مروري بر دستاوردهاي دو سال اخير بزرگترين خودروساز خاورميانه
همكاريهاي جديد بينالمللي، توسعه محصول و بهبود مستمر ايران خودرو
نگاهي به دستاوردهاي گروه صنعتي ايران خودرو در سالهاي اخير، حكايت از بازگشت بسياري از شاخصهاي صنعتي به شرايط طبيعي دارد، شاخصهايي كه به معناي واقعي كلمه در شرايط نامطلوب قرار گرفته بودند. بازيابي سهم 54درصدي بازار داخلي توسط بزرگترين خودروساز خاورميانه خود مبين بهبود شرايط در اين توليدكننده بزرگ ايران است. رويكردهاي جديد و متفاوتي در سالهاي اخير در شركت ايرانخودرو به كار گرفته شد كه حفظ جريان توليد، گسترش همكاريهاي بينالمللي، ارتقاي بهرهوري و داخليسازي محصولات از جمله فعاليتها و اقدامات شركت در شرايط محدوديتهاي بينالمللي بود. در شرايطي كه اعمال تحريمها از سوي كشورهاي غربي شوك بزرگي به اقتصاد كشور وارد كرد و صنعت خودروسازي نيز دچار ركود شد اما با تلاش جهادگران سنگر توليد ايرانخودرو شركت دچار تحولات مثبت بزرگي شد كه نتيجه آن در جامعه و اقتصاد كشور نيز محسوس است.
تيراژ و تنوع توليد
در سال 92 برنامهريزي اصلي ايران خودرو براي رفع موانع توليد و مديريت بحران ايجاد شده در زنجيره تامين و توليد بود كه در مدت كوتاهي با تدوين سياستها و راهبردهاي مقتضي، توليد به روال عادي خود بازگشت. بعد از دست يابي ايران خودرو به تيراژ توليد روزانه به بيش از دوهزار دستگاه، تمركز و دغدغه اصلي مديران اين شركت معطوف به افزايش كيفيت، توسعه محصول، ارتقاي سطح كيفي خدمات پس از فروش و در نهايت صادرات شد. در راستاي توسعه محصول با اتخاذ استراتژي مولتي برند و به تبع آن هدفگذاري صورت گرفته توسط مديرعامل اين شركت تا سال 2025 به تيراژ سالانه 000/800/1 دستگاه رسيده و حداقل يك محصول جديد به بازار عرضه خواهد كرد. در اين خصوص و با توجه به تنوع سلايق و تغيير ذائقه مشتريان در شرايط كنوني و واردات محصولات متنوع به بازار خودرو، ايران خودرو بر آن شد تا با سرعت بخشيدن به فعاليتهاي خود در زمينه طراحي و توسعه محصول، مشتريان خود را حفظ كرده و از تغيير جهت او به سمت خريد محصولات خارجي جلوگيري كند. در اين ميان شركت ايران خودرو علاوه بر همكاري با شركتهاي معتبر خارجي براي توليد محصول مشترك، به دنبال توسعه و حفظ برند ملي در سبد محصولات خود است. به گفته مهندس يكه زارع سهم بالايي از توليدات اين شركت متعلق به برند ملي و توليد داخلي است كه سودآوري به مراتب بيشتري را نصيب اقتصاد ملي كشور خواهد كرد.
پسابرجام و همكاريهاي بينالمللي ايران خودرو
در جهت تحقق استراتژي مولتي برند، يكي از رويكردهاي ايران خودرو توسعه روابط بينالمللي و دعوت از خودروسازان بزرگ و معتبر دنيا براي سرمايهگذاري در اين شركت و حركت به سوي خودروساز شدن است. در اين راستا و با گشايش فضاي سياسي و روابط بينالمللي كشور، ايران خودرو موفق شد از فرصت پيش آمده استفاده كرده و با تدبير مهندس هاشم يكه زارع، مديرعامل گروه صنعتي ايران خودرو فعاليتها و اقدامات مطلوبي در فضاي پسابرجام انجام دهد. ايرانخودرو مذاكرات مختلفي با خودروسازان و قطعهسازان معتبر دنيا انجام داد و همچنان نيزاين مذاكرات ادامه دارد. شرايط خاصي در همكاريهاي نوين ايران خودرو در عرصه بينالمللي مورد توجه واقع شده كه با در نظر گرفتن منويات مقام معظم رهبري در چارچوب اقتصاد مقاومتي تبيين شده و حفظ منافع ملي، انتقال دانش فني و مهندسي است تا درنهايت ايران خودرو تبديل به خودروساز جهاني شود. از سوي ديگر براي دست يابي به اهداف تعيين شده در حوزه توسعه و تنوع محصول، در كنار ارتقاي محصولات فعلي، همكاريهاي بينالمللي و شراكت با توليدكنندگان مطرح جهاني به عنوان ره يافتي براي تامين نياز مشتريان پيش روي ايران خودرو قرار گرفته است. مشاركت و سرمايهگذاري با خودروسازان برتر جهاني و توليد محصول مشترك كه منجر به ارتقاي فناوري و دانش توليد خودرو در ايران شود، از اقداماتي است كه در سالهاي اخير