«بويينگ» در منگنه جمهوريخواهان
وزارت خارجه امريكا: دولت امريكا موظف است هرچه با برجام مغايرت داشته باشد را رفع كند
اكثريت جمهوريخواه مجلس نمايندگان امريكا تدابير تازه‌اي را با هدف مسدود كردن فروش هواپيماهاي مسافربري بويينگ به ايران تصويب كرده است.
به گزارش «اعتماد»، تصويب اين طرح حالا ابهام بزرگي را مقابل برنامه اصلي ايران مبني بر تجهيز ناوگان هوايي ايران، از پس چهار دهه را با علامت سوال بزرگي روبه‌رو مي‌كند.
در حالي كه بويينگ، مذاكراتي مستقيم را با ايران براي فروش 100 فروند هواپيما آغاز كرد كه ايرباس و ايران پيش‌تر توافق‌هايي در اين زمينه به دست آورده بودند. منابع خارجي اما از چندي پيش از ابهاماتي سخن مي‌گفتند كه كار فروش هواپيما به ايران از سوي ايرباس را با خلل روبه‌رو كرده بود. ابهاماتي كه در اين حوزه ايجاد شد اما با آغاز مذاكرات بويينگ و ايران، كمرنگ‌تر از قبل روي خط خبر رفت تا اينكه با طرح مجلس نمايندگان مجلس امريكا منع فروش بويينگ به ايران مورد تصويب قرار گرفت. حالا نه‌تنها بحث تجهيز حمل و نقل هوايي كشور با ابهام رو به‌رو شده، بلكه به نظر مي‌رسد اگر باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا، موضع قاطع نگيرد و همان‌طور كه وعده داده، تهديدهاي عليه برجام را با وتو رو به‌رو نكند، مذاكرات هسته‌اي و آينده توافق ايران و كشورهاي 1+5 هم بيش‌از‌پيش با خطر مواجه مي‌شود. وزارت خارجه ايران نيز از دولت ايالات متحده خواست موانع اجرايي شدن برجام را از سر راه بردارد. نمايندگان مجلس آمريكا بعد از ظهر پنجشنبه در يك راي‌گيري شفاهي دو متمم را در اين زمينه كه به لايحه بودجه خدمات مالي پيوست شده بود، تصويب كردند؛ حال آنكه دولت امريكا و اوباما پيش از اين اعلام كرده بودند هر مصوبه‌اي كه به تضعيف توافق اتمي با ايران منجر شود را وتو خواهد كرد. وزارت خارجه ايران نيز روز گذشته اعلام كرد كه دولت امريكا بايد موانع را حل كند. بهرام قاسمي، سخنگو و رييس مركز ديپلماسي عمومي و رسانه‌اي وزارت امور خارجه در واكنش به مصوبه اخير مجلس نمايندگان امريكا براي جلوگيري از فروش هواپيماهاي بويينگ به ايران گفت: دولت امريكا موظف است هرچه با برجام مغايرت داشته باشد را رفع كند. او تاكيد كرد: براي جمهوري اسلامي ايران عمل به تعهدات طرف مقابل اهميت دارد و ما به مسائل داخلي امريكا كاري نداريم و دولت ايالات متحده را مسوول اجراي تعهدات آن كشور مي‌دانيم. قاسمي با بيان اينكه چگونه آنها موانع داخلي‌شان را مرتفع كنند، مشكل دولت امريكاست افزود: حساسيت‌ها و گروكشي‌هاي جناح‌هاي داخلي در امريكا آن هم در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري قابل درك است اما بي‌شك زيان جبران‌ناپذير اين اختلافات داخلي و كارشكني‌ها و بدعهدي‌ها نصيب خودشان خواهد شد.
