سازمان آب منطقه‌اي گلستان پاسخگو نيست
حصاركشي و تصرف هشت هكتار
از جنگل‌هاي هيركاني كبودوال
الهه موسوي
جنگل‌هاي هيركاني شمال كشور همچنان با بي‌توجهي سازمان متولي، مورد دخل و تصرف واقع مي‌شوند، اين در حالي است كه مقام معظم رهبري در پيام اسفندماه خود تاكيد داشتند كه حتي براي ساخت حوزه علميه هم نبايد جنگل را تصرف كرد.
اين‌بار هشت هكتار از بكرترين جنگل‌هاي هيركاني «كبودوال» در شرق گلستان توسط آب منطقه‌اي استان حصاركشي شده است. مسوولان منابع طبيعي گلستان مي‌گويند كه فنس كشي‌ها براي جلوگيري از غرق شدگي شهروندان در مخزن سد انجام شده اما واقعيت اين است كه فنس‌ها از مخزن سد كيلومترها فاصله دارند و تا دل جنگل امتداد يافته‌اند. اتفاقا فنس‌هاي مقابل مخزن سد با اعتراض فعالان محيط زيست علي آباد و حكم دادستاني جمع شده است. فنس‌هاي باقيمانده اما هيچ ارتباط جغرافيايي با درياچه سد نداشته و مانند موارد مشابه، بيشتر به تصرفاتي شباهت دارند كه به مرور زمان منجر به مالكيت و تصرف اراضي جنگلي مي‌شود. در همين حال مسوولان آب منطقه‌اي حاضر به پاسخگويي و دادن توضيح در اين باره نبوده و پاسخي به خبرنگار «اعتماد» نداده‌اند.
به نظر مي‌رسد در سال‌هاي اخير اين برنامه كه هر سازمان، نهاد و موسسه، بخشي از جنگل را براي خودش حصاركشي كرده تا مهمانسرا و هتل بسازد به يك رويه در برخي دستگاه‌ها تبديل شده و خطري جدي براي منابع ملي و جنگل‌هاي شمال كشور به حساب مي‌آيد، با اين حال، سازمان جنگل‌ها بدون توجه به اين مدل تصرفات، تنها به دادن آمارهايي از خلع يد منابع ملي البته صرفا از دست مردم محلي و روستايي دلخوش كرده است و در مقابل، در برخورد با سازمان‌ها و موسسات دولتي و افراد پرنفوذ به‌شدت مسامحه كاري مي‌شود.
تصرف و دوبخشي شدن جنگل
شهروندان شرق گلستان در آخرين روزهاي فروردين امسال با حصارهاي آهني و بدمنظره‌اي مواجه شدند كه در اطراف درياچه سد كبودوال كشيده شده بودو راه دسترسي شهروندان را به حاشيه امن سد كه مكان گردشگري بود مي‌بست. همان سدي كه به خاطر ساختش 72 هكتار از بكرترين رويشگاه‌هاي هيركاني شمال ايران با وجود هشدار كارشناسان، با فشار وزارت نيرو و مجوز سازمان جنگل‌ها و به نام تامين آب كشاورزي منطقه پاكتراشي شد و با اين همه، شرق گلستان همچنان با بي‌آبي و تنش شديد آبي دست به گريبان است. اين منطقه كه در بخش شرقي سد كبودوال واقع شده داراي جنگل‌هاي انبوه پهن برگ خزري و گونه‌هاي منحصر به فرد انجيلي، توسكا، ممرز، آزاد بوده كه زيستگاه حيات وحش از جمله شوكا، مرال، گراز، روباه، قرقاول و... نيز محسوب مي‌شود.
قرق اختصاصي جنگل
اين در حالي بود كه قبلا حصارهايي براي امنيت شهروندان و مقابله آنان از خطر غرق شدگي در اطراف سد نصب شده بود كه هنوز هم در آن مكان قرار دارد. به نظر مي‌رسيد اين حصار با هدف ديگري كشيده شده است. معتمدان شهر و فعالان محيط زيست خواستند با مذاكره مساله را حل كنند و وقتي نااميد شدند كار به اعتراض كشيد. شهروندان به شهرداري و شوراي شهر رفتند و از مسوولان خواستند كه مساله را پيگيري كنند.