دنبال شده است. عقد قرارداد توليد محصول با شركت پژو شريك تجاري قديمي ايران خودرو نخستين گام ايران خودرو در مسير جهاني شدن بود. تجربه تلخ ترك بازار ايران از سوي شركت پژو در سالهاي تحريم، موجب شد تا در قرارداد جديد علاوه بر جبران اين خسارت به صنعت كشور، پيشبينيهاي لازم براي ممانعت از شكلگيري شرايط مشابه صورت گيرد. در همكاري جديد ايران خودرو و شركت پژو با ايجاد شركت جوينت ونچر، شرايط براي سرمايهگذاري و ايجاد خط توليد محصول مشترك فراهم شده است كه نخستين محصول اين مشاركت نيز در زمستان سال 95 وارد بازار خواهد شد. در كنار پژو مذاكرات ايران خودرو با ساير خودروسازان از جمله مرسدس بنز، فيات، رنو و... نيز درحال انجام است كه با شكلگيري همكاريها و انتقال دانش و فناوري توليد به ايران خودرو در آيندهاي نزديك شاهد عرضه محصولاتي قابل رقابت در سطح جهاني خواهيم بود. علاوه بر موارد ذكر شده صادرات 30 درصد از توليدات به بازارهاي هدف از محورهاي اصلي قراردادهاي ايران خودرو با شركتهاي خارجي است.
توليد بدون سرمايهگذاري
در سالهاي گذشته، ايران خودرو در برخي از كشورها براي سرمايهگذاري و راهاندازي خط توليد اقدام كرده است. در برخي از سايتها كه با سرمايهگذاري مستقيم ايران خودرو تاسيس شد، در سايه بيثباتيهاي سياسي و شرايط خاص اين كشورها، توليد به حالت نيمه تعطيل درآمد يا اينكه متوقف شد. هرچند در روزهاي اخير خبرهايي مبني بر بازگشايي و از سرگيري توليد در اين سايتها منتشر شده، اما راهبرد ايران خودرو در زمينه توليد در ساير كشورها تغيير كرده و به سمت توليد بدون سرمايهگذاري مستقيم حركت ميكند. نزديكترين مثال در اين زمينه راهاندازي خط توليد در كشور الجزاير بدون سرمايهگذاري مستقيم و صرفا با ارايه خدمات فني و مهندسي است و به اين ترتيب ايران خودرو خود را از چالشهاي احتمالي ناشي از شرايط سياسي و اجتماعي كشورهاي هدف مصون نگاه داشته و آينده صادرات محصولات خود را تضمين ميكند.
داخليسازي محصولات و كاهش ارزبري
يكي از اركان اصلي مذاكرات و قراردادهاي ايران خودرو با شركتهاي خارجي داخليسازي قطعات از سطح 40 درصد و افزايش آن تا سطح 70 درصد است، اين موضوع در قرارداد منعقد شده با شركت پژو نيز رعايت شده و آغاز توليد محصول و اجراي قرارداد با داخليسازي 40درصد است كه اين ميزان در سال چهارم همكاريها به 70درصد افزايش خواهد يافت. از راهبردها و رويكردهاي اصلي ايران خودرو بنابر اصول ابلاغ شده اقتصاد مقاومتي از سوي مقام معظم رهبري، تقويت توليد داخل و كاهش وابستگي به شركتهاي خارجي است. بر همين مبنا همكاري قطعهسازان ايراني با تامينكنندگان شركتهاي خارجي نيز از محورهاي اصلي مذاكرات در همكاريهاي تجاري ايران خودرو با خودروسازان جهاني است. با توجه به اينكه داخليسازي، هزينه توليد را به ميزان قابل توجهي كاهش ميدهد، اين موضوع از سوي طرفهاي خارجي كه به دنبال كاهش هزينه توليد و افزايش سود هستند نيز مورد استقبال قرار گرفته است. قراردادهاي خارجي خودروسازان از سوي وزارت صنعت، معدن و تجارت نيز مورد رصد و نظارت قرار ميگيرد و داخليسازي 70درصدي توليد كه تحقق آن منجربه توازن ارزي مثبت خواهد شد به عنوان يكي از الزامات وزارت صنعت، مورد توجه خودروسازان است. با تحقق اين امر ايران خودرو به نقطه خودكفايي ارزي رسيده و ديگر ارزي از دولت دريافت نخواهد كرد.
درخشش در بازار سرمايه
پيشبيني كارشناسان بازار سرمايه، حاكي از چرخش مدار بازار بر محور خودرو است. ايران خودرو كه با پشتوانه و معتبرترين سهم خودرويي در بازار بورس محسوب ميشود، بيش از ساير سهام مورد توجه سهام داران است. با تدابيري كه مديران ايران خودرو انديشيدند، در مدت كوتاهي زيرساختهاي مالي اصلاح و زياندهي متوقف شد و متعاقب آن شركت به سودآوري دست يافت. با توسعه در بخشهاي مختلف ايران خودرو و عينيت يافتن برنامهها و اجراي قراردادهاي بينالمللي متقاضي سهام اين شركت بيش از پيش افزايش خواهد يافت.
