تراژدي سرنوشت‌ساز

29 ساله، سابقه دو بار بازجويي به اتهام ارتباط‌هاي تروريستي را در كارنامه خود دارد، مدتي براي مقاطعه كار امنيتي دولت كار مي‌كرده و البته كه كاملا قانوني سلاح خريده است و با آن 53 تن را كشته و 50 نفر را مجروح كرده است. اين تمام مشخصاتي است كه اداره تحقيقات فدرال امريكا در خصوص عامل حمله تروريستي به كلوپ همجنس‌بازها در شهر «اورلاندو» واقع در مركز ايالت فلوريدا در اختيار عموم قرار داده است. براي كشف ريشه‌هاي اين اتفاق نيازي به گذر زمان نيست و هويت افغاني مهاجم گوياي همه‌چيز است. مي‌گويند كه داعش عمر متين را يكي از اعضاي خود در خليفه‌گري ابوبكر البغدادي در امريكا خوانده است. پدر و همسر سابق عمر متين در مصاحبه‌ها و گفت‌وگو تلاش مي‌كنند ميان هويت اسلامي و علت تراژدي وحشتناكي كه متين براي امريكا رقم زده است، فاصله ايجاد كنند. مرگبارترين حمله تروريستي در تاريخ سياسي امريكا به مقدمه‌اي براي تداوم بحث و چانه‌زني‌ها در خصوص قانون خريد آزاد سلاح در اين كشور و همچنين دميدن بر سخنان تند و تيز دونالد ترامپ، نامزد جمهوري‌خواهان در انتخابات رياست‌جمهوري آتي اين كشور در خصوص مهاجران مسلمان منتهي شده است. برخي گمانه زني‌ها و تحليل‌هاي اوليه حاكي از اين است كه تداوم حملات تروريستي در امريكا توسط مهاجرزاده‌هاي مسلمان به انداختن امتيازهاي بيشتر در سبد ترامپ منتهي خواهد شد. عده‌اي ديگر نسبت به خطرات شيوع نژادپرستي در امريكا هشدار مي‌دهند. عمر متين تنها شهروندان همجنس بازي را كه خط و مشي آنها را نمي‌پسنديد، قتل عام نكرد بلكه جرقه‌هاي تصميم‌گيري‌هاي كلاني را زد.
مهاجم امروز، مظنون ديروز
اف بي‌اي در تازه‌ترين اطلاعات از عامل حمله اورلاندو اعلام كرد كه عمر متين سابقه دو بار بازجويي به اتهام ارتباط‌هاي تروريستي را در كارنامه‌اش داشته و براي يك مقاطعه‌كار امنيتي دولت كار مي‌كرده و قانوني سلاح خريده است. بر اساس اين گزارش وي پيش از اين دو بار توسط اين نهاد امنيتي مورد بازجويي و تحقيق قرار گرفته است؛ نخستين بار در سال 2013 به دليل «اظهارات فتنه‌جويانه» عليه همكارانش مورد بازجويي قرار گرفت و احتمال روابط تروريستي داده شد. با اين حال، بازجويي‌هاي مذكور راه به جايي نبرد و پرونده هر بار مختومه اعلام شد. تحقيقات دوم سال 2014 آغاز شد تا احتمال رابطه عمر متين با «منير محمد ابو صالحه»، عامل انتحاري امريكايي بررسي شود اما هيچ رابطه‌اي كشف نشد و پرونده بسته شد. جبهه النصره وابسته به گروه تروريستي القاعده در جولاي ۲۰۱۴ ويديويي را در اينترنت منتشر كرد كه براي نخستين‌بار عامل انفجار انتحاري عظيم ادلب در شمال غرب سوريه را نشان مي‌داد. گروه النصره نام اين عامل انتحاري انفجار ادلب را كه در ماه مه رخ داده بود، منير محمد ابو صالحه ملقب به «ابو هريره» معرفي كرد. هريره تابعيت امريكايي داشت. در اين فيلم «ابو هريره» در كنار برخي ديگر از افراد مسلح، پيش از انجام عمليات انتحاري نشان داده شد. منابع آگاه مي‌گويند، عمر متين از وب‌سايت «مدرسه علوم ديني تيمبوكتو» استفاده مي‌كرد كه از سوي يك روحاني افراطي و راديكال به نام «ماركوس دواين رابرتسون» معروف به «ابو توبه» مديريت مي‌شد. همچنين براساس اطلاعات جديد مشخص شده كه عمر متين سلاح مورد استفاده در حمله به كلوب شبانه را يك هفته پيش به صورت «كاملا قانوني» خريداري كرده است. به گزارش ديلي ميل، عمر متين ارتباطاتي با يك تفنگدار دريايي سابق و عامل مخفي اف. بي.‌آي داشته كه تبديل به يك روحاني افراطي شده بود. اين فرد با وجود آنكه هشدار داده مي‌شد در جذب تروريست‌هاي احتمالي دست دارد، سال گذشته از زندان آزاد شد. وي كه همان رابرتسون است، ظاهرا در طول چهار سال حبس، 36 تن را به افراطگرايي دعوت كرده است.
