نشست اعراب در موريتاني، سمبل سقوط ارزش اتحاديه
صباح زنگنه
سفير اسبق ايران در سازمان همكاري اسلامي
بيست و هفتمين نشست سران كشورهاي عضو اتحاديه عرب روز گذشته در نواكشوت موريتاني برگزار شد؛ نشستي كه مي‌توان آن را از دو زاويه داراي اهميت دانست و به بررسي آن پرداخت. از زاويه نخست، بيست و هفتمين نشست سران كشورهاي عضو اتحاديه مي‌تواند نقطه عطفي در روابط ميان كشورهاي عربي و رژيم صهيونيستي محسوب شود چراكه طي آن، مرزهاي ميان كشورهاي عربي حامي اسراييل و كشورهاي عربي مخالف اسراييل مشخص خواهد شد. در روزهاي گذشته، برخي كشورهاي عربي و به‌طور مشخص، عربستان سعودي تلاش‌هاي‌شان را براي عادي‌سازي روابط ميان اعراب و اسراييل بيش از هر زمان ديگري كرده‌اند. در اين چارچوب، انور عشقي از افسران عاليرتبه سابق ارتش عربستان كه هم‌اينك از مشاوران ملك سلمان محسوب مي‌شود، سفري به اسراييل داشت و طي آن با برخي مقامات اين رژيم اشغالگر ديدار كرد. انجام اين سفر، آن هم به صورت علني و بدون هرگونه زمينه‌سازي و در نزديكي زمان برگزاري اجلاس سران اتحاديه عرب در موريتاني بيانگر آن است كه عربستان ديگر بيمي براي مخفي نگه داشتن ارتباطاتش با رژيم صهيونيستي ندارد و از كشورهاي عربي ديگر هم مي‌خواهد تا مناسبات‌شان را با اسراييل عادي كنند. نكته جالبي كه در اين راستا قابل بيان است، آن است كه بيست و هفتمين نشست سران كشورهاي عضو اتحاديه در كشوري برگزار مي‌شود كه با وجود فقر و فلاكت زياد و سابقه‌اي بسيار در انجام كودتاهاي نظامي، از روابط ويژه‌اي با اسراييل برخوردار است و از نخستين كشورهاي عربي بود كه سفارتخانه‌اش را در تل‌آويو داير كرد. با اين حال، در اجلاس نيم‌روزه و در واقع چند ساعته در نواكشوت، بسياري از سران و رهبران كشورهاي عضو اتحاديه عرب به بهانه‌هاي نامعلوم و البته در برخي مواقع خنده‌آور، حضور ندارند و اين، نشان از آن دارد كه هر روز از جايگاه و اهميت اين اتحاديه در حال كاسته شدن است. اين مساله به حدي است كه عبدالفتاح السيسي، رييس‌جمهور مصر كه رياست دوره قبل اتحاديه عرب را برعهده داشته است، حاضر به حضور در اين نشست نشد. از سوي ديگر، موريتاني نيز با درك بي‌اهميتي و نمايشي بودن اين نشست، حتي يك هتل براي اقامت كشورها و هيات‌هاي حاضر در نشست تدارك نديده است و فقط به يك خيمه اكتفا شده تا يك اجلاس چندساعته را پوشش دهد. در حقيقت، موريتاني تنها به دليل حمايت و كمك‌هاي مالي عربستان حاضر به برگزاري اين نشست شده است. در چنين شرايطي، طبيعي است كه اين اجلاس، يك حد فاصل مشخصي از سقوط برخي كشورهاي عربي در دامن رژيم صهيونيستي با رهبري عربستان باشد و بديهي است كه در اين فضا، انتظار صدور بيانيه‌اي با ابعاد حفاظت از منافع ملي اعراب نباشد. زاويه ديگر قابل اهميت در اين اجلاس آن است كه نشست اتحاديه عرب در طول سال‌هاي اخير بيش از آنكه به مسائل اصلي جهان اسلام و كشورهاي عضو بپردازد، خود را درگير مسائل حاشيه‌اي و البته نمايشي كرده است. با آنكه مساله فلسطين از جمله پرونده‌هاي مهم و اساسي كشورهاي اسلامي محسوب مي‌شود، متاسفانه پرداختن به مسائلي چون ادعاي دخالت ايران در امور كشورهاي عربي، تنش ميان كشورهاي عربي با يكديگر و سوريه و... موجب شده تا فلسطين از دستوركار خارج و به حاشيه رانده شود. در اين فضا، بي‌ترديد نشست سران كشورهاي عضو اتحاديه عرب در نواكشوت همانند ادوار قبلي، نشستي است كه صرفا استفاده تبليغاتي عليه ايران، حزب‌الله و سوريه و به‌طور كلي محور مقاومت دارد. البته اجلاسيه‌هاي اتحاديه عرب، سازمان همكاري كشورهاي اسلامي و سازمان همكاري كشورهاي خليج فارس ديگر آن اهميت و اثرگذاري سابق را ندارند زيرا اگر اين اجلاس‌ها مي‌توانست اثري داشته باشد، اجلاس‌هاي قبلي بايد تاثير خود را نشان مي‌داد. با اين حال، اظهارات دو تن از مقامات عاليرتبه عرب در حاشيه اين اجلاس داراي اهميت بسيار است. احمد ابوالغيط كه تنها چند هفته پيش به صورت رسمي فعاليت خود را به عنوان دبيركل اتحاديه عرب آغاز كرده است، طي سخناني مشابه مقامات سعودي، اظهاراتي ضدايراني را بيان كرد و نشان داد برخلاف ادعاهايش مبني بر بي‌طرفي، اتحاديه عرب در دوره زعامت او بيش از هر زمان ديگري به سمت عربستان گرايش خواهد داشت. ابوالغيط كه وزير امور خارجه ديكتاتوري حسني مبارك بود، علاوه بر روابط ديرينه‌اي كه با تزيپي ليوني، وزير پيشين امور خارجه رژيم صهيونيستي دارد، اصولا دبيركلي خود را مديون عربستان مي‌داند. در واقع، عربستان هنگامي با دبيركلي ابوالغيط موافقت كرد كه او قول داد در برنامه‌هايش سياست تشديد تنش با ايران و همچنين عادي‌سازي و حمايت روابط با اسراييل را دنبال كند. در مقابل اين اظهارات، سخنان تمام سلام، نخست‌وزير لبنان نيز اهميت بسياري دارد. ما در ماه‌هاي اخير شاهد تلاش برخي كشورهاي عربي به رهبري عربستان در تروريستي خواندن حزب‌الله لبنان بوده‌ايم. در ادامه آن اقدامات، عربستان تلاش دارد تا در بيانيه پاياني نشست سران كشورهاي عضو اتحاديه عرب، بار ديگر ادعاي تروريستي بودن حزب‌الله لبنان را مطرح كند. اين در حالي است كه در راي‌گيري‌هاي اوليه، 9 كشور با اين مساله مخالفت كرده‌اند، پنج، شش كشور راي ممتنع داده‌اند و تنها چند كشور محدود به آن راي مثبت داده‌اند.