نظر فعالان دانشجويي در خصوص سخنراني رييس‌جمهور در 16 آذر
مجموعه دولت
زمين انتقاد دانشجويان
زهرا چوپانكاره
به دانشگاه رفتن رييس‌جمهور يكي از آن اتفاقاتي است كه از مدت‌ها قبل تبديل به خبر مي‌شود. حضور روحاني در دانشگاه، در مركز فعاليت‌هاي دانشجويي و در جايي كه هميشه نقش تعيين‌كننده در انتخابات داشته تبديل مي‌شود به رويدادي كه انتظار مي‌رود در آن صحبت‌هاي تندوتيزي هم از سوي دانشجويان بيان شود و هم رييس‌جمهور. امسال، در آخرين 16 آذر دوره دولت يازدهم، روحاني به دانشگاه تهران رفت تا از فرصت پيش آمده استفاده كند تا در پشت تريبون بيش از هر چيز از مسائل روز و انتقاداتي بگويد كه به برجام وارد شده است. روحاني در پايان صحبت‌هايش به دانشگاه و دانشجويان اشاره كرد و رويه انتقادگري آنها: «دانشگاه هم بايد نقاد باشد بايد از ما انتقاد كنيد از رييس‌جمهوري انتقاد كنيد البته با بيان احسن انتقاد بفرماييد. از بقيه قوا هم از نظر من انتقاد كنيد. » به نظر مي‌رسد انتقاداتي كه به خصوص در دو سال گذشته از سوي دانشگاهيان به دولت شده است بهانه اين جمله رييس‌جمهور بود. حالا چند نفر از فعالان دانشجويي به «اعتماد» مي‌گويند كه چرا پيكان انتقاد دانشجويان به سمت دولت است و آيا نهادهاي دانشجويي به اندازه مسائل سياسي در مسائل علمي هم به دنبال پاسخگويي مسوولان هستند يا خير.
«اين حرف رييس‌جمهور درست است كه هر سه قوه نهادهاي قدرت هستند و دانشجويان بايد سراغ هر سه بروند اما بحث اين است كه دانشگاه زيرنظر وزارت علوم اداره مي‌شود و زمين بازي كه براي ما تعريف شده در مجموعه دولت قرار گرفته است. در دو سال اخير فرصت‌هاي بسياري از دانشگاه گرفته شده و براي همين است كه دانشجويان سراغ وزارت علوم و دولت مي‌روند. » يكي از اعضاي انجمن «ترقي‌خواه دانشگاه صنعتي اميركبير» معتقد است انتقاداتي كه دانشگاه به دولت دارد نتيجه تغيير روند وزارت علوم در دوره وزارت محمد فرهادي است، كسري گودرزي به «اعتماد» مي‌گويد: «خوانش من از چهار ساله دولت يازدهم اين است كه تا قبل از وزارت آقاي فرهادي چشم‌انداز بهتري پيش‌روي‌مان بود اما در دوره وزارت آقاي فرهادي اين روند تغيير كرد و سبب شد دانشجويان توقع بيشتري از دولت داشته باشند. » مساله ديگري كه اين فعال دانشجويي مطرح مي‌كند مربوط است به ميزان هزينه‌هايي كه نهادهاي دانشجويي متحمل مي‌شوند: «دانشجويان دولت را همسو با خودشان مي‌دانند و براي همين با انتقاد از دولت هزينه كمتري هم متقبل مي‌شوند. اين را در نظر بگيريد كه حتي نمايندگان مجلس هم با انتقاد از ساير قوا دارند هزينه مي‌دهند چه رسد به دانشجويان.» گودرزي در مورد اينكه فعالان دانشجويي تا چه اندازه انتقاد و رويه‌هاي مربوط به مسائل علمي دانشگاه را جدي مي‌گيرند و تا چه اندازه در پي مسائل سياسي هستند، مي‌گويد: «در دانشگاه‌ها انجمن‌هاي علمي وجود دارند كه حركت روبه‌جلو در اين حوزه بايد از طريق آنها صورت گيرد. يعني نمي‌توان خيلي انتظار داشت كه مثلا انجمن‌هاي اسلامي درگير اين موضوعات شوند اما خب انجمن‌هاي علمي هم با محدوديت‌هاي بسياري از جمله بودجه براي فعاليت‌هاي علمي روبه‌رو هستند و حوزه عملكردشان عملا محدود است.»
انتقاد از دولت، