فسيل‌هاي 7 ميليون ساله مراغه چه اهميتي دارند ؟
فسيل‌هاي منطقه فسيلي مراغه، قدمت هفت ميليون‌ساله اين منطقه را به عنوان نخستين اثر ملي، طبيعي و فسيلي ايران بازگو مي‌كنند. در آخرين مطالعات صورت گرفته فسيل‌هاي اجداد ماموت، زرافه و آهو در اين منطقه كشف شده است. لايه‌هاي سنگواره‌اي موجود در مراغه مربوط به اواخر دوران نوزيستي زمين‌شناسي يعني چهار تا هفت ميليون سال قبل هستند كه با انجام كاوش‌هاي علمي مي‌توان اطلاعات بسيار دقيقي را از زندگي جانوران غول‌پيكر در اين منطقه به دست آورد. منطقه فسيلي مراغه به دليل دارا بودن فسيل ماستادون و ماموت‌ها (سنگواره‌هاي پيش از تاريخ) داراي شهرت جهاني بوده و منطقه فسيلي مراغه به عنوان نخستين اثر ملي، طبيعي و فسيلي ايران از بالاترين رده‌هاي حفاظتي سازمان محيط زيست است. در حدود يك قرن پيش استخوان‌هاي منطقه فسيلي مراغه را به بقاياي آدم‌هاي قوي‌هيكل، اسب شاخدار و ديو نسبت مي‌دادند. مطالعات انجام شده طي يك سده اخير توسط حفاران و كاوشگران داخلي و خارجي نشان داد كه در اين منطقه سنگواره‌هاي مهره‌داران نيز وجود دارد.
در سال‌هاي 1354 و 1355 يك گروه مشترك از كاوشگران ايراني و امريكايي به سرپرستي دكتر برنارد كمپبل، استاد دانشگاه كاليفرنيا با اجراي عمليات اكتشافي در منطقه مراغه و مناطق اطراف درياچه اروميه، موفق به كشف حدود سه هزار قطعه فسيل منحصر به فرد مربوط به دوران سوم زمين‌شناسي از جمله 802 قطعه فسيل ارزشمند مهره داران و يك جمجمه كامل متعلق به نمونه مشخصي از پستانداران شدند. پس از كشف فسيل‌ها، تعدادي از آنها به موجب توافقي كه بين موزه تاريخ طبيعي ايران با بخش ديرينه‌شناسي موزه كانتي (لس آنجلس) انجام شده بود، براي مطالعه، شناسايي و طبقه‌بندي در سه مرحله (مرحله اول 104 قطعه فسيل، مرحله دوم يك كارتن حاوي تخته سنگ و در مرحله سوم 15 كارتن فسيل) به موزه مذكور در ايالات متحده ارسال و مقرر شد كه پس از پايان مطالعات و نتيجه‌گيري در موعدهاي تعيين شده بين شش ماه تا يك سال به ايران بازگردانده شوند. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، اين فسيل‌ها كه از نظر حقوقي در واقع بخشي از اموال ايران بود، همچنان در ايالات متحده باقي بود و اين كشور از نظر حقوقي از تعهدات خود تخلف كرد. از اين رو در سال 1361 ايران براي استرداد فسيل‌ها به عنوان بخشي از اموال ايران و دريافت خسارات وارده، دعوايي عليه دولت امريكا به علت نقض بيانيه‌هاي الجزاير در ديوان دعاوي ايران ـ ايالات متحده اقامه كرد. پس از طرح دعوا نيز دولت امريكا همچنان به بهانه‌هاي واهي از همكاري در الزام دارندگان فسيل‌ها و ترتيب انتقال آنها به ايران امتناع ورزيد تا اينكه تبادل لوايح و مدارك بين طرفين خاتمه يافت و حتي جلسه رسيدگي ديوان به دعوي نيز با حضور نمايندگان سازمان حفاظت محيط زيست در آبان ماه 1393 برگزار شد. سرانجام به دنبال پيگيري‌هاي حقوقي مستمر در ديوان داوري ايران- امريكا و در جريان جلسات رسيدگي ديوان، دولت ايالات متحده آمادگي خود را براي همكاري و ترتيب انتقال اين اموال به ايران به هزينه آن دولت، اعلام كرد. اما انجام اين كار مستلزم بازديد و كنترل فسيل‌ها در امريكا بود.