اولويت شما مبارزه با تروريست است يا حمايت از سعودي در برابر ايران؟

گروه ديپلماسي| وضعيت عربستان سعودي در خاك اصلي‌ترين متحد خود در سطح بين‌المللي روز به روز وخيم‌تر از ديروز مي‌شود. صداي انتقادها از سياست‌هاي سعودي در منطقه براي نخستين‌بار در نيم قرن گذشته در داخل ايالات متحده بلندتر از قبل شده است. درست در روزهايي كه هياتي از عربستان‌سعودي براي شركت در هفتاد و يكمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد در نيويورك به سر‌مي‌برند، پرونده غرامت‌گيري از عربستان به دليل شركت برخي شهروندان آن در حادثه تروريستي يازدهم سپتامبر 2001 پرسر‌و‌صدا شده است و همزمان برخي نمايندگان در مجلس سناي امريكا اعلام كردند كه اين مجلس به‌زودي درباره پيش‌نويس قانوني، كه منع فروش تجهيزات نظامي به ارزش 1. 15 ميليارد دلار به عربستان سعودي را هدف قرار داده است، راي‌گيري خواهد كرد. در سال انتخابات رياست‌جمهوري در امريكا وضعيت عربستان به برگه‌اي براي جلب‌نظر راي‌دهندگاني بدل شده است كه نمي‌توانند با نقش پررنگ سعودي در ماجراي يازده سپتامبر كنار بيايند و به كانديداي حزبي راي خواهند داد كه چندان بر سياست آسان‌گيري بر سعودي اصرار نداشته باشد. جدا از خاطره ماجراي يازده سپتامبر، سياست‌هاي عربستان در تحولات منطقه‌اي از جمله يمن و كشته شدن تعداد بالايي از غيرنظامي‌ها در اين جنگ صداي انتقادها را بلندتر كرده است. بر همين اساس پيش‌نويس قانون منع فروش تجهيزات نظامي به عربستان، دو هفته پيش به سنا ارايه شد. اين در حالي است كه سناتورها و قانونگذاران امريكايي مسير جداگانه‌اي از كاخ سفيد در مواجهه با عربستان را در پيش گرفته‌اند و پنتاگون اعلام كرده است كه اين وزارتخانه با فروش احتمالي بيش از 130 فروند تانك «آبرامز» و 20 دستگاه خودروي زرهي و ديگر تجهيزات نظامي موافقت كرده است. با وجود مخالفت‌هاي كاخ سفيد دو هفته پيش چهار عضو مجلس سناي امريكا، پيش‌نويس قطعنامه‌اي را براي توقف فروش تانك‌هاي آبرامز و ديگر تجهيزات نظامي امريكا به ارزش يك ميليارد و 150 ميليون دلار به عربستان سعودي را به مجلس سنا ارايه كردند. «راند پل» و «مايك لي» دو عضو جمهوري‌خواه و «كريس مرفي» و «ال فرانكن» دو عضو دموكرات مجلس سنا اين پيش‌نويس را ارايه كرده‌اند. طبق يك گزارش جديد، دولت «باراك اوباما» در دوران هشت ساله رياست‌جمهوري خود بيشترين مبلغ فروش تسليحات در تمامي دوران ائتلاف 71 ساله رياض- واشنگتن كه معادل 115 ميليارد دلار است را به عربستان سعودي پيشنهاد داده است. در حالي كه سعودي‌ها از تمام لابي‌هاي سياسي و مالي خود براي تحت تاثيرقراردادن سيستم قضايي و قانونگذاري امريكا استفاده مي‌كنند، گروهي از سناتورهاي امريكايي تلاش مي‌كنند همكاران خود در مجلس سنا را قانع كنند كه توقف فروش سلاح به عربستان به سود ايران نخواهد بود؛ بازي‌اي كه عربستان همواره در چندسال اخير در سطح بين‌المللي دنبال كرده و اعمال فشار بر خود را مساوي با قدرت‌گيري بيشتر ايران قرار داده است. چهار قانونگذار امريكايي و برخي همراهان آنها در اين پرونده اعتقاد دارند كه آنچه ائتلاف سعودي در يمن انجام مي‌دهد جنگ با ايران نيست بلكه يك جنگ داخلي است. كريس