عمر متين بيمار بود
همسر سابق عمر متين در گفت‌وگو با‌اي بي‌سي از وجوه پنهان مانده شخصيت مهاجمي كه امريكا را لرزاند، خبر داد. ستاره يوسفي 27 ساله مي‌گويد كه از عمل همسر سابقش شوكه شده است اما سال‌ها پيش فهميده بود كه عمر متين مشكل جدي شخصيتي دارد. وي در اين خصوص مي‌گويد: يك دقيقه او را مردي كاملا نرمال مي‌بينيد، خوشحال است، جك مي‌گويد و مي‌خندد. يك دقيقه بعد تغيير حالت مي‌داد و تمام عكس‌العمل‌هايش تغيير مي‌كرد. عصبانيت و خشونت به سراغش مي‌آمد و باعث مي‌شد وي دست به ضرب و جرح بزند. عمر بيماري بود كه هم گيج بود و هم ديوانه. ستاره با بيان اينكه وي و عمر، يكديگر را در يك سايت اجتماعي پيدا كرده و در سال 2008 با هم ازدواج كردند، مي‌گويد: در ابتدا زندگي ما كاملا نرمال بود. او مرد نرمالي بود و ما از زندگي مشترك كاملا راضي بوديم. او مذهبي بود اما افراطي و راديكال نه. او از يك خانواده افغان بود اما كاملا امريكايي رفتار مي‌كرد. عمر علاقه داشت به نيروهاي پليس بپيوندد. تنها چندهفته از ازدواج ما گذشته بود كه وي تغيير حالت داد. عصباني مي‌شد و نمي‌توانست عصبانيت خود را كنترل كند. او مرا به سر كار فرستاد و سپس پول‌هايم را از من مي‌گرفت. هركاري مي‌كرد كه من را كنترل كند و به شكل گروگان نگاه دارد. مواقعي كه به بي‌ثباتي روحي مي‌رسيد خشم خود را نسبت به فرهنگ امريكايي و همجنس‌گرايي نشان مي‌داد.  عمر و همسرش در سال 2011‌ ميلادي از هم جدا شدند. ستاره مي‌گويد كه تا آنجا كه وي مي‌داند عمر ارتباطي با گروه‌هاي تروريستي نداشته است.
