دور جديد مذاكرات نفتي ايران كليد خورد
از سر گيري صادرات نفت ايران به آفريقاي جنوبي
آفريقاي جنوبي، هند يا سوئد؛ فرقي نمي‌كند ديگر. ايران درحال بازيابي توانش براي فروش نفت و رسيدن به سطح توليد پيش از تحريم‌ها است. حتي اگر وزراي انرژي كشورهاي عرب به ايران بيايند، روسيه، با همه منافع مشتركش براي مجاب كردن ايران تلاش كند يا عربستان رسيدن به توافق فريز نفتي را برهم زند، باز هم فرقي نمي‌كند. ايران راه خودش را مي‌رود و مي‌خواهد حقش را از بازار نفت پس بگيرد.
حالا همه مشتريان پيشين ايران در تلاش براي از سرگيري روابط تجاري با اين كشور هستند. آفريقاي جنوبي هم يكي از همين كشورها است. رييس‌جمهوري اين كشور با سفر به تهران، دور جديد مذاكرات فروش نفت خام را با ايران كليد زده است. اين كشور يكي از خريداران سنتي نفت ايران است؛ پيش از تحريم‌ها، روزانه صد هزار بشكه نفت از ايران مي‌خريده و حالا در پي خريد نفت در همان سطح سابق است. همين ميزان خريد نفت هم آفريقاي جنوبي را به بزرگ‌ترين خريدار نفت ايران در قاره سياه تبديل كرده است. از اين‌رو است كه اين كشور يكي از خريداران مهم نفت ايران است؛ كشوري كه در نزديكي خود ليبي، نيجريه و سودان را دارد اما يكي از مشتريان مهم نفت ايران است.
ديدار بيژن نامدار زنگنه، وزير نفت ايران و تينا جومت پترسون، وزير انرژي آفريقاي جنوبي مقدمه‌اي شد تا امروز روساي جمهوري دو كشور راحت‌تر كار توافق صادرات نفت ايران به اين كشور را تمام كنند. پايانه‌هاي نفتي آفريقاي جنوبي متعلق به شركت نفت و گاز انگليسي «شل» است و قرار شده ايران بخشي از نفت اين پالايشگاه‌ها را در آفريقاي جنوبي تامين كند.
ايران منعي براي فروش به امريكا ندارد
نكته آنجاست كه يكي از بخش‌هاي بالادستي «شل» دفتر مركزي‌اش در هيوستون امريكا است. از سوي ديگر بخش عمده پالايشگاه‌هاي نفت آفريقاي جنوبي در اختيار «شورون» امريكايي است؛ هرچند كه توتال و «بريتيش پتروليوم» هم مسووليت بخش مهمي از اين پالايشگاه‌ها را برعهده دارند. با اين حال اين نگراني وجود دارد كه چون شركت‌هاي امريكايي نقش مهمي در پالايش فرآورده‌هاي نفتي آفريقاي جنوبي دارند، تكليف ايران با آنها چيست. ركن‌الدين جوادي، مديرعامل شركت ملي نفت ايران، پيش‌تر به اين نگراني پاسخ داده است. او درباره احتمال انتقال نفت ايران به پالايشگاه نفت شورون امريكا در آفريقاي جنوبي در دوران پساتحريم، تاكيد كرده بود كه براساس سياست‌هاي دولت جمهوري اسلامي ايران، هيچ منعي براي فروش نفت به پالايشگاه‌هاي امريكايي وجود ندارد. در همين حال، تمبيسيله ماژولا، معاون وزير انرژي آفريقاي جنوبي هم درباره برنامه آفريقاي جنوبي براي افزايش خريد نفت از ايران در دوران پساتحريم، گفته كه بخش عمده پالايشگاه‌هاي نفت آفريقاي جنوبي از سوي شركت‌هاي نفتي خارجي از جمله شل، بي‌پي، توتال و شورون امريكا اداره مي‌شود، بنابراين آنها خريدار نفت مورد نياز پالايشگاه‌ها هستند، برهمين اساس ما مي‌توانيم با آنها صحبت كنيم كه با لغو تحريم‌ها دوباره تجارت نفتي را با تهران از سرگيرند. در چنين شرايطي سيدمحسن قمصري، مدير امور بين‌الملل شركت نفت با اشاره به آغاز مذاكرات شركت ملي نفت ايران و «شل» براي فروش نفت خام، توضيح مي‌دهد: با وجود آغاز گفت‌وگوها تاكنون توافق نهايي حاصل نشده و قرارداد رسمي براي فروش نفت با شركت شل امضا نكرده‌ايم.
