پايان تحريم‌هاي تسليحاتي با دستور باراك اوباما
خاكسترهاي جنگ با ويتنام به هوا رفت
سارا معصومي
تور يك هفته‌اي باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده به آسيا از صبح دوشنبه آغاز شد. نخستين مقصد هم غريب‌ترين كشور در تقويم ديد و بازديدهاي روساي جمهور ايالات متحده بود: ويتنام. چهل و چهارمين رييس‌جمهور ايالات متحده سه روز را در هانوي، پايتخت ويتنام مي‌گذراند و پس از آن راهي ژاپن خواهد شد. اوباما واپسين ماه‌ها در كاخ سفيد را پشت سر مي‌گذارد و در دقايق نود اين حضور تلاش مي‌كند با اين سفر بزرگ‌ترين دشمنان جنگي امريكا در گذشته را با واشنگتن همراه‌تر از گذشته كند و البته آنها را در مسير مهار چين نيز با خود همراه سازد. به گزارش سي‌ان‌ان، اين سفر كه بخشي از تور خداحافظي باراك اوباما پيش از ترك قدرت است، دهمين سفر وي به آسيا در هشت سال گذشته از عمر رياست‌جمهوري‌اش است. اوباما از نخستين سال‌هاي حضور در قدرت، استراتژي گردش به سمت آسيا را در نسخه كاري خود داشته است. يك كارشناس مسائل سياست خارجي امريكا در خصوص اين سفر مي‌گويد: اوباما با اين سفر نگاه به آينده خود را به تصوير كشيده است و مي‌خواهد مطمئن شود كه در صورت سياست ايجاد توازن و گردش به سمت اسيا وي به عنوان يك ميراث مثبت باقي خواهد ماند. پيش از حضور اوباما در ويتنام هم سرنوشت دو محور اساسي اين سفر به هم گره خورده بود: نخست تحريم تسليحاتي امريكا عليه ويتنام و دوم هم نگراني‌هاي امريكا در خصوص وضعيت حقوق بشر در ويتنام. حضور اوباما در ويتنام به ديد و بازديدهاي سياسي در پايتخت محدود نخواهد شد و وي به شهر هوشي مين در جنوب اين كشور هم سفر خواهد كرد. مساله ديگري كه دغدغه ويتنامي‌ها است، همكاري امريكا با اين كشور در زمينه مقابله با تغييرات جوي است. باراك اوباما در حالي به ويتنام رفته است كه نتيجه آخرين نظرسنجي‌ها از استقبال گسترده مردم اين كشور از وي خبر مي‌دهد. بر اساس آخرين آمار اعلام شده از سوي مركز تحقيقات پيو، 78 درصد از مردم ويتنام علاقه‌مند به گسترش رابطه با امريكا هستند.
به گزارش رسانه‌هاي امريكايي، باراك اوباما در دو مقصد اين تور آسيايي خود يعني ويتنام و ژاپن بيشتر به دنبال گسترش همكاري‌هاي اقتصادي و تحكيم پيوندهاي استراتژيك ميان دو كشور است. در ژاپن هم اوباما در نشست گروه صنعتي 7 شركت خواهد كرد كه در حال حاضر رياست آن را شينزو آبه، نخست وزير ژاپن بر عهده دارد.
لغو تحريم تسليحاتي پس از چهار دهه
نخستين دستاورد سفر اوباما به ويتنام براي كشور ميزبان، لغو تحريم‌هاي تسليحاتي اين كشور آسيايي بود. عادي‌سازي رابطه ميان دو كشور، هدفي بود كه اوباما از آن به عنوان اصلي‌ترين دليل لغو اين تحريم‌ها نام برد. به گفته اوباما اكنون پس از عبور چند دهه از خاطره جنگ ميان دو كشور، دو طرف بايد به اعتمادسازي و همكاري با يكديگر بينديشند. امريكا به صورت نسبي در سال 2014 تحريم‌هاي تسليحاتي عليه ويتنام را لغو كرد اما ويتنام خواستار لغو كامل اين تحريم‌ها بود تا با اقدامات خصمانه دولت پكن در منطقه رويارويي كند. با فرمان روز گذشته اوباما، محدوديت‌هاي تسليحاتي ويتنام پس از 4 دهه به پايان رسيد. اوباما سومين رييس‌جمهور امريكا است كه از زمان پايان يك جنگ يك دهه‌اي در سال 1975 به ويتنام سفر مي‌كند. بيل كلينتون در سال 2000 و جورج بوش پسر در سال 2006 از اين كشور آسياي جنوب شرقي بازديد كرده بودند. با وجود آنكه بيل كلينتون، رييس‌جمهور وقت در سال 1995 رابطه ديپلماتيك با ويتنام را از سر گرفت اما تحريم‌هاي دولت امريكا بر فروش تسليحات همچنان به قوت خود باقي ماند. با برداشته شدن تحريم‌هاي تسليحاتي ويتنام كه دهان كجي به چين است، ويتنام به هاب منطقه‌اي متحد با امريكا ملحق خواهد شد.