مورفي، سناتور دموكرات مجلس سنا در اين خصوص به المانيتور مي‌گويد: ما بايد به تمامي اعضاي سنا بقبولانيم كه آنچه در يمن رخ مي‌دهد يك جنگ ميان تهران و رياض نيست و با وجود آنكه ارتباط‌هايي ميان حوثي‌ها و ايران وجود دارد اما اين به معناي فرماندهي حوثي‌ها از سوي ايران نيست. از سوي ديگر حتي اگر عده‌اي باور داشته باشند كه آنچه در جنگ يمن رخ مي‌دهد نبرد ميان ايران و عربستان است بايد از آنها اين سوال را كرد كه اولويت‌هاي ما در منطقه چيست؟ آيا اولويت ما اين است كه از عربستان در هر جنگي كه با ايراني‌ها در منطقه دارد، دفاع كنيم؟ آيا اولويت ما در خاورميانه امروز مبارزه با افراط‌گرايي است كه هم القاعده را شامل مي‌شود و هم داعش را؟
برخي سناتورهاي موافق اين طرح مي‌گويند كه بسياري از امريكايي‌ها نمي‌دانند كه كشورشان در حقيقت در جنگ داخلي در يمن خود را گرفتار كرده است. المانيتور در اين خصوص مي‌گويد: مجلس سنا در حالي چهارشنبه به وقت محلي در اين خصوص راي‌گيري مي‌كند كه دولت سعودي به توصيه‌هاي امريكا براي پرهيز از هدف قرار دادن شهروندان غيرنظامي در جنگ يمن بي‌توجه بوده است. از زمان حمله ائتلاف سعودي به يمن در مارس سال 2015، 6600 نفر كه اكثر آنان شهروندان غيرنظامي بوده‌اند جان خود را در يمن از دست داده‌اند. رياض مي‌گويد كه براي حمايت از رييس‌جمهور قانوني يمن كه از سوي نهادهاي بين‌المللي به رسميت شناخته شده بود و همچنين دور نگاه داشتن قدرت ايران از حياط خلوت خود در يمن دخالت كرده است. پيش از اين‌باراك اوباما به دليل مخالفت‌هاي سعودي‌ها با توافق هسته‌اي ايران و براي دور نگاه داشتن دست‌هاي مزاحم آنها براي اين توافق در برابر اقدام‌هاي عربستان در برابر يمن سكوت اختيار كرده بود اما اكنون هر روز صداي انتقادها بلندتر مي‌شود. در حالي كه عربستان سعودي اتفاق‌ها در سوريه را در زمره خيزش‌هاي دومينور وار در سايه بهار عربي ترجمه مي‌كند اما اعتراض‌هاي مردم يمن را شورش و آشوب تحريك شده از خارج مي‌داند. يك مقام وزارت امور خارجه امريكا در اوريل 2015 در نشستي در خصوص بحران يمن ضمن رد ادعاي سعودي‌ها در خصوص وضعيت در اين كشور گفته بود: پرونده يمن بسيار پيچيده است و ريشه‌هاي محلي بسياري دارد. يمن كه فقيرترين كشور در جهان عرب است و تاريخچه طولاني در برخورداري از قدرت‌هاي مركزي ضعيف دارد سال‌هاست كه ناتوان از برآورده كردن خواسته‌هاي اوليه مردم خود است. يك ناظر ديده بان حقوق بشر مستقر در واشنگتن تاكيد مي‌كند كه سياست‌هاي سعودي در يمن در چندماه گذشته عملا منجر به اين شده است كه مردمي كه حتي از حوثي‌ها حمايت نمي‌كردند هم به سمت ايران‌گرايش بيشتري پيدا كنند. سناتور مورفي كه سال‌هاست از منتقدان سياست‌هاي روحانيون وهابي در عربستان سعودي است بر سختي‌هاي كار براي به دست آوردن قطعنامه‌اي در هر دو مجلس در محكوميت سعودي‌ها آگاه است اما مي‌گويد كه وي و ساير سناتورهاي همراهش به دنبال اين هستند كه توجه‌ها در دو مجلس و افكار عمومي امريكا را به اين نكته جلب كنند كه بايد به اتفاق‌هاي رخداده در يمن از لنز متفاوتي نگاه كرد. وي اعتقاد دارد كه تلاش‌هاي وي حتي اگر به تصويب اين طرح در سنا هم منتهي نشود، تاثير خود را خواهد گذاشت.