انتشار تصاوير مجرمان و قربانيان در بسياري كشورها ممنوع است
دكتر فاطمه قاسمزاده
روانشناس كودك
انتشار تصاوير كودكان قرباني و مجرم يا تصاوير دلخراشي از خودكشي و... در رسانهها از چندين جهت باعث ترويج اين خشونتها ميشود. در هر صورت انتشار خبرهايي كه در آن از تصوير كودكان بزهكار يا قرباني استفاده ميشود بايد با در نظر گرفتن كرامت انساني آنها باشد. به هر حال ممكن است مجرماني كه زير 18 سال سن دارند و در دوره گذار به سر ميبرند بعد از گذراندن دورههاي آموزشي در كانون اصلاح و تربيت به انسان ديگري تبديل شوند. اما وقتي تصوير يك بزهكار را براي مدتها روي جلد روزنامهها منتشر كنيم به نوعي اين باور را در او ايجاد كردهايم كه هيچ نوع آينده روشني در انتظار او نيست. از سوي ديگر شما تصور كنيد وقتي يك پسربچه 16 ساله تصوير دختربچه شش سالهاي را در رسانهها ميبيند كه به دست پسري همسن و سال خودش با وضعيت فجيعي كشته شده، ميتواند چه تاثير منفي بگيرد و اين ماجرا چه نقشي در ذهنش خواهد گذاشت. از سوي ديگر انتشار اين تصاوير به نوعي الگوسازي منفي در ذهن كودكان و نوجوانان ايجاد ميكند. آنها در سني هستند كه تمايل به قهرمانسازي در ذهنشان دارند و ديدن اين تصاوير ميتواند آنها را به سمت منفي سوق دهد. كودكاني كه در سن كم دچار بزهكاري ميشوند يا حتي آنها كه قرباني اين خشونتها ميشوند به دلايل مختلف در وضعيت مناسبي از لحاظ شرايط روحي و زيستي قرار ندارند. در مورد پسربچه 16 سالهاي كه ستايش را كشته بود و جسدش را ناپديد كرده بود اين حقيقت وجود دارد كه شايد خود او هم قرباني نوعي قهرمانسازي منفي باشد و به خاطر ديدن چنين تصاوير اين بزه را انجام داده است. همچنين تصويري كه از فرد قرباني پخش يا منتشر ميشود ميتواند به نوعي خشونتي دوباره به فرد محسوب شود. از طرف ديگر بزهكاراني كه رو به بزه ميآورند به نوعي ميخواهند ابراز وجود كنند. آنها از طرف خانواده يا جامعه طرد شدهاند و محبت كافي به آنها نشده است. پس اگر بزهي را مرتكب شوند و تصوير آنها در رسانهها منتشر شود شايد چندان هم ناراضي نباشند چون به هر حال به نوعي مورد توجه مردم قرار ميگيرند و بارها تصاويرشان دست به دست در رسانههاي مجازي ميچرخد. چندي پيش در يكي از سفرهاي درونشهريام با مترو كودكان كاري را ديدم كه مشغول تكديگري بودند و چند خانم در حالي كه به آنها كمك مالي ميكردند از آنها عكس گرفتند و در صفحه اينستاگرامشان منتشر كردند. اين در حالي است كه انتشار تصاوير كودكان و بزرگسالان در بسياري از كشورها قوانين سرسختي را به دنبال دارد. در كشورهايي مانند سوئد، نروژ و فنلاند رسانهها حق انتشار تصاوير افراد آسيبديده يا مجرمان را ندارند و اين قانون درباره انتشار تصاوير كودكان بسيار سرسختتر است. اما متاسفانه در كشورهاي در حال توسعه چندان توجهي به اين مسائل نميشود و تبعات اين مشكلات مورد بررسي قرار نميگيرد.