درخواست‌هاي حقوق بشري اوباما
مساله حقوق بشر يكي از حوزه‌هايي بود كه باراك اوباما از آن با عنوان حوزه مورد اختلاف رهبران دو كشور ياد كرد. دولت ويتنام از سوي نهادهاي حقوق بشري به تعيين احكام سنگين براي مخالفان سياسي، سركوب اهالي رسانه و معترضان متهم شده است. اوباما در سخنان خود در پايتخت ويتنام تاكيد كرد كه امريكا به استقلال سياسي ويتنام احترام مي‌گذارد و نمي‌خواهد كه يك سيستم دموكراتيك را به ويتنام تحميل كند. با اينهمه وي به كنايه‌هايي هم روي آورد تا شايد بتواند دغدغه گروه‌هاي حامي حقوق بشر را هم پيش ببرد: از منظر حقوق بشري بايد بگويم كه ارزش‌هايي هستند كه جنبه جهاني دارند؛ ارزش‌هايي مانند حقوق بشر، آزادي بيان، آزادي رسانه‌ها، آزادي مذهب و آزادي تجمعات. اينها ارزش‌هايي هستند كه دولت بايد به ارتقاي آنها كمك كند. ويتنام ظاهرا تلاش‌هايي را براي متقاعد كردن امريكا در اين حوزه هم به كار گرفته است و دو روز پيش از سفر اوباما يك كشيش كاتوليك را كه از زندانيان باسابقه سياسي در اين كشور بود، آزاد كرد. مقام‌هاي كشور ميزبان در ديدار با هيات امريكايي همچنين اعلام كردند كه مجوز فعاليت يك اتحاديه كارگري مستقل را صادر خواهند كرد.
خشم چين از حضور امريكا در منطقه
باراك اوباما در حالي به ويتنام سفر كرده است و پس از آن هم بار سفر به ژاپن را مي‌بندد كه چيني‌ها از حضور هر روز پررنگ‌تر امريكا در منطقه‌اي كه متعلق به خود مي‌دانند، ناراضي هستند. درياي چين جنوبي كه منطقه مورد ادعاي تايوان، مالزي، برونئي و فيليپين است از منظر چيني‌ها بخشي از حاكميت آنها به حساب مي‌آيد. چيني‌ها امريكا را به نظامي‌سازي اين منطقه متهم مي‌كنند. نماينده چين در آ. سه. آن هفته گذشته و پيش از سفر اوباما به منطقه، امريكا را به تبديل كردن به درياي چين جنوبي به منطقه‌اي نظامي و حادثه‌خيز متهم كرد. به گفته اين مقام چيني، امريكايي‌ها در بسياري از موارد، اظهارات بي‌ربطي را در خصوص حضور و فعاليت‌هاي منطقه‌اي چين مطرح مي‌كنند و همين مساله به انشقاق بيشتر چين و كشورهاي آسياي جنوب شرقي بدل شده است. مقام‌هاي ويتنام مي‌گويند كه به دنبال اتحاد با امريكا عليه چين نيستند اما از اينكه توازن قدرت به ضررچين در منطقه به هم بخورد نيز استقبال مي‌كنند.
از عذرخواهي خبري نيست
مهم‌ترين ايستگاه سفر باراك اوباما، هيروشيما ژاپن خواهد بود. رييس‌جمهوري امريكا در خصوص سفر به ژاپن مي‌گويد: سفر به هيروشيما با هدف تاكيد بر روابط دوستانه ميان توكيو و واشنگتن صورت مي‌گيرد اما در جريان اين سفر در خصوص بمباران اتمي اين شهر عذرخواهي نخواهم كرد. اوباما در مصاحبه‌اي با شبكه خبري ان. اچ. كي ژاپن گفت، واقعيت اين است كه رهبران و سياستمداران اغلب بايد در دوران بحران انتخاب‌هاي دشواري داشته باشند و در همين حال، در اظهاراتي كه وي قرار است در هيروشيما داشته باشد، انتظار مطرح شدن هرگونه عذرخواهي وجود ندارد. رييس‌جمهوري امريكا گفت: بسيار مهم است كه به اين موضوع توجه داشته باشيم كه در ميانه جنگ رهبران هر نوع تصميمي را مي‌گيرند و اين وظيفه مورخان است كه در اين باره سوال مطرح كرده و وضعيت را بررسي كنند. با اين حال به عنوان فردي كه هفت سال و نيم به عنوان رييس‌جمهوري امريكا مشغول به كار بوده است، مي‌دانم كه هر رهبري به‌ويژه در دوران جنگ تصميم‌هاي دشواري اتخاذ مي‌كند.