اقدامي تروريستي عجين با نفرت
بيشترين احتياط در اين حوزه را باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا در موضع‌گيري خود به خرج داد. اوباما براي همدردي و اظهارنظر مستقيم چند ساعت صبر كرد تا شايد ابعاد متفاوت اين پرونده روشن‌تر شود. چهل و چهارمين رييس‌جمهور امريكا سخنان خود را با ابراز همدردي و نمايش اتحاد امريكا آغاز كرد و گفت: امروز امريكايي‌ها در غم قتلي وحشيانه‌ و كشتاري وحشتناك‌اند كه ده‌ها انسان بي‌گناه را به كام مرگ كشاند. ما در كنار مردم اورلاندو مي‌مانيم. تحقيقات هنوز در مراحل اوليه است ولي فعلا به اين نتيجه رسيده‌ايم كه اين اقدامي تروريستي و ناشي از نفرت بوده است. مردم امريكا در غصه، عصبانيت و قاطعيت براي دفاع از مردم خود متحد هستند. تحقيقات هنوز پايان نيافته و هنوز به قضاوتي قطعي در خصوص انگيزه دقيق قاتل نرسيده‌ايم اما اف‌بي‌آي اين مساله را به عنوان يك اقدام تروريستي بررسي مي‌كند. دستور داده‌ام كه از هيچ تلاشي فروگذار نشود تا ارتباطات يا الهام‌گيري اين قاتل از گروه‌هاي تروريستي مشخص شود. پرواضح است كه روح اين فرد يا نفرت عجين شده بوده است. رييس‌جمهوري امريكا در بخش ديگري از اظهارات خود به انتقاد از دسترسي آسان افراد به سلاح‌هاي‌گرم پرداخت و گفت كه اين كشتار باري ديگر يادآور آن است كه افراد با در دست داشتن سلاح مي‌توانند دست به كشتار در اماكن مختلف بزنند.
اوباما يا بگويد اسلام راديكال يا استعفا دهد!
باراك اوباما در توضيح آنچه رخ داده بود اين اقدام را عملي تروريستي و عجين شده با نفرت خواند. عبارتي كه واكنش دونالد ترامپ را در حساب توييتري وي به دنبال داشت. ترامپ كه در جريان كارزارهاي انتخاباتي امريكا با آن ادبيات عجيب و غريب مهاجران مسلمان را مورد نكوهش قرار داده است در توييتي از باراك اوباما خواست كه يا بالاخره از لفظ تروريسم راديكال اسلامي براي اشاره به قتل عام در اورلاندو استفاده كند يا بلافاصله استعفا دهد. باراك اوباما از چنين عبارت و تركيب‌بندي استفاده نكرده به نظر هم نمي‌رسد چنين كاري انجام بدهد. اوليور ناكس در خصوص چرايي اين امتناع اوباما مي‌نويسد: واكنش ترامپ به سخنان اوباما بيانيه‌مانندي بلند‌بالا بود كه در آن تاكيد شده بود كه باراك اوباما بايد استعفا دهد. ترامپ در اين خصوص نوشت: باراك اوباما در سخنان خود از به كار بردن دو كلمه اسلام راديكال سر باز زد. تنها به دليل همين امتناع وي بايد كناره‌گيري كند. اگر هيلاري كلينتون – نامزد دموكرات‌ها در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا – نيز از به كار بردن عبارت اسلام راديكال سر باز بزند بايد از رقابت‌هاي رياست‌جمهوري كنار برود. باراك اوباما پيش از اين در تاريخ 10 سپتامبر 2014 در توضيح دليل امتناع به كار‌گيري عبارت اسلام راديكال گفته بود: «داعش يك گروه اسلامي نيست. هيچ مذهبي دستور به كشتن انسان‌هاي بي‌گناه نمي‌دهد. اكثر قربانيان داعش هم مسلمانان هستند. داعش يك گروه تروريستي است كه هيچ هدفي جز قتل عام ندارد.» برخي مقام‌هاي ارشد كاخ سفيد مي‌گويند كه دليلي وجود ندارد كه با به كار بردن كلمات تحريك‌آميز به اتحاد كشورهاي مسلمان با امريكا در مبارزه با داعش ضربه‌اي وارد كرد. دونالد ترامپ پس از حملات بروكسل در ماه مارس در برنامه ان‌بي‌سي ادعا كرد