همزمان
با استقبال جهاني
از تصميم غيرمنتظره پوتين رخ داد
آغاز
خروج
ارتش روسيه
از سوريه
تصميم غافلگيركننده ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه براي خارج ساختن بخشي از نيروهاي روسي از خاك سوريه با استقبال جهاني روبه‌رو شده است. پوتين مي‌گويد: «ماموريت تعيين شده براي وزارت دفاع و نيروهاي مسلح را در كل محقق شده مي‌دانم.» از سوي ديگر امريكا، شوراي امنيت سازمان ملل و مخالفان سوري اين تصميم را مثبت ارزيابي مي‌كنند و مي‌گويند: «اين اقدام باعث مي‌شود كه فشار بر روي دولت بشار اسد براي مذاكره بيشتر شود.» در همين حال دور تازه مذاكرات سوريه در ژنو ادامه دارد. با اين حال هنوز ابعاد تصميم روسيه و پيامدهاي آن روشن نيست. نه شمار نيروهاي روسي كه خاك سوريه را ترك مي‌كنند مشخص شده و نه ارزيابي دقيقي از انگيزه سياسي كرملين از اين اقدام وجود دارد. پوتين با يك گوشي با اسد گفت‌وگوي تلفني دارد و با گوشي ديگر با باراك اوباما رييس‌جمهوري امريكا. كاخ سفيد با وجود استقبال از اين اقدام مي‌گويد در حال ارزيابي تصميمات مسكو است. دمشق نيز تاكيد دارد كه از ادامه حمايت روسيه از ارتش سوريه اطمينان دارد.
آغاز روند خروج
«جنگنده‌هاي روسيه از سوريه به آشيانه خود در روسيه بازگردانده مي‌شوند.» اين نخستين اظهارات سرگئي شويگو، وزير دفاع روسيه پس از دريافت دستور از كرملين است. اما رسانه‌ها گزارش مي‌دهند هنوز معلوم نيست چه تعداد هواپيما و نيروهاي نظامي به روسيه بازميگردند. حتي تعداد دقيق نيروهاي نظامي روسيه در سوريه مشخص نيست، آسوشيتدپرس تنها به گزارش آماري كه امريكايي‌ها برآورد كرده‌اند بسنده مي‌كند. بر اساس اين گزارش احتمال مي‌رود بين سه هزار تا شش هزار نيروي روسي در سوريه باشند. پوتين وعده داده است بخشي از نيروهاي اين كشور در پايگاه هوايي لاذقيه باقي خواهند ماند. در بيانيه رياست‌جمهوري روسيه نيز آمده است: «پايگاه‌هاي عملياتي ما از جمله پايگاه طرطوس و حميميم به طور عادي به عمليات خود ادامه خواهند داد. آنها بايد از خاك و حريم دريايي و هوايي ما حفاظت كنند.»
هر چند پوتين رقمي را براي شمار نيروهاي باقيمانده روسي تعيين نكرده اما ويكتور اوزرف رييس كميته دفاع مجلس علياي پارلمان روسيه برآورد كرده كه حدود 1000 پرسنل نظامي روسيه در دو پايگاه اين كشور در سوريه باقي خواهند ماند.
دستاوردهاي روس‌ها از سوريه
يكي از بحث‌هاي جديد درباره حضور نظامي روسيه در سوريه، ارزيابي دستاوردهاي روس‌ها از حدود 6 ماه حضور نظامي در سوريه است. ولاديمير پوتين رييس‌جمهوري روسيه تاكيد دارد: «نيروهاي سوري با مشاركت ارتش روسيه توانسته‌اند به موفقيت‌هايي اساسي در مقابله با تروريسم بين‌المللي دست يابند و از بسياري جهات ابتكار عمل را در اختيار گرفته‌اند. » در همين حال، سرگئي شويگو، وزير دفاع روسيه هم در آمار و اطلاعاتي كه ارايه مي‌دهد، مي‌گويد: «نيروهاي روسي بيش از 2000 تروريست را در سوريه كشته‌اند كه 17 تن آنها از سركردگان گروه‌هاي تروريستي هستند كه از خاك روسيه وارد سوريه شده بودند.» بر اساس گزارش شويگو نيروهاي سوري مورد حمايت نيروي هوايي روسيه توانستند از آغاز عمليات 400 شهر و روستاي سوريه را آزاد كنند و بيش از 10 هزار كيلومتر از خاك سوريه را تحت تسلط خود در آورند.
