ركود رسما دامنگير بانك‌ها شد

گروه اقتصادي

سود خالص بانك‌هاي بورسي از سال ۹۲ تا ۹۴ در خوشبينانه‌ترين حالت ۶۱درصد، بدون در نظر گرفتن زيان‌دهي ۲ بانك ملت و تجارت، 5/68درصد و با احتساب اين ۲ بانك ۱۳۹درصد كاهش يافته و تبديل به زيان شده است. مشخص شدن جزييات و ابعاد صورت‌هاي مالي بانك‌هاي غيردولتي و خصوصي نتايج قابل‌تاملي را ارايه مي‌دهد.
5 بانك زيان‌ده شدند
در سال 94 از مجموع 18 بانك مورد بررسي، 5 بانك زيان‌ده و 9 بانك ديگر با كاهش سود خالص مواجه شده‌اند. اين كاهش سود در برخي بانك‌ها در سطح 30 تا 50درصد است. همچنين گزارش فارس نشان مي‌دهد برخي بانك‌ها در سه ماهه اول يا 6 ماهه اول امسال در سراشيبي كاهش شديد سود‌دهي افتاده‌اند. سود 17 بانك در سال 92 در مجموع 6 هزار و 897 ميليارد و 592 ميليون تومان بوده اما سود 18 بانك در سال 93 با 1401 ميليارد تومان كاهش، 5 هزار و 496 ميليارد تومان بوده است. اما سود بانك‌ها در سال گذشته با احتساب زيان بانك‌هاي ملت، تجارت، گردشگري و سرمايه منفي 2 هزار و 672 ميليارد تومان است. در صورتي كه بانك‌هاي ملت و تجارت را از اين فهرست حذف كنيم، سود خالص 16 بانك كشور در سال گذشته 2 هزار و 185 ميليارد تومان خواهد بود. اگر تاثير منفي بانك‌هاي زيان‌ده را از بازدهي بانك‌ها سود حاصل شده در نظر نگيريم، سود 14 بانك‌ كشور در سال گذشته 2 هزار و 697 ميليارد تومان است.
بحران وضعيت مالي بانك‌ها
به هر روشي سود خالص اين 18 بانك در سال 94 را بررسي و با سال‌هاي 93 و 92 مقايسه كنيم، ماحصل آن روند شديد نزولي سود خالص در شبكه بانكي است. سود خالص بانك‌هاي بورسي از 6 هزار و 897 ميليارد تومان در سال 92 در خوش‌بينانه‌ترين حالت به 2 هزار و 696 ميليارد تومان رسيده و به‌عبارت ديگر 61درصد كاهش يافته است.
در حالت دوم كه از بين بانك‌هاي زيان‌ده فقط بانك ملت و تجارت حذف مي‌شود، سود بانك‌ها در سال 94 نسبت به سال 92 حدود 5/68 درصد كاهش داشته است.
در حالت سوم كه زيان بانك‌هاي ملت و تجارت هم اضافه مي‌شود، سود خالص بانك‌ها 139 درصد افت كرده است.
اين شرايط حاكي از سايه سنگين ركود بر عملكرد شبكه بانكي از يك طرف و بحراني شدن وضعيت مالي تعداد قابل‌توجهي بانك‌هاي كشور است.
يادآوري اين نكته ضروري است كه در سه ماهه و 6 ماهه اول سال جاري برخي بانك‌هايي كه در سال گذشته سودده بوده‌اند، در سه ماهه اول يا 6 ماهه اول امسال منفي شده است.
همان‌طور كه در گزارش‌هاي قبلي خبرگزاري فارس، به اختصاص بخش عمده سود و حتي مازاد سود به سپرده‌گذاران بانك‌ها پرداخت، در يكي از گزارش‌ها مشخص شد كه بانك‌ها در سال گذشته 95 درصد از هر آنچه از محل اعطاي تسهيلات، وجه التزام و سود حاصل از سپرده‌گذاري و سرمايه‌گذاري به دست آورده‌اند را به سپرده‌گذاران اختصاص داده‌اند. به‌عنوان نمونه بانك ملت براي پاسخگويي به سود تضمين شده به مشتريان خود، حق‌الوكاله را حذف كرده بود و بسياري از بانك‌ها مازاد بر حق سپرده‌گذار، سود پرداخت كرده بودند.
