ميراث اوباما در افغانستان
د. پرواز
منبع: الجزيره
جنگ افغانستان طولاني‌ترين جنگ امريكاست كه رييس‌جمهور اوباما قول داد تا آخر سال ۲۰۱۴ آن را به پايان برساند. اما دو سال بعد از آن موعد، با دستاوردهاي جنگ‌جويان طالبان و داعش در چندين ولايت، وضعيت امنيتي در افغانستان با روند قهقرايي مواجه است. هرچند اوباما روند خروج نيروهاي امريكايي از افغانستان را كند كرد، اما كاهش تعداد نظاميان و افزايش حملات پهپادي سبب افزايش ناامني شده است كه اين امر دستاوردهاي شكننده افغانستان را با خطر مواجه كرده است. به گفته يكي از معاونان سخنگوي رييس‌جمهوري افغانستان، تنها در دوماه گذشته، طالبان ۳۰۲ مدرسه، ۵۳۰۵ خانه و ۱۸۱۸ شغل را در ۱۲ استان افغانستان از بين برده است. خليل روفي، رييس گروه كاري مشترك جامعه مدني افغانستان گفت، كه با دستور اوباما، امريكا اسامه بن‌لادن را كشت و همچنان به انتقال مسالمت‌آميز قدرت در افغانستان پس از انتخابات سال ۲۰۱۴ كمك كرد، كه اين «دستاورد خوبي» بود. اما وي افزود كه پيشرفت‌هاي اقتصادي و سياسي پيش از سال ۲۰۰۸ در حال فرسايش است. روفي گفت: مردم اميدوار بودند كه در حكومت اوباما آنها شاهد تغييرات مثبت و ملموس خواهند بود. متاسفانه تغييرات منفي بوده است، افراط‌گرايي افزايش يافته، طالبان روزبه‌روز قدرتمند مي‌شود، داعش هم اين روزها قدرتمند مي‌شود و سوءمديريت دولت ما سبب سقوط استان‌ها مي‌شود.
تلفات غيرنظاميان
وخامت وضعيت امنيتي كشور در خيابان‌هاي پايتخت آشكار است، پس از ساعت ۸ شب نيروهاي امنيتي در خيابان افزايش مي‌يابد و به‌دليل نگراني از بمب‌گذاري انتحاري خيابان‌هاي منتهي به مركز شهر مسدود مي‌شوند. افزايش تعداد آوارگان داخلي كه از جنگ‌ها در چندين ولايت فرار كرده‌اند و در اردوگاه‌هاي حومه شهر كابل مسكن گزيده‌اند، نمونه آشكار اين ادعا است. به گفته يوناما در شش ماه اول سال ۲۰۱۶ رقم آوارگان درگيري‌ها به بيش از ۱۵۷ هزار نفر رسيده است كه نسبت به همين دوره در سال قبل ۱۰ درصد افزايش يافته است. خشونت‌ها تعداد آوارگان داخلي را افزايش داده است كه اين رقم پس از سال ۲۰۰۲ به بلندترين سطح خود رسيده و ممكن است از اين هم بدتر شود. افغانستان شاهد خروج انبوهي از مردم بوده است. به گفته وزارت مهاجران و عودت‌كنندگان اين كشور، هر روز تقريبا ۳ هزار افغان وارد ايران مي‌شوند، اما براي كساني كه نمي‌خواهند خطر غرق شدن در درياي مديترانه يا رد شدن از مرز را به جان بخرند، گزينه‌ها محدود است. بريالي عزيزي بيش از يك سال به عنوان مترجم نيروهاي امريكا در قندهار كار كرد، كاري كه براي يك افغان بسيار خطرناك است. او گفت: كساني كه در آنجا مرا همراه با تيمم مي‌ديدند چيزي نمي‌گفتند. اما از نگاه‌هاي‌شان مي‌فهميدم كه دارند در مورد من چه فكر مي‌كنند، اگر گيرت بياورم سرت را از تنت جدا خواهم كرد.» او دوبار براي ويزاي ويژه مهاجرت درخواست داد اما هر دو بار درخواستش رد شد.
