بازديد از هيروشيما
درسي براي ثبت در تاريخ
باراك اوباما در اواخر ماه مه سفري معمولي به آسيا خواهد داشت. سفري كه ذات آن براي يك رييس‌جمهور عادي است اما در خلال آن اتفاق نادري رخ خواهد داد. اوباما در اين سفر دو فرصت براي اقدامي تاريخي در اختيار دارد. حركت‌هايي كه مي‌تواند درسي براي آينده باشد. او در اين سفر، نخستين رييس‌جمهور امريكا خواهد بود كه از شهر هيروشيما در ژاپن ديدار مي‌كند. شهري كه 71 سال پيش به نخستين قرباني حملات اتمي در جهان تبديل شد. حملاتي كه امريكايي‌ها آن را مديريت كردند. علاوه بر هيروشيما، اوباما به ويتنام هم خواهد رفت؛ سفري كه وي را به سومين رييس‌جمهور امريكا بدل خواهد كرد كه از زمان خروج سربازان امريكايي از ويتنام حدود 43 سال پيش از اين كشور ديدار مي‌كند. هر دو اين اقدام‌ها تاريخي است و مردمي كه آن روزها را به چشم ديده‌اند هنوز هم بر سر دستاوردها و اهداف آن روزهاي امريكا با هم اختلاف نظرهاي فاحش دارند. آيا عملكرد امريكا در آن سال‌ها يك ضرورت بود يا يك تراژدي اشتباه؟
آيا امريكا يا ساير بازيگران وقت مي‌توانستند مانع از آن حملات و لشكركشي‌ها شوند؟باراك اوباما اعلام كرده است به هيروشيما نمي‌رود تا در خصوص تصميم دولت وقت كشورش در سال 1945 براي حمله اتمي به اين شهر اظهارنظر كند. مقام‌هاي ژاپني هم از مدت‌ها پيش گفته‌اند به دنبال عذرخواهي نيستند. هدف از اين سفر نگاهي رو به آينده است. فرصتي براي بازخواني اصلي‌ترين هدف مورد ادعاي اوباما در سال‌هاي حضور در كاخ رياست‌جمهوري كه حركت انسان‌دوستانه به سمت آينده‌اي عاري از سلاح هسته‌اي است. سفر اوباما به ويتنام هم تلاشي براي ساختن آينده‌اي بهتر است برمبناي درس‌هاي اصلي از جنگي كه در سال 1975 به پايان رسيد. ملت‌ها بايد در مقابله و پاسخگويي به تهديدها انساني و محتاطانه عمل كنند. در حقيقت، امريكا و ويتنام در حال حاضر با يك تهديد مشترك مواجه هستند: گسترش نيروهاي امنيتي چين به جزايري كه در جنوب شرقي اسيا قرار گرفته است. پيش‌بيني مي‌شود كه امريكا براي مقابله ويتنام با اقدام‌هاي چين دست به تجهيز نظامي اين كشور بزند. يك تاريخدان امريكايي يك بار نوشته بود: جامعه بايد از تاريخ براي درك آنچه دور از تيررس نگاهش بوده است، استفاده كند. تاريخ مساله‌اي جدا از زمان و مكان است كه مي‌تواند به بسط نگاه ملت‌ها منتهي شود. به تاريخ هم بايد احترام گذاشت و هم آن را مسوول دانست تا جامعه را به سمت اخلاقيت بيشتر ببرد. اينكه اوباما در اين بازديدها چه استفاده‌اي از تاريخ بكند هم خودش تاريخي خواهد بود، البته اگر وي بتواند به ديگران كمك كند كه درس‌هاي مشخص و صريح از بمباران هيروشيما و جنگ ويتنام بگيرند. تصميم اوباما براي بازديد از هيروشيما اقدام به جايي براي رييس‌جمهوري است كه به اقدام‌هاي سمبليك شهرت دارد و البته سابقه تدريس حقوق را هم در كارنامه كاري خود داراست. هفت سال پس از نخستين سخنراني اصلي اوباما در حوزه سياست خارجي در خصوص جهان عاري از سلاح هسته‌اي، حالا در تاريخ 27 ماه مه به تقويت آن هدف اوليه خود مي‌پردازد. او نخستين رييس‌جمهور امريكا خواهد بود كه از هيروشيما بازديد مي‌كند. نخستين دستاورد اوباما در اين بازديد اين است كه مي‌تواند از اين فرصت براي دادن درس مهمي به هموطنانش استفاده كند: چگونه انقلاب عميق در رابطه امريكا و ژاپن از جنگ جهاني دوم به اين سو نشان داد كه دشمن‌هاي كهن مي‌توانند با نگاه مشترك به دو مقوله امنيت و صلح، به هم پيمان‌هاي يكديگر تبديل شوند. اين مساله با توافق هسته‌اي كه ميان ايران و 1+5 هم به دست آمد، گره خورده است؛ توافقي كه مي‌توان آن را مهم‌ترين دستاورد دو دوره رياست‌جمهوري اوباما دانست. بازديد از هيروشيما مي‌تواند به مهره مهمي در بحث مشروعيت وي بدل شود. يك كارشناس مسائل خلع سلاح در اين خصوص مي‌گويد: اوباما در اين سال‌ها نشان داده كه شخصا علاقه‌مند است جهان شاهد استفاده ديگري از تسليحات اتمي نباشد. اهميت حضور وي در هيروشيما به اين خواهد بود كه آيا مي‌تواند و مي‌خواهد از آن تريبون براي پيشبرد هدف خود مبني بر جهاني عاري از سلاح اتمي اقدام كند؟اگر بتواند در اين سفر چنين دستاوردي را رقم بزند، حضور وي در هيروشيما چيزي بيش از يك حضور تاريخي و سمبليك خواهد بود. بازديد از هيروشيما از نخستين روزهاي حضور اوباما در كاخ سفيد به رويايي براي وي بدل شده بود. در جريان نخستين سفر وي به ژاپن در سال 2009، اوباما ايده بازديد از هيروشيما و ناگاساكي را در سر داشت. وي در آن زمان در اين خصوص گفت: خاطره هيروشيما و ناگاساكي به ذهن مردم جهان سنجاق شده است. باعث افتخار من است اگر بتوانم در دوران رياست‌جمهوري‌ام به اين دو شهر بروم. اوباما در آوريل 2009 در پراگ در خصوص ايده خود مبني بر جهان عاري از سلاح اتمي گفت: سختي خلاص كردن جهان از شر تسليحات هسته‌اي توجيه مناسبي نيست براي آنكه جهان دست از تلاش براي اين خلع سلاح بردارد. تنها كشوري كه تاكنون از سلاح اتمي استفاده كرده امريكا است و اين كشور وظيفه اخلاقي براي اقدام كردن و رهايي جهان از سلاح اتمي دارد. به نظر نمي‌رسد اوباما بتواند در اين بازديدها گامي اجرايي براي خلع سلاح بيشتر هسته‌اي جهان بردارد چرا كه نفس روزهاي حضور وي در قدرت به شماره افتاده است. شايد بهترين دستاورد اوباما همين باشد كه دوشادوش شينزو آبه، نخست وزير بايستد و به جهان بگويد كه مي‌توان از زخم‌هاي قديمي گذشت.
منبع: كريستين ساينس مانيتور