وضعيت سرخ ترازنامه‌ها
بانك انصار در سال 94 توانست 310 ميليارد و 934 ميليون تومان سود خالص به دست آورد كه فقط 4درصد نسبت به سال 93 كاهش داشته است اما صورت‌هاي مالي اين بانك در شش ماهه اول امسال افت 45درصد را ثبت كرده است.
سود بانك پارسيان براساس صورت‌هاي مالي سال 94 با 137درصد افزايش نسبت به سال 93 به ميزان 266 ميليارد و 524 ميليون تومان تعيين شده اما بانك مركزي قبل از برگزاري مجمع بانك پارسيان، در نامه‌اي اعلام كرد اين بانك 70 ميليارد تومان كسري مطالبات غيرجاري دارد. بنابراين بانك پارسيان بايد 70 ميليارد تومان از سود خالص خود را براي كسري مطالبات غيرجاري كسر كند، بنابراين سود خالص اين بانك در سال گذشته 196 ميليارد و 524 ميليون تومان است.
بانك ملت نيز در صورت‌هاي مالي سال 94 خود هزار و 238 ميليارد تومان سود پيش‌بيني كرده بود كه نسبت به سال 93 حدود 600 ميليارد تومان كاهش داشت، اما با نامه بانك مركزي اين بانك با زيان قابل توجهي مواجه شد. بانك مركزي در اين نامه كه مجوز برگزاري مجمع به چند شرط بود، نوشته بود:
*‌ اعمال ثبت اصلاحي حسابداري برگشت 7773 ميليارد ريال از سود و وجه التزام تاخير تاديه دين مطالبات دولت در صورت عدم اخذ تاييديه.
*‌ اعمال 15 هزار ميليارد ريال بابت كسري ذخاير مطالبات مشكوك الوصول.
*‌ اعمال ذخيره حداقل 2500 ميليارد ريال از بابت كسري ذخيره اكچوئري.
*‌ باتوجه به عدم ارايه مستندات كافي درخصوص سود شناسايي شده در رابطه با ارزهاي مورد مطالبه از بانك مركزي لازم است حداقل مبلغ 5552 ميليارد ريال از سود تسعير شناسايي شده برگشت شود. با اين نامه، بانك ملت از سود 1238 ميليارد توماني به زيان 1844 ميليارد و 500 ميليون توماني رسيد.
بانك تجارت در صورت‌هاي مالي سال گذشته 604 ميليارد تومان سود خالص شناسايي كرد اما بررسي ذخيره‌گيري اكچوئري را به جلسه مجمع عمومي بانك موكول كرده بود. قبل از برگزاري مجمع بانك مركزي در مجوزي كه براي برگزاري مجمع ارسال كرد، چند شرط پيش پاي هيات‌مديره قرار داد.
شروط اصلي بانك مركزي براي برگزاري مجمع به اين شرح بود: اعمال ثبت حسابداري در رابطه با برگشت حداقل مبلغ هزار و 210 ميليارد و 600 ميليون تومان از سود و وجه التزام تاخير تاديه دين شناسايي شده درخصوص مطالبات از دولت، در صورت عدم اخذ تاييديه كتبي از مراجع ذي‌صلاح و تاييد حسابرس مستقل و بازرس قانوني تا قبل از برگزاري مجمع عمومي سالانه.
اعمال ثبت حسابداري اصلاحي در رابطه با برگشت حداقل مبلغ هزار و 464 ميليارد و 300 ميليون تومان از سود حاصل از فروش سرمايه‌گذاري‌ها و دارايي‌هاي ثابت موضوع فروش شركت‌هاي مولد نيروگاهي تجارت فارس و معادن فارياب و ملك موسوم به مجتمع تجاري ميلاد نور بندرعباس.
اعمال ثبت‌هاي اصلاحي لازم حداقل به مبلغ 353 ميليارد و 800 ميليون تومان بابت كسري ذخاير مطالبات مشكوك‌الوصول.
با توجه به عدم احتساب ذخيره كافي براي محاسبات اكچوئري صندوق بازنشستگي كاركنان، اعمال ثبت‌هاي اصلاحي لازم حداقل به مبلغ 170 ميليارد و 900 ميليون بابت كسري ذخيره مذكور.
اعمال ثبت‌هاي اصلاحي لازم در رابطه با ذخيره كاهش ارزش سرمايه‌گذاري در اوراق سريع‌المعامله به مبلغ 412 ميليارد و 200 ميليون تومان. با اين محاسبات بانك مركزي، سود خالص بانك تجارت به زيان 3007 ميليارد و 800 ميليون توماني تبديل شد.