افت محسوس تجارت ايران و مهمان
آمار گمرك كل ايران نشان مي‌دهد كه در 10 سال گذشته تجارت ايران با اين كشور آفريقايي كه حالا در تهران مهمان ايران است، افتي محسوس داشته است. بر اين اساس ارزش صادرات ايران به آفريقاي جنوبي از 17 ميليون دلار در سال 1385 با روندي صعودي به 77 ميليون و 500 هزار دلار در سال 1391 رسيده است؛ پس از آن اما با افتي قابل توجه، به 22 ميليون و 626 هزار دلار در سال 1394 كاهش پيدا كرده است. بررسي آمارهاي رسمي گمرك ايران نشان مي‌دهد ارزش واردات ايران از آفريقاي جنوبي هم مانند صادرات ايران از اين كشور در يك دهه فراز و نشيب‌هايي داشته است. واردات ايران از اين كشور در مجموع در يك دهه اخير افتي قابل توجه داشته است. ارزش واردات ايران از آفريقاي جنوبي كه در سال 1385، 124 ميليون و 300 هزار دلار بوده، با كاهشي شديد در سال گذشته به 32 ميليون و 500 هزار دلار رسيده است.
سوئد دوستدار گسترش همكاري
در اين ميان آفريقاي جنوبي تنها كشوري نبود كه ديروز علاقه‌اش براي همكاري انرژي با ايران را اعلام كرد. روز شنبه وزير نفت ايران در ديدار با ابراهيم بايلان، وزير انرژي سوئد به همكاري دو كشور در بخش‌هاي مختلف انرژي اشاره كرد و گفت: اين همكاري در بخش نفت در گذشته محدود بوده است. دو كشور بيشتر در حوزه‌هاي فناوري با يكديگر ارتباط داشته‌اند؛ شركت‌هاي سوئدي «آس.آ» و «اي.بي.بي» هم اكنون در بخش برق در ايران فعال هستند. نامدار زنگنه آذرماه پارسال در ديداري با ميكاييل دامبرگ، وزير امور شركت‌ها و نوآوري سوئد با بيان اينكه ظرفيت همكاري دو كشور در بخش انرژي پيش از اين هم وجود داشته و قابل گسترش است، گفته بود: در زمينه ماشين‌هاي مورد نياز صنعت نفت پيش از اين همكاري‌هايي با شركت‌هاي سوئدي وجود داشته و در دوران پساتحريم اين شركت‌ها مي‌توانند با مشاركت شركت‌هاي ايراني اقدام به ساخت اين ماشين‌آلات كنند. او بهينه‌سازي مصرف انرژي، پتروشيمي و ساخت ماشين‌آلات و تجهيزات را مهم‌ترين زمينه‌هاي همكاري ميان ايران و سوئد بيان كرده بود.
هند مشتري پر و پا قرص نفت ايران
آفريقاي جنوبي و سوئد ديروز تنها مذاكره‌كننده‌هاي نفتي ايران نبودند؛ ريلايـس اينداســـتري،بزرگ‌تـرين پالايشگاه نفت هند در حال مذاكره با ايران براي خريدهاي بيشتر و حتي انعقاد قرارداد بلندمدت خريد نفت از ايران است. رويترز خبر داده كه ريلايس اينداستري در تلاش است تا نفت بيشتري از ايران بخرد؛ چراكه اين شركت در نظر دارد تا از مسير كوتاه‌تر كشتيراني با ايران سود ببرد. «وي اسريكانث»، مدير ارشد مشترك مالي اين شركت گفت اين شركت در سه‌ماهه گذشته محموله كوچكي از ايران خريداري كرد و در حال حاضر در حال مذاكره براي خريدهاي بيشتر از ايران است؛ اين موضوع نشان مي‌دهد كه ممكن است اين شركت وارد انعقاد قراردادهاي بلندمدت با ايران شود. «وي» در كنفرانسي خبري گفت: «ما پيش از تحريم‌ها با ايران همكاري داشتيم و آنها گريدهايي از نفت خام را دارند كه براي ما جذاب است. » به گفته منابع آگاه، هند در نظر دارد تا حداقل 400 هزار بشكه نفت در روز از ايران از ابتداي آوريل خريداري كند. اين كشور پيش از اعمال تحريم‌هاي اقتصادي، دومين مشتري نفت ايران بود. اين ميان چين بزرگ‌ترين خريدار آسيايي نفت ايران بود و پس از آن هند، كره جنوبي و ژاپن قرار داشتند.
