تلاشي براي تغيير موازنه صحنه سوريه
احمد دستمالچيان
سفير اسبق ايران در اردن و لبنان
هر روز كه از بحران سوريه مي‌گذرد، ابعاد فاجعه‌آميز آن بحران هم افزايش مي‌يابد و دامنه بيشتري از موضوعات و مسائل مختلف را دربرمي‌گيرد. اينك با تنگ‌تر شدن دامنه محدوده حضور و تجمع تروريست‌ها در سوريه و عراق و همچنين افزايش حملات در مبارزه با گروه‌هاي تكفيري، شاهد هستيم كه صحنه ميداني سوريه نيز هر روز آرايش جديد به خويش مي‌گيرد و ميدان نبرد، متفاوت از روز گذشته خود مي‌شود.
در اين راستا، با محدود شدن تروريست‌ها و افزايش حملات عليه آنها، اقدامات و حملات كور جريان‌هاي تروريستي نيز در حال افزايش يافتن است تا اينگونه وانمود كنند كه از تحولات و روند كنوني صحنه ميداني تاثيري نپذيرفته‌اند و خودي نشان دهند و طرف مقابل را به واكنش‌هاي سطحي مجبور سازند و آنها را از انجام اقدامات هدفمند خويش منحرف سازند. به همين منظور، روز گذشته شاهد بوديم كه چندين انفجار تروريستي در دو استان لاذقيه و طرطوس در سواحل غربي سوريه رخ داد و بيش از 120 نفر كشته و ده‌ها زخمي بر جاي گذاشته شد.
اهميت اين اقدامات از آنجا صورت مي‌گيرد كه استان‌هاي لاذقيه و طرطوس از مناطق استراتژيك و با اهميت سوريه محسوب مي‌شوند و پايگاه‌هاي نظامي روسيه در سوريه در اين دو منطقه قرار دارند. بر اين اساس، كمترين حملات تروريستي طي سال‌هاي گذشته در لاذقيه و طرطوس صورت گرفته است.
گروه‌هاي مخالف دولت سوريه نيز تاكنون بارها تلاش كرده‌اند تا اين دو استان را كه از مستحكم‌ترين موانع دفاعي بهره مي‌برند، نا آرام كنند اما تا پيش از وقوع اين انفجارها آنها در دستيابي به اهداف‌شان ناكام مانده بودند. من فكر مي‌كنم وقوع چنين حوادث تروريستي و انفجارهايي حاكي از برنامه‌ريزي دقيق تروريست‌ها براي اثرگذاري بر صحنه ميداني سوريه است. به سخن ديگر، تروريست‌ها با حمايت‌هاي اطلاعاتي و امنيتي حاميان خويش از جمله عربستان سعودي، تركيه و رژيم صهيونيستي توانستند در اين دو منطقه مهم نفوذ پيدا كرده و برنامه‌هاي‌شان را عملياتي كنند.
اين اقدام بي‌ترديد با واكنش صريح روس‌ها و پاسخ تند آنها روبه‌رو خواهد شد. ولاديمير پوتين، رييس جمهوري روسيه نيز در مدت زمان نسبتا كوتاهي كه از حضور رسمي روسيه در سوريه مي‌گذرد، نشان داده است كه در برابر اقدامات اينچنيني كوتاه نمي‌آيد و سكوت نمي‌كند و در پاسخ به چنين رفتارهايي، جواب‌هايي دندان شكن داده است. بايد در نظر داشت كه روسيه از مهم‌ترين بازيگران صحنه ميداني سوريه است و حضور آنها توانسته است تغييراتي بنيادين در دو صحنه نظامي و سياسي سوريه ايجاد كند. آنها در نخستين گام، با حضور نظامي‌شان، كفه ترازو در صحنه ميداني را به نفع ارتش و دولت سوريه تغيير دادند و تروريست‌ها را متحمل شكست‌هاي سنگيني كردند و آنها را مجبور ساختند در موقعيت ضعف و استيصال قرار بگيرند و در پي اين مساله و با تلاش‌هاي مستمر روس‌ها، نشست‌هاي بين‌المللي سوريه در وين برگزار شد كه آرايش متفاوتي را نسبت به نشست‌هاي قبلي در رابطه با سوريه داشت. با اين حال، تلاش‌ها براي تغيير موازنه نظامي و سياسي در سوريه ادامه دارد. در اين راستا، هدف گذشته پنجمين نشست بين‌المللي گروه حاميان سوريه در وين برگزار شد اما برخلاف چهار نشست پيشين، آن اجلاس همراه با دستاورد مشخص و نتيجه‌اي ملموس همراه نبود و اين نخستين گام براي رسيدن به اين منظور بود. دست زدن به اقدامات تروريستي مانند آنچه در استان‌هاي لاذقيه و طرطوس صورت گرفت نيز گام‌هاي بعدي براي رسيدن به اين خواسته است. نوع مكان انجام حملات نيز به درستي نشان مي‌دهد كه تروريست‌ها و حاميان آنها مي‌خواهند از روس‌ها زهرچشمي بگيرند و منجر به تحريك آنها شود؛ تحريكي كه مي‌تواند به احتمال زياد منجر به رويارويي مسكو و واشنگتن در سوريه شود و فاصله ميان آنها ايجاد كند.
ما در ماه‌هاي گذشته شاهد بوديم كه روسيه و امريكا در رابطه با سوريه به يك مفاهمه كلي در جهت حل و فصل بحران و دستيابي به راهكار سياسي رسيده بودند و اين مورد رضايت تروريست‌ها و حاميان آنها به ويژه عربستان سعودي و تركيه نبود زيرا با توافق مسكو و واشنگتن در جهت حركت به مذاكرات سياسي و حل بحران سوريه، رياض و آنكارا بيش از هر زمان ديگري شكست خويش را در سوريه احساس مي‌كردند و ما نيز در ماه‌هاي گذشته شاهد انزوا و كاهش تاثير اين دو بازيگر موثر منطقه‌اي در صحنه تحولات سوريه بوديم. به همين منظور، ترك‌ها و سعودي‌ها مي‌خواهند با ايجاد يك رويارويي ميان امريكا و روسيه، در دستيابي به صلح در سوريه و حل و فصل بحران تاخير ايجاد كنند. در واقع، تلاش آنها در اين است تا بحران سوريه با انتخابات رياست‌جمهوري امريكا گره بخورد و مديريت امور از دولت كنوني اوباما خارج شود و پرونده در اختيار رييس‌جمهور بعدي امريكا قرار بگيرد. اين در حالي است كه باراك اوباما در آخرين سال پاياني رياست‌جمهوري خويش مي‌خواهد با حل بحران سوريه، كارنامه خويش را غنا بخشيده و دست حزب متبوع خويش يعني حزب دموكرات را براي حضور در انتخابات رياست‌جمهوري باز كند تا كانديداي نهايي آنها قدرت مانوري بيشتري را داشته باشد.