وزير دفاع روسيه ادامه مي‌دهد: «نيروهاي هوايي روسيه در چارچوب عملياتش از 30 سپتامبر سال 2015 بيش از 9000 سورتي پرواز داشته‌اند و نيروهاي روسي توانستند مانع قاچاق نفت توسط تروريست‌ها يا نابودي آن به شكل كامل در برخي مناطق و نيز مانع از حمايت مالي از تروريست‌ها و انتقال سلاح به آنها شوند.» او تاكيد دارد نيروي هوايي روسيه حدود 209 تاسيسات توليد نفت و بيش از 2000 كاميون حامل توليدات نفتي را نابود كرد.
هدف اعلامي مسكو
رييس‌جمهوري روسيه در بيانيه خود با اعلام خروج بخشي از نيروهاي روسي از سوريه ابراز اميدواري كرد كه تصميم وي براي خروج نيروهاي روسي از سوريه تمامي جناح‌ها را تشويق كند كه به سمت حل بحران در اين كشور با استفاده از راهكاري مسالمت‌آميز حركت كنند. پوتين اعلام كرد: «من از وزارت امور خارجه خواسته‌ام كه مشاركت روسيه در سازماندهي فرآيند صلح و حركت به سمت حل بحران سوريه را افزايش دهد.»
به گفته ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين روسيه اين تصميم خود را به اطلاع بشار اسد، رييس‌جمهوري سوريه رسانده است. براساس بيانيه‌اي كه از سوي دفتر اسد صادر شده؛ كرملين به دمشق تعهد داده كه حمايت خود را در زمينه مقابله با تروريسم ادامه خواهد داد. وزير دفاع روسيه نيز گفته است نظاميان روسي تعهد گروه‌ها به آتش‌بس را پيگيري كرده و از طريق پهپادها و تجهيزات اطلاعاتي ديگر و تصاوير ماهواره‌اي اين كار را مي‌كنند.
تماس تلفني پوتين و اسد
مقامات دمشق مي‌گويند روسيه تصميم اخير را با هماهنگي با سوريه اتخاذ كرده است. بر اساس گزارش‌ها پوتين و اسد در گفت‌وگويي تلفني ضمن تبادل نظر درباره اجراي آتش‌س در سوريه گفته‌اند كه اين اقدام در راستاي بهبود اوضاع كاملا مفيد بوده است. اسد ابراز اميدواري كرده كه مذاكرات صلح در ژنو به نتايجي ملموس منتهي شود. رياست‌جمهوري سوريه در بيانيه‌اي بعد از اين تماس تلفني ضمن تكذيب اختلافات با مسكو اعلام كرده: خروج نيروهاي روسي از سوريه پس از اعلام آتش بس در كشور بررسي شده و سنجيده است. در اين بيانيه آمده است: رياست‌جمهوري سوريه تاكيد مي‌كند كه اين موضوع با هماهنگي كامل ميان طرف سوري و روسي صورت گرفته و اقدامي است كه با توجه و دقت زيادي پس از تحولات ميداني اخير به ويژه اعلام آتش‌بس صورت گرفته است.
تماس تلفني پوتين و اوباما
ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه پس از صدور دستور خروج بخشي از نيروهاي خود از سوريه، با باراك اوباما، همتاي امريكايي خود نيز گفت‌وگوي تلفني داشته است. كرملين در بيانيه‌اي اعلام كرد كه دو طرف در اين گفت‌وگو خواهان افزايش تلاش‌ها براي حل و فصل بحران سوريه شده و اعلام كرده‌اند كه از مذاكرات صلح سوريه در ژنو با نظارت سازمان ملل حمايت مي‌كنند. در بيانيه كاخ سفيد نيز آمده است كه اوباما از كاهش خشونت‌ها در سوريه استقبال اما در عين حال تاكيد كرد كه ادامه عمليات‌ها از سوي نيروهاي دولتي سوريه تلاش‌ها براي كاهش خشونت را ناكام مي‌گذارد. اوباما به پيشرفت حاصل شده در زمينه رساندن كمك‌هاي بشردوستانه به سوريه اشاره و تاكيد كرد كه دمشق بايد اجازه ورود كمك‌هاي انساني را بدهد. در اين بيانيه آمده است كه دو رييس‌جمهور خواهان افزايش تلاش‌ها براي حل سياسي بحران سوريه شده و حمايت خود را از مذاكرات ژنو اعلام كردند.