نه طرحي و نه صلحي
هرچند افغان‌ها براي برون‌رفت از مشكلاتي كه كشور با آن مواجه است به‌دنبال راه‌حل داخلي هستند، اما بسياري به ناكامي اداره اوباما در بهبود وضعيت امنيتي اشاره مي‌كنند. ميرزا محمد يارمند، كارشناس نظامي مي‌گويد: همه دنيا مي‌داند- ما و امريكا مي‌دانيم- كه مرزهاي ما با پاكستان باز است. اگر امريكا از تامين امنيت در افغانستان پشتيباني مي‌كند، چرا به بستن مرز كمك نمي‌كند؟ اين مثل اين مي‌ماند كه نصف خانه را فرش كنيم. همه گفت‌وگوها ميان افغانستان و امريكا در تمركز روي همين نقطه به شكست انجاميده است و اين مشكل در دوران اوباما با حامد كرزي و غني وجود داشته است.
برگشت به عقب
در اينكه امريكا براي بهبود زمينه دسترسي دختران و پسران به آموزش پول پرداخته است، شكي نيست، اما تاثير اين پرداخت‌ها سوال‌برانگيز است. بر اساس گزارشي كه در ماه آوريل ۲۰۱۶ از سوي «سيگار» منتشر شد، از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۴ بيشتر از ۷۰۰ ميليون دلار در بخش آموزش در افغانستان هزينه شده است. اما وقتي در مورد حقوق زنان و دسترسي به آموزش صحبت مي‌شود، در مورد اينكه اين پول‌ها در راه درستش به مصرف رسيده باشد، نگراني‌هايي وجود دارد. سهيلا سحر، مدير يكي از مدارس كابل با ۴۰۰ شاگرد به الجزيره گفت كه ناامني يعني «راهي براي اينكه زني خانه خود را در برخي مناطق، مثل بغلان ترك كند، وجود ندارد؛ و براي خانواده‌ها راهي باقي نمي‌ماند تا به دختران خود اجازه دهند به مكتب بروند به دليل اينكه [وضعيت] خيلي خطرناك است. » سحر كه خود يكي از فعالان حقوق زنان است، افزود: حتي اگر مكتب‌ها مورد حمله قرار نگيرد وقتي شاگردان به مكتب حضور نيابند، مكتب‌ها خودبه‌خود بسته خواهند شد. او گفت: در طول چند سال گذشته صدها مكتب تعطيل شده است، بعد از تقريبا ۱۳ سال پيشرفت، وضعيت در حال برگشت به عقب است.
ايمني كمتر براي زنان
سيما سمر، رييس كميسيون مستقل حقوق بشر به الجزيره گفت، پيشرفت‌ها در مورد حقوق - به‌ويژه حقوق زنان- نسبت به آنچه مردم به آن اميدوار بودند، كاهش يافته است. او گفت: «مي‌خواهيم بگوييم كه تغييرات مثبت بوده است. بله، وضعيت زنان در مراكز شهرها بهتر است، اما نه در همه‌جا. مشكل است كه بگوييم وضعيت نسبت به ۸ سال پيش بهتر شده است، زيرا وضعيت امنيتي بهتر نشده است. بدون [تامين] امنيت، وضعيت زنان نيز بهتر نخواهد شد.» مريم عليمي، عكاس خبري آزاد گفت: «متاسفانه به‌دليل وضعيت امنيتي و مشكلات دولت، وضعيت خبرنگاران نسبت به پارسال در حال بدتر شدن است.» عليمي كه خود ساكن كابل است و به سراسر كشور سفر مي‌كند به الجزيره گفت كه اين روزها به‌دليل جنگ و آدم‌ربايي براي سفر به اندازه كافي احساس امنيت نمي‌كند. به همين دليل او سفرهايش را محدود به مناطقي در افغانستان كرده است كه مي‌تواند با هواپيما به آنجاها سفر كند.
* ترجمه: اطلاعات روز افغانستان