تلاش ايران و نظر مثبت دولت امريكا
پس از توافق هسته‌اي رييس‌جمهوري و وزير راه و شهرسازي ايران در نخستين سفر خود به فرانسه اقدام به امضاي موافقتنامه خريد هواپيما از شركت ايرباس كردند چرا كه ناوگان هوايي ايران در سال‌هاي تحريم بيشترين مشكلات را تحمل كرده بود. هر چند كه پس از گذشت چند ماه مسوولان ايرباس نسبت به اجراي قرارداد خود با ايران اعلام ترديد كردند و مدعي شدند كه به دلايلي از جمله عدم ارتباط نظام بانكي ايران با نظام بانكي جهاني، امكان معامله هنوز فراهم نشده است. درواقع به نظر مي‌رسد كه دست‌هايي نامريي وجود دارند كه با تمام توان خود از پروسه تنش زدايي و توافق هسته‌اي غرب و ايران ناراضي هستند و با هر روشي قصد دارند آتش تنش آينده را روشن كنند. جريانات دست راستي، به ويژه در امريكا، در تمام هفت ماه گذشته از هيچ تلاشي براي ايجاد مانع سر راه ايران دريغ نكردند. البته پس از اعلام ترديد مسوولان شركت فرانسوي ايرباس، مسوولان بويينگ از تلاش‌هاي خود براي آغاز مذاكره با ايران سخن گفتند و اين مساله از طرف مسوولان صنعت هوايي كشور هم تاييد شد. دولت امريكا هم نسبت به اين مساله ابراز تمايل كرد و جان كربي، سخنگوي وزارت خارجه امريكا اعلام كرده بود: وزارت خارجه امريكا از اطلاعيه مجموعه بويينگ درباره امضاي قرارداد با شركت هواپيمايي ايران كه در چارچوب فعاليت‌هاي ثبت شده در توافق جامع هسته‌اي ايران است استقبال مي‌كند. واشنگتن آماده صدور مجوز براي قرارداد با ايران در زمينه فروش هواپيماهاي مسافربري است.
تلاش‌هاي جمهوريخواهان براي فشار بر ايران
پس از اظهارات كربي، به نظر مي‌آمد كه ايران با كمترين حاشيه مي‌تواند مشكلات ناوگان هوايي خود را برطرف كند. در خبرها آمده بود كه معامله ايران با بويينگ براي خريد حدود 100 هواپيما است كه اين را مي‌توان بزرگ‌ترين معامله ايران و امريكا پس از انقلاب در نظر گرفت. مهم‌ترين دليلي كه طراحان اين متمم در مجلس نمايندگان ايالات متحده از آن نام بردند امكان استفاده ايران از هواپيماهاي مسافربري در جهت مقاصد نظامي است. در همين رابطه و به گزارش آسوشيتدپرس پيتر روسكام نماينده اهل ايلينوي ادعا كرده كه اين هواپيماهاي مسافربري ممكن است مورد استفاده سپاه پاسداران ايران قرار گيرد. او گفت: دادن اين نوع هواپيماها به ايران، كه هنوز بزرگ‌ترين حامي دولتي تروريسم در جهان است، به اين معني است كه كالايي در اختيار آنها مي‌گذاريم كه مي‌تواند براي مقاصد نظامي استفاده شود.
در سوي ديگر، عمده مخالفان منع فروش هواپيما به ايران، طرح فوق را سياست جمهوريخواهاني مي‌دانند كه قصد تضعيف برجام را دارند. درواقع تندروهاي امريكايي، كماكان معتقدند برجام آنچنان كه بايد و شايد بازدارنده نيست و ايران مي‌تواند از خلاهاي موجود در آن براي مقاصد هسته‌اي و نظامي استفاده كند.
به هر روي تنها راه براي قانون شدن اين طرح، امضاي رييس‌جمهوري امريكا است كه پيش از اين به كنگره و سنا هشدار داده بود طرح‌هايي كه به تضعيف توافق با ايران بينجامد را وتو مي‌كند؛ ولي اگر اين طرح تبديل به قانون شود، مي‌تواند بر ساير شركت‌هايي كه قصد فروش هواپيما به ايران دارند را تحت‌تاثير قرار دهد زيرا تقريبا همه جت‌هايي كه امروز توليد مي‌شوند حداقل 10 درصد از قطعات امريكايي را مورد استفاده قرار مي‌دهند و همين امر سبب مي‌شود كه بدون مجوز امريكا امكان فروش هواپيما به ايران به حداقل برسد. لازم به ذكر است ايران قصد دارد با خريد 400 تا 500 فروند هواپيما در 10 سال آينده، ناوگان هواپيمايي خود را نوسازي كند.