استقبال شوراي امنيت
شوراي امنيت خروج نيروهاي روسيه از سوريه را مثبت خواند. اسماعيل گاسپار مارتينز، سفير آنگولا در سازمان ملل متحد و رييس دوره‌اي شوراي امنيت گفت، استفان دي ميستورا، نماينده سازمان ملل در پرونده سوريه، شوراي امنيت را در جريان مذاكرات سوريه قرار داده است و ويتالي چوركين، نماينده روسيه در سازمان ملل نيز به اعضا درباره تصميم ولاديمير پوتين توضيحاتي داد. وي گفت، اعضاي شوراي امنيت از دي‌ميستورا خواسته‌اند تا مذاكراتي جامع‌تر با حضور نمايندگان كردها داشته باشد اما اين را به گونه‌اي انجام دهد كه تاثيري بر روي روند پيشرفت كنوني نداشته باشد.
شرط مخالفان سوري براي پوتين
مخالفان سوري با استقبال از تصميم روسيه براي خروج بخشي از نيروهايش از خاك سوريه تاكيد كردند كه از روسيه انتظار عمل دارند نه فقط حرف. سخنگوي هيات عالي مذاكرات سوريه تاكيد كرد اگر جديتي در اجراي عقب‌نشيني نيروهاي روسي وجود داشته باشد، اين اقدام انرژي مثبتي به مذاكرات خواهد بخشيد. به گزارش الجزيره، سالم المسلط، سخنگوي هيات عالي مذاكرات سوريه با اشاره به اينكه مخالفان خواستار تحقق اين تصميم روسيه هستند، تاكيد كرد: اينكه روسيه عقب‌نشيني نيروهايش از خاك سوريه را اعلام كرد، عاملي اساسي براي تحت فشار گذاشتن دولت دمشق خواهد بود و مسائل بسياري در نتيجه اين تصميم تغيير خواهند كرد زيرا تاكنون اين نيروهاي روسي هستند كه دمشق را از سرنگوني نجات داده‌اند! ما دوست داريم روس‌ها دوستان ما در سوريه باشند. اما وي تاكيد كرد: «هيچ‌كس نمي‌داند در ذهن پوتين چه مي‌گذرد.»
محمد علوش، مذاكره‌كننده ارشد مخالفان در مذاكرات ژنو نيز اظهار داشت: عقب‌نشيني واقعي ارتش روسيه از خاك سوريه تغييري مثبت خواهد بود، اما وي گفت: از عقب‌نشيني روسيه در صورتي كه واقعا تحقق يابد و نه اينكه تنها يك نمايش باشد، استقبال مي‌كنم.
جورج صبرا، رييس شوراي ملي سوريه و عضو هيات عالي مخالفان براي مذاكرات سوريه تاكيد كرد: اين تصميم روسيه بر مخالفان و روند مذاكرات تاثير مثبتي خواهد گذاشت زيرا روسيه در ميدان نبرد و روند سياسي طرفي است كه اعمال فشار مي‌كند.
تهديد نصرت
جبهه نصرت تهديد كرد اقدام به حمله گسترده در سوريه مي‌كند.
همزمان با آغاز روند خروج نيروهاي روسي از سوريه، خبرگزاري فرانسه گزارش داد كه جبهه نصرت ظرف 48 ساعت آينده حمله‌اي در سوريه خواهد داشت. شبكه اسكاي‌نيوز عربي نيز به نقل از يك رهبر اين گروه تروريستي اعلام كرد كه دست به حمله گسترده در سوريه خواهد زد.