ارتقاي بهرهوري
تلاش براي بهبود و استفاده موثر و كارآمد از منابع گوناگون چون نيروي كار، سرمايه، مواد، انرژي و اطلاعات، هدف تمامي مديران سازمانهاي اقتصادي و واحدهاي توليدي صنعتي است. وجود ساختار سازماني مناسب، روشهاي اجرايي كارآمد، تجهيزات و ابزار كار سالم، فضاي كار متعادل و از همه مهمتر نيروي انساني واجد صلاحيت و شايسته از ضرورياتي هستند كه براي دست يابي به شاخصهاي بهرهوري مورد توجه مديران ايران خودرو است. فعاليت سالهاي اخير در ايران خودرو حكايت از تلاشهاي بيوقفه براي افزايش بهرهوري در اين شركت عظيم دارد.
در سالهاي اخير، برنامههاي متنوعي در زمينه توسعه منابع انساني طرحريزي و اجرا شده كه برخي از آن كوتاهمدت و برخي بلندمدت بودهاند. در حال حاضر بسياري از برنامهها در حوزه بهبود معيشت كاركنان، تامين امكانات سلامتي با كميت و كيفيت بهتر براي كاركنان و خانوادههاي آنان به اجرا گذاشته شده است. برنامههاي بلندمدت نيز در حوزه برنامهريزي و توسعه نيروي انساني ما با مشاركت مديران واحدها در دست انجام است. همچنين اقداماتي چون گسترش مدارس مهارت و برگزاري دورههاي آموزشي مورد نياز، براي ترميم نظامهاي توسعهاي در دستور كار قرار گرفته كه البته جزو اقدامات سريع و مقطعي بودهاند و برنامههاي بلندمدتي براي توسعه كارگران خطوط توليدي و نيز كارشناسان و مديران برنامهريزي شده كه ميتواند باعث پويايي بيشتر محيط كاري شده و متناسب با پروژههاي توسعهاي شركت، باعث توسعه كاركنان شود.
تعامل با قطعهسازان
با تدابيري كه در شرايط تحريم انديشيده شد، كارگران قطعهسازان بر سركار خود بازگشتند و توليد در بزرگترين خودروسازي خاورميانه جاني تازه گرفت. با اصلاحاتي كه در ساختارمالي انجام شد، بدهي قطعهسازان پرداخت شد و بسياري از اين شركتها تصميم به خريد تجهيزات جديد و جذب نيروي انساني گرفتند. پيش از آن زنجيره تامين و قطعهسازي ايران خودرو مشكلات عديدهاي را تجربه كرد كه در بسياري موارد شركتهاي قطعه ساز چارهاي جز تعديل نيروي انساني يا تعطيلي واحدهاي توليدي خود نداشتند، اما از نيمه دوم سال 92 با حمايت قاطع مديرعامل ايران خودرو از مجموعههاي قطعه ساز كه قطعات با كيفيت توليد ميكردند و با تكيه بر توان داخلي، قطعهسازان به درجهاي از خودباوري رسيدند كه خطوط توليدشان جاني دوباره گرفت و توانستند با غلبه بر كمبودها، به توليد خود ادامه داده و نيازهاي ايران خودرو را تامين كنند. با تغيير ساختارهاي مالي و مديريت درست منابع، پس از گذشت زمان كوتاهي بدهي ايران خودرو به قطعهسازان به روز شد و ديگر شركتهاي قطعه ساز براي دريافت مطالبات خود به مراجع و نهادهايي غير از ايران خودرو مراجعه نكردند. درحال حاضر مديريت اين مجموعه از توليد عبور كرده و به فكر توسعه محصول، افزايش كيفيت و صادرات محصول است. چيزي كه پيش از اين بسيار دور مينماياند و جلوگيري از تعطيلي اين شركت در راس امور مديريتي قرار داشت.
كلام آخر
گروه صنعتي ايران خودرو پس از رسيدن به توان توليد روزانه 2500 دستگاه در روز، اهداف خود در زمينه تيراژ توليد را محقق كرده و با برقراري ثبات در اين بخش، چهار محور اصلي را در دستور كار آينده خود قرار داده است. مهندس يكه زارع «توسعه و تنوع محصول، كيفيت، خدمات پس از فروش و صادرات» را چهار ماموريت پيش روي گروه صنعتي ايران خودرو تعريف كرده است. ماموريتهايي كه بر اجراي كامل و هدفمند آنها تاكيد شده است. اين رويكرد نشان از آن دارد كه گروه صنعتي ايران خودرو به روزهاي اوج بازگشته و در حال نزديك شدن به سطوح بينالمللي در عرصه صنعت خودروسازي است.