انگيزه شغلي و مديريت منابع انساني

در ذيل مباحث مربوط به مديريت منابع انساني و در فرآيند مربوطه، نظريه‌پردازان اين حوزه در بخش بهبود و ارتقاي نيروهاي شاغل در يك دستگاه بر ايجاد و افزايش انگيزه كاركنان آن مجموعه تاكيد مي‌شود.
از منظر مديريتي پس از فرآيند جذب نيرو كه خود بحث مهم و عميق و گسترده‌اي است بر حفظ و نگهداري و ارتقاي نيروهاي جذب شده به منظور افزايش كارآيي بايد متمركز شد چرا كه در سير تحولات سازماني، اهداف، كاركردها و ضرورت‌هاي يك دستگاه يا نهاد دچار تغييراتي مي‌شود كه متناسب با آن بايد نيروهاي شاغل نيز آموزشي ببينند و آمادگي فعاليت در شرايط جديد را بيابند.
به همين دليل آموزش مستمر ضمن خدمت، يكي از اصول مديريت منابع انساني است كه كم‌توجهي مديران يك مجموعه به اين امر حياتي منجر به ناكارآمدي دستگاه مي‌شود تا حدي كه به شكست سازماني منجر خواهد شد.
به موازات «آموزش»، يك مساله يا موضوع حياتي ديگري هم وجود دارد كه اگر مديران يك دستگاه به آن كم‌توجهي كنند حتي نيروهاي آموزش‌ديده و ماهر و توانمند نيز دچار افت كارآيي خواهند شد و آن «انگيزه شغلي» است.
بي‌ترديد هر نيرويي پس از جذب شدن به يك دستگاه، متاثر از عوامل مختلف، در سطحي از انگيزه شغلي به فعاليت خود ادامه خواهد داد و بسته به اتفاقات، برخوردها، امكانات و تسهيلات، حقوق و مزايا و متغيرهايي از اين دست انگيزه او كاهش يا افزايش مي‌يابد و به تناسب اين كاهش و افزايش، كارآيي او نيز تغيير خواهد كرد و هر قدر انگيزه او بالاتر رود كارآيي او نيز افزايش خواهد يافت.
حرفه معلمي، معلمان و آموزش و پرورش هم مانند ساير حرفه‌ها و دستگاه‌ها تابع اين اصل و رويكرد و مديريت منابع انساني است. اگر در يك اقدام علمي انگيزه شغلي معلمان مورد ارزيابي قرار گيرد بي‌ترديد با نتايج بسيار نگران‌كننده‌اي مواجه خواهيم شد.
اين ادعا يا فرض بايد زنگ هشداري باشد براي مسوولان آموزش و پرورش و دلسوزان نظام آموزشي مسوولان ارشد حاكميتي و دولتي نيز بايد به فكر چاره‌اي براي اين مهم باشند و اگر كساني مدعي هستند كه اين فرض واقعي نيست مي‌توانند پژوهش انجام دهند و اثبات كنند كه انگيزه شغلي معلمان بالاست و ادعاي پايين بودن انگيزه شغلي معلمان بي‌اساس است.
متغيرهاي مهمي از قبيل علاقه، استعداد، مهارت، شرايط شغل و مزاياي آن از جمله مهم‌ترين متغيرهاي تاثيرگذار در انگيزه شغلي است كه در نگاه نخست ترديدي نيست كه پايين بودن حقوق و مزاياي شغل معلمي و تبعيض فاحش پرداختي‌ها ميان معلمان و ساير كاركنان از بارزترين دليل كاهش انگيزه شغلي معلمان است. ترديدي وجود ندارد كه در هر شغلي اين شاخص، نقش كليدي را در رضايت و انگيزه شغلي دارد و هر كس حرفه‌اي را پيشه مي‌سازد در درجه نخست براي تامين معيشت زندگي و امرار معاش است اما نمي‌توان انتظار داشت با شعارهاي منزلتي و تعارفات تكراري بي‌تاثير در زندگي معلمان، آنها از نيازهاي اوليه خود و خانواده چشم‌پوشي كنند و دلخوش به اين باشند كه معلمي شغل انبياست يا معلمان از منزلت اجتماعي بالايي برخوردار و يكي از گروه‌هاي مرجع اصلي در جامعه هستند.
تجربه بشري و علم مديريت و اصول و مباني مديريت منابع انساني بر اين اصل تاكيد دارد كه براي افزايش كارآيي بايد به فكر بالا بردن انگيزه شغلي بود.
٭كارشناس ارشد مديريت آموزشي