سفر اولاند به سرزمين‌هاي پرحاشيه
رييس‌جمهور فرانسه از لبنان به مصر و اردن خواهد رفت
سارا معصومي/ فرانسوا اولاند رييس‌جمهور فرانسه راهي خاورميانه شده است. ايستگاه نخست لبنان است و پس از آن هم به مصر و اردن خواهد رفت. مبارزه با داعش، مشورت در خصوص پرونده سوريه و مساله آوارگاني كه از خاورميانه به اروپا بار سفر بسته‌اند سه مساله‌اي هستند كه در راس سوژه‌هاي مورد بحث اولاند در سه ايستگاه فوق خواهند بود. رييس‌جمهور 62 ساله فرانسه در حالي به بيروت رسيد كه لبنان همچنان از دو سال پيش تا به امروز در بحران نبود رييس‌جمهور دست و پا مي‌زند. فرانسوي‌ها از ديرباز دستي در عالم سياست در لبنان داشته‌اند و به نظر مي‌رسد با توجه به بحران جديد پيش آمده ميان بيروت و رياض، حضور اولاند در بيروت از حساسيت سياسي خاص و بالايي برخوردار باشد. گفته مي‌شود كه اولاند در بيروت درباره بحران مهاجران و پناهجويان صحبت خواهد كرد و براي ديدار با خانواده‌هاي سوري داوطلب اقامت در فرانسه از يك اردوگاه پناهجويان در اين كشور بازديد خواهد كرد. اعلام حمايت فرانسه از ارتش لبنان مساله ديگري است كه در ليست كارهاي اولاند در بيروت قرار گرفته است. حمايت از ارتش لبنان اين روزها به آساني شعارهاي سياسي نيست، چراكه لغو قرارداد ارايه 3 ميليارد دلار تسليحات فرانسوي به ارتش لبنان با تامين مالي سعودي‌ها، توسط رياض عملا كار را براي ارتش لبنان سخت كرده است.
سفر به سرزميني كه همتايي براي اولاند ندارد
برخي از منابع خبري همزمان با پوشش خبري سفر اولاند به لبنان ادعا مي‌كنند كه اين سفر تاكنون چندين بار برنامه‌ريزي شده اما به تعويق افتاده بود. يكي از دلايل اين به تعويق افتادن سفر اولاند به بيروت، نبود رييس‌جمهور در لبنان و مشكلات پروتكلي بود. با اين همه گفته شده است كه اولاند در سفر به لبنان با نخست وزير تمام سلام و رييس پارلمان نبي بري ديدار خواهد كرد. يك منبع آگاه در خصوص سفر اولاند به بيروت به المانيتور گفته است: چهار مساله در راس ديدارهاي سياسي اولاند قرار دارد: نخست ارتقاي رابطه سياسي ميان لبنان – فرانسه. دوم: مساله سوريه و تاثير آن بر لبنان به خصوص موج مهاجران سوري كه بحراني اقتصادي، امنيتي و محيط زيستي براي بيروت ايجاد كرده است. سوم تاييد حمايت‌هاي فرانسه از ارتش لبنان و گفته مي‌شود كه در اين خصوص دو طرف در خصوص قرارداد 3 ميليارد دلاري تسليحات فرانسوي كه بايد به بيروت تحويل داده مي‌شد، رايزني خواهند كرد. مساله چهارم هم خلا پست رياست‌جمهوري در لبنان است كه از ماه مه سال 2014 عملا اين كشور را در بحراني سياسي فروبرده است.
روز گذشته همزمان با حضور اولاند در فرودگاه رفيق حريري بيروت، روابط عمومي حزب‌الله لبنان با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد كه اين حزب هيچ ديداري با رييس‌جمهور فرانسه در بيروت نخواهد داشت. بر اساس اين بيانيه، هيچ زماني براي ديدار بين رييس‌جمهور فرانسه و حزب‌الله لبنان مشخص نشده و در جريان سفر وي به لبنان هيچ ديداري بين دو طرف انجام نخواهد شد. در حالي كه اولاند پس از چندين بار به تاخير افتادن حضور وي در بيروت به لبنان سفر كرده است، برخي از تحليلگران اعتقاد دارند كه اين سفر وي هم سوزاندن كارت است چرا كه با توجه به نبود رييس‌جمهور در لبنان اين سفر نمي‌تواند دستاورد خاص سياسي داشته باشد.
سفير سابق لبنان در آمريكا در خصوص اين سفر و تاثير حضور اولاند در بيروت به المانيتور مي‌گويد: حس فرانسه به لبنان حس غريبي است، چراكه لبنان در مقطعي توسط فرانسه اشغال شده بود. به همين دليل همواره تصور مي‌شده است كه پاريس در مراوده‌هاي داخلي لبنان هم دست برتر را در اختيار دارد اما اين مساله ديگر در لبنان مصداق ندارد. توازن قدرت در بيروت تغيير كرده است. از 1943 به بعد باخت‌ها و بردهاي فرانسه در عرصه داخلي لبنان با هم برابر بوده است و اين گونه نبوده كه همواره فرانسوي‌ها خواست‌هاي خود را در داخل لبنان پيش برده باشند. وضعيت در لبنان امروز بسيار پيچيده‌تر از آن چيزي است كه با رويكردهاي فرانسوي قابل حل و فصل باشد. به همين دليل سفر اولاند نمي‌تواند تغييري در ساختار داخلي لبنان ايجاد كند. اين ديدار تنها سمبليك و نمادين خواهد بود. مسائل جدي و دغدغه‌هاي اصلي لبنان را بازيگران جدي‌تري بايد حل و فصل كنند كه فرانسه جزو اين بازيگران نيست. با اين همه حضور اولاند در لبنان به سرفصل رسانه‌هاي لبناني بدل خواهد شد، هرچند لبنان و شرايط آن مدت‌هاست كه جايي در سرفصل رسانه‌هاي غربي ندارد.
وزير امور خارجه فرانسه اخيرا در گفت‌وگويي با المانيتور در پاسخ به سوالي در خصوص آينده لبنان در بحران خاورميانه گفته بود: لبنان يكي از كشورهايي است كه بيشترين تاثير را از بحران‌هاي جاري در خاورميانه ديده است. به عنوان مثال بحران در سوريه به انتقال ميليون‌ها مهاجر و پناهنده به لبنان منتهي شد. فرانسه براي حفظ ثبات در لبنان و پرهيز از تبديل شدن اين كشور به گروگان بحران‌هاي منطقه‌اي به بيروت توصيه كرده بود كه ارتباط‌هاي متفاوت خود با بحران در سوريه را قطع كند. بحران رياست‌جمهوري از دو سال پيش در لبنان آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد. اين مساله تمام نهادهاي دولتي و غيردولتي در اين كشور را تحت الشعاع خود قرار داده است. فرانسه از بازيگران اصلي در عرصه سياست داخلي در لبنان مي‌خواهد كه به جنب و جوش آمده و مقدمات برگزاري انتخابات بدون وقفه را مهيا كنند. علاوه بر اين، حل مساله پناهندگان و كاهش ريسك بي‌ثباتي در لبنان تنها در شرايطي حاصل خواهد شد كه اوضاع سياسي در سوريه آرام بگيرد.
دومين سفر به مصر در يك سال
اولاند امروز (17 آوريل) به قاهره پايتخت مصر مي‌رسد. دومين سفر وي به سرزمين فراعنه در كمتر از يك سال؛ سفري كه گفته مي‌شود تم اقتصادي آن بيش از نمادهاي سياسي آن خواهد بود. امضاي چند توافقنامه اقتصادي در راس برنامه‌هاي اولاند در مصر خواهد بود. الاهرام در اين خصوص مي‌نويسد: فرانسوا اولاند و رييس‌جمهور كشور ميزبان، عبدالفتاح السيسي چند قرارداد اقتصادي در حوزه‌هاي آموزشي، برق، انرژي‌هاي قابل احيا، متروي قاهره و سيستم‌هاي تهويه هوا امضا خواهند كرد. هياتي كه اولاند را در اين سفر همراهي خواهند كرد بالغ بر 60 نفر از تجار خوشنام فرانسه خواهند بود. رييس‌جمهور فرانسه كه كشورش تاكنون بارها در معرض حملات و تهديدهاي تروريستي قرار گرفته است در جريان سفر به قاهره كه يكي از كشورهاي تجربه‌كننده بهار عربي در چند سال اخير است، با همتاي مصري خود در خصوص پرونده‌هاي جنجالي خاورميانه و جهان اسلام هم گفت‌وگوهايي خواهد داشت: سوريه، ليبي و يمن از جمله اين پرونده‌هاي روي ميز رايزني‌هاي دوجانبه روساي جمهور خواهند بود. علاوه بر اين گفته مي‌شود كه اولاند در خصوص طرح صلح خود براي بازگشت آرامش به خاورميانه هم با السيسي مشورت خواهد كرد. اولاند آخرين بار در 6 آگوست سال 2015 به قاهره سفر كرده بود. اين‌بار نيز تنها مقصد وي در خاورميانه مصر نخواهد بود و آقاي رييس جمهمور سري هم به لبنان و اردن خواهدزد. اولاند در قاهره همچنين با نخست وزير، رييس پارلمان و برخي چهره‌هاي فرهنگي كابينه السيسي نيز رايزني‌هايي خواهد داشت. بر اساس گزارش الاهرام، ارزش تجاري بين مصر و فرانسه به بيش از 2 ميليارد دلار در سال رسيده است و همين مساله فرانسه را به ششمين صادركننده كالا به مصر بدل كرده است.