ابوالفضل پاكدامن نايب‌رييس شوراي شهرعلي آبادكتول در اين باره به «اعتماد» گفت: «از شواهد ماجرا كاملا پيدا است كه عده‌اي مي‌خواهند بخشي از منابع جنگلي ملي را در قرق خودشان در بياورند؛ ما با اين كار برخورد كرديم و با حكم دادستاني بخش جلويي فنس‌ها را برداشتيم، اما فكر مي‌كرديم كه حتما آب منطقه‌اي با محكوم شدن توسط دستگاه قضايي، خودش بقيه فنس‌ها را برمي‌دارد كه متاسفانه اين‌گونه نشد.»
او در ادامه با اشاره به اينكه چون سد كبودوال در حريم شهرعلي آباد قرار گرفته شهرداري و شورا به اين مساله ورود پيدا كردند، گفت: «در روزهاي شروع عمليات فوق، شهردار چندين مرتبه به آب منطقه‌اي هشدار داد اما آنها توجهي نكردند و شبانه به حصاركشي ادامه دادند. بالاخره به دليل اعتراض‌هاي فراوان شهروندان، كار به صحن شورا و سپس دادستاني كشيده و با حكم و حضور شخص دادستان علي آباد، حصارها با حضور معاون استاندار و مديران برداشته شد. اما مسوول برخورد با فنس‌هاي داخل جنگل، اداره كل منابع طبيعي است.
تصرف و جنگل خواري طي سال‌هاي اخير در كشور به‌شدت رواج يافته است؛ تا جايي كه چندي پيش مهرداد بائوج لاهوتي، نايب‌رييس فراكسيون محيط زيست و توسعه پايدار مجلس ضمن انتقاد از افزايش تخريب جنگل‌ها در گفت‌وگو با خبرگزاري خانه ملت گفت كه «افراد صاحب نفوذ در سازمان جنگل‌ها در ايجاد شرايط تصرف اراضي جنگلي و جنگل‌خواري سهم بسزايي دارند. » اين قاعده در بسياري از زمين‌خواري‌ها و تخلف‌هاي حوزه اراضي ملي مشاهده مي‌شود و به نظر مي‌رسد مسوولان منابع طبيعي برخي استان‌ها نيز هنگامي با اين تخلف‌ها برخورد مي‌كنند كه ديگر كار از كار گذشته است و برخوردشان نيز صرفا نمايشي و رفع تكليف است نه ممانعت از تصرف اراضي ملي.
اصرار مسوولان منابع طبيعي
اما ابوطالب قزل سوفلو، مديركل منابع طبيعي استان گلستان مي‌گويد كه فنس‌ها صرفا براي ممانعت از غرق شدن شهروندان در درياچه سد كشيده شده و مجوز اين حصاركشي نيز به آنان داده شده است. او با وجود توضيح خبرنگار « اعتماد» درباره فاصله چند هكتاري فنس‌ها با سد كبودوال ضمن اظهار بي‌اطلاعي درباره فنس كشي داخل جنگل، بر تحليل خود از ماجرا اصرار مي‌كند. قزل سوفلو در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد: «حصاركشي آن محدوده با نگاه حفاظتي صورت گرفته چون سد كبودوال به منطقه مسكوني نزديك است و احتمال غرق شدگي شهروندان وجود دارد. وگرنه هيچ گونه بحث تصرف زمين و واگذاري در آنجا وجود ندارد و جاي نگراني نيست. » مديركل منابع طبيعي گلستان در پاسخ به اين پرسش كه اگر مساله غرق شدگي است چرا اتفاقا در نقطه‌اي كه مخزن سد قرار گرفته حصارها با حكم دادستان علي آباد برداشته شده است، با تكرار جمله پيشين خود مي‌گويد: «آن حصارها با نگاه حفاظت از سد كشيده شده و من نمي‌دانم شما كدام نقطه را مي‌گوييد و بايد از رييس شهرستان سوال كنم. ولي آنجا اجازه داده‌ايم كه با نگاه حفاظت، حصار بكشند. اصلا چه اشكالي دارد كه بخشي از جنگل حصاركشي شود؟ جنگل هم حفظ و احيا مي‌شود. ما خودمان هم در برخي نقاط براي حفاظت از جنگل اين كارها را مي‌كنيم. اما مطمئن باشيد آنها اجازه حتي ساخت يك آلاچيق را ندارند و اگر تصرف و ساخت و‌سازي در آن نقطه افتاد من پاسخگو هستم.» اظهارنظر قاطع مديركل منابع طبيعي گلستان در حالي ابراز مي‌شود كه طي دهه‌هاي اخير بخش‌هاي بزرگي از اراضي ملي و جنگل‌هاي باستاني شمال ايران مورد تصرف، ساخت و ساز غيرمجاز، تغيير كاربري و تخريب قرار گرفته و هيچ يك از مديران نيز پاسخگو نبوده‌اند. براي نمونه مي‌توان به جنگل‌هاي «ناهارخوران گرگان» و جنگل‌هاي «توسكستان»، «شصت كلاه»، «چه جا» و «زيارت» و... اشاره كرد كه در عرصه‌هاي جنگلي به‌شدت ويلاسازي صورت گرفته و تاكنون برخورد موثري نيز با اين تخلفات صورت نگرفته است. علاوه بر اينها، نه منطقي است و نه قانوني كه يك سازمان دولتي كه هيچگونه مسووليتي در حوزه حفاظت و احياي جنگل ندارد با صرف ميليون‌ها تومان بودجه دولتي درصدد حفاظت از جنگل برآيد. اين كار علاوه بر اينكه جرم به حساب مي‌آيد دخالت در وظايف سازماني ديگر است كه براي اجراي اين هدف، رديف بودجه گرفته است و عجيب است كه مسوولان منابع طبيعي به اين نكته واضح توجه ندارند.
خطر سيل براي پايين دست
نزديك به 15 سال است كه استان‌هاي شمالي كشور مخصوصا گلستان همه ساله درگير رخداد سيل و سيلاب شده و متحمل ميلياردها تومان خسارت در بخش‌هاي مختلف كشاورزي، دامداري، جنگل و مرتع و مسكوني و انساني مي‌شود. اين در حالي است كه سه استان شمالي با داشتن جنگل‌هاي پهن برگ انبوه، هرگز در تاريخ خود بروز سيل و سيلاب را ثبت نكرده‌اند. پديده سيل، كاملا نوظهور بوده و به نظر كارشناسان، ارتباطي معنادار با كاهش سطح پوشش گياهي اعم از جنگل و مرتع دارد. بر اين اساس ادامه تخلف‌هايي كه منجر به كاهش مساحت و همچنين تراكم جنگل‌هاي كشور شود موجب تشديد بحران‌هاي زيستي و بازي كردن با جان، مال و زندگي شهروندان است. تخلف‌هايي كه تنها براي تفريح و زياده‌خواهي‌هاي ادارات متعدد و مختلف دولتي رخ مي‌دهد و دستگاه متولي نيز در برابر آنها كوتاه مي‌آيد
آب منطقه‌اي پاسخ نداد
علي نظري، مديركل آب منطقه‌اي گلستان اما با بيان اينكه وقت براي مصاحبه تلفني ندارد حاضر به پاسخگويي درباره حصارهاي جنگل كبودوال نشد. او بعد از شنيدن سوال «اعتماد» درباره موضوع فنس‌ها و تصرف جنگل گفت كه به دليل داشتن ملاقات عمومي با ارباب رجوع و همچنين هماهنگ نشدن وقت مصاحبه با روابط عمومي، مصاحبه نمي‌كند. اين در حالي بود كه منشي ايشان بعد از معرفي خبرنگار «اعتماد» ارتباط تلفني با مدير را برقرار ساخته بود و خود نيز قبل از شنيدن موضوع مصاحبه، آمادگي خود را براي پاسخ دادن اعلام كرده بود.