چكيده
آفريقاي جنوبي: رييس‌جمهوري اين كشور در راس هياتي بلند پايه ديروز به تهران سفر كرد. در نخستين روز سفر، وزير نفت ايران با وزير انرژي آفريقاي جنوبي ديدار كرد و براي از سرگيري صادرات 100 هزار بشكه‌اي نفت ايران به اين كشور مذاكره كردند؛ ديداري كه مقدمه‌اي براي ديدار امروز حسن روحاني با رييس‌جمهوري اين كشور است. گفته شده ديدار وزرا، كار را براي توافق دو رييس كابينه راحت كرده است. آفريقاي جنوبي بزرگ‌ترين خريدار نفت ايران در قاره آفريقا است. در ۲۲ مارس ۲۰۱۲، وزارت امور خارجه آفريقاي جنوبي اعلام كرد كه «اگرچه با تحريم نفتي ايران موافق نيست»، اما واردات نفت خود از ايران را متوقف كرده است. پس از تحريم نيز شركت‌هاي آفريقاي جنوبي، از جمله ام‌تي‌ان، براي انتقال دارايي‌هاي‌شان از ايران با مشكل مواجه شده بودند.
هند: دومين بزرگ‌ترين خريدار آسيايي نفت ايران است. گفته مي‌شود هند در نظر دارد كه تا انتهاي آوريل روزانه 400 هزار بشكه نفت از ايران بخرد. رويترز ديروز خبر داده كه ريلايس اينداستري، بزرگ‌ترين پالايشگاه نفت هند، در تلاش است تا نفت بيشتري از ايران بخرد؛ چراكه اين شركت در نظر دارد تا از مسير كوتاه‌تر كشتيراني با ايران سود ببرد.
سوئد: بيژن نامدار زنگنه، ديروز روز پركاري را پشت سر گذاشت؛ او گذشته از ديدار با وزير انرژي آفريقاي جنوبي با ابراهيم بايلان، وزير انرژي سوئد هم ديدار كرد. او گفته كه همكاري دو كشور در بخش نفت در گذشته محدود بوده و بيشتر در حوزه‌هاي فناوري با يكديگر ارتباط داشته‌اند. او گفته بود: در زمينه ماشين‌هاي مورد نياز صنعت نفت پيش از اين همكاري‌هايي با شركت‌هاي سوئدي وجود داشته و در دوران پساتحريم اين شركت‌ها مي‌توانند با مشاركت شركت‌هاي ايراني اقدام به ساخت اين ماشين آلات كنند.
به دوران پيش از تحريم نزديك شديم
وزير نفت با بيان اينكه پس از برگزاري نشست دوحه روند كاهش قيمت نفت متوقف شد، گفت: با هماهنگي توليدكنندگان بازار با كمبود عرضه و شوك افزايش قيمت نفت روبه‌رو نخواهد شد. بيژن نامدار زنگنه در حاشيه ديدار با وزير انرژي آفريقاي جنوبي در پاسخ به اين سئوال كه آيا ايران با توجه به نشست دوحه توليد نفت خود را افزايش داده و به دوران قبل از تحريم‌ها بازمي‌گردد، گفت: توليد نفت ايران به دوران قبل از تحريم‌ها بسيار نزديك شده است و توليد نفت ايران يك ميليون بشكه بعد از لغو تحريم‌ها افزايش يافته كه اين روند تا رسيدن به سهم كشور پيش از تحريم‌ها از بازار ادامه دارد.
وزير نفت با اشاره به نشست نفتي دوحه تصريح كرد: ايران از هر برنامه‌اي براي تنظيم و پايدار كردن بازار حمايت مي‌كند، ضمن اينكه نشست دوحه را قدم خوبي مي‌دانيم؛ گرچه نتوانست به نتيجه برسد اما شروع بحث خوب بود به اين شكل كه بين اعضاي اوپك و غيراوپك همكاري شود و توليدكنندگان بزرگ اوپك هم بپذيرند كه بايد كاري براي تغيير وضع بكنند. اين عضو كابينه دولت با اشاره به كاهش قيمت نفت يك روز قبل از نشست دوحه، گفت: با اين حال پس از برگزاري نشست دوحه، قيمت نفت روند نزولي نيافت؛ زيرا جريان بازار و خواست توليدكنندگان و مصرف كنندگان براي اقتصاد جهاني اين است كه قيمت‌هاي نفت در سطح جهاني بايد افزايش بيايد. او گفت: اين مساله سبب مي‌شود در بلندمدت عرضه، تقاضا و به‌ويژه بخش عرضه بتواند سرمايه‌گذاري كند تا در آينده كمبود عرضه‌اي ايجاد نشود و دوباره با شوك قيمتي جهش رو به بالا روبه‌رو نشويم.