اصرار بر طرح فرانسوي
براي حل گره كور خاورميانه
فرانسه در سال‌هاي پس از بهار عربي و خيزش‌هاي مردمي در برخي كشورهاي اسلامي، بازگشت سياسي به خاورميانه را آغاز كرده است و عملا نقش فعالانه‌تري را در پرونده‌هايي كه اين منطقه را درگير خود كرده، ايفا مي‌كند. حملات تروريستي در پاريس و ديگر كشورهاي اروپايي هم زنگ‌هاي خطر را در پايتخت فرانسه به صدا درآورده است. موج مهاجران شرقي به غرب، اروپايي‌ها را نگران كرده و به همين دليل برخلاف دوره آغاز بحران در خاورميانه كه ترجيح مي‌دادند فاصله خود را با حادثه‌ها حفظ كرده و بازي را به نظاره بنشينند، عملا وارد صحنه شده‌اند. در زنجيره تلاش‌هاي اولاند بود كه وي روز جمعه و پيش از راهي شدن به خاورميانه هم در پاريس با محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين ديدار كرد. اولاند در آن ديدار با عباس هم تاكيد كرد كه كنفرانس بين‌المللي‌اي كه بتواند از اختلاف‌هاي فلسطين با رژيم اسراييل بكاهد تنها راه براي بازگشت صلح به منطقه خواهد بود. برگزاري چنين كنفرانسي در حقيقت پيشنهاد اولاند است و وي اميدوار است كه اين كنفرانس بتواند كشورهايي را كه منافع مشترك يا متفاوتي در خصوص سوريه با هم دارند در كنار هم قرار دهد. بر اساس طرح اولاند در آغاز كار بايد براي به فرجام رسيدن اين رايزني‌ها زمان مشخصي را تعيين كرد تا كار به شكل زمان‌دار و قاعده مند پيش برود. اولاند پس از ديدار روز جمعه با محمود عباس در نشست خبري با وي به خبرنگاران گفت: اين پروسه يك ترتيب سياسي و زماني مشخص خواهد داشت. ابتدا بايد تمام كشورهايي كه دستي در پرونده صلح ميان فلسطين و (رژيم) اسراييل دارند مشخص شده و براي شركت در اين پروسه گفت‌وگوها اعلام آمادگي كنند. ابتدا بايد وزراي امور خارجه اين كشورها را دور هم جمع كنيم و سپس به اين نتيجه برسيم كه چگونه مي‌توانيم با هم به راه‌حلي مشترك برسيم. محمود عباس نيز در ديدار با اولاند از طرح وي براي برگزاري چنين كنفرانسي استقبال كرد. وي خطاب به خبرنگاران گفت: من به آقاي رييس‌جمهور گفتم كه اصلي‌ترين مانع در راه رسيدن به صلح در منطقه، شهرك‌سازي‌هاي غيرقانوني است. به همين دليل است كه ما ارتباط‌هاي خود با فرانسه و كشورهاي درگير در اين پرونده را دايما ادامه مي‌دهيم تا بتوانيم به قطعنامه‌اي قابل ارايه به شوراي امنيت سازمان ملل متحد در خصوص شهرك‌سازي‌هاي اسراييل برسيم.