كه موضعگيري‌هاي وي در خصوص حوادث تروريستي كه شامل پيشنهاد وي براي توقف پذيرش مهاجران مسلمان و توريست‌هاي مسلمان به امريكا مي‌شود دليل ايستادن وي روي سكوي نخست نظرسنجي‌ها است.» اين ادعاي وي در خصوص راي‌دهندگان به حزب جمهوريخواه يا مستقل‌هاي نزديك به اين حزب چندان هم بيراهه نبوده است چرا كه بر‌اساس نظرسنجي‌هاي سال 2016 موسسه پيو، 65 درصد از جمهوريخواهان يا مستقل‌هاي نزديك به اين حزب ترجيح مي‌دهند كه رييس‌جمهور بعدي حتي به شكل كلي از اسلام افراطي به دليل اتفاق‌هاي تروريستي انتقاد كند. اين رقم تمايل براي دموكرات‌ها يا مستقل‌هاي نزديك به آنها در انتخابات 22 درصد بوده است. هيلاري كلينتون كه نامزد دموكرات‌ها در انتخابات خوانده شده است نيز تقريبا رويكردي مشابه اوباما در موضع‌گيري در خصوص حادثه اورلاندو به كار گرفت و اين اقدام را تروريستي خواند اما تاكيد كرد كه هنوز به شكل قاطعانه نمي‌توان آن را به داعش مربوط كرد. هيلاري كلينتون در بيانيه‌اي مكتوب در اين خصوص نوشته است: امن نگاه داشتن امريكا به اين معني است كه بايد با گروه‌هاي تروريستي مبارزه شود، با متحدان و شركا براي تعقيب تروريست‌ها همكاري شود و با تلاش‌هاي آنها براي يارگيري در هر نقطه‌اي از دنيا هم مقابله شود.
سرمايه‌گذاري بر تراژدي سراسري
براي دونالد ترامپ، قتل‌عام روز يكشنبه فرصتي بود تا وي با صداي بلندتر استراتژي ممنوعيت ورود مهاجران مسلمان را فرياد بزند و براي هيلاري كلينتون فرصتي بود تا با دقت و طمانينه كلماتي را انتخاب كند كه به نفع طرح ممنوعيت فروش آزادانه سلاح در امريكا باشد. به زودي يا ترامپ يا هيلاري رييس‌جمهور كشوري مي‌شوند كه مردمان آن با ترس از تروريسم، خشونت با سلاح و گاهي هم ادغام اين دو موضوع با هم زندگي مي‌كنند. دونالد ترامپ بيشترين استفاده را از اتفاق رخ داده در اورلاندو كرد و ظرف چندساعت چندين بار توييتر خود را به‌روزرساني كرد. يك بار با خانواده‌هاي قربانيان همدردي كرد و بار ديگر از تمام كساني كه از مواضع وي قدرداني مي‌كنند، سخن گفت. بسياري دونالد را سياستمداري مي‌دانند كه حتي بر تراژدي‌هاي امريكا هم سرمايه‌گذاري شخصي مي‌كند. وي پس از حملات تروريستي پاريس نيز به گونه‌اي تلاش كرد كه از اين اتفاق به نفع خود استفاده كند. هيلاري كلينتون در مواجهه با اين حادثه معقول‌تر برخورد كرد. وي توييتر اوليه خود را با اشاره به انتظار براي اطلاعات بيشتر و همدردي با خانواده‌هاي قربانيان آغاز كرد. كلينتون درست مانند اوباما ترجيح داد پيش‌داوري نادرستي نداشته باشد حتي اگر اين تعلل به محتاط بودن وي تعبير شود. وي ابتدا منتظر ماند تا رييس‌جمهور اين اقدام را تروريستي بخواند و سپس از وي تابعيت كرد. وي در ادامه موضعگيري‌ها بر لزوم محدود كردن خريد و فروش آزاد سلاح در امريكا تاكيد كرد و اين مساله را يكي از اصلي‌ترين شعارهاي انتخاباتي خود خواند. وي حادثه اورلاندو را يكي از نشانه‌هاي شكست اين رهاسازي سلاح‌هاي گرم در كشور خواند. اين مساله كه اتفاق اورلاندو چه تاثيري بر انتخابات سراسري خواهد گذاشت هنوز قابل پيش‌بيني نيست. اگر وضعيت امنيتي همين گونه پيش برود بعيد نيست كه تا انتخابات نوامبر چند حمله تروريستي ديگر هم صورت بگيرد. حمله‌هاي امنيتي كه مي‌تواند بر ميدان سياست داخلي امريكا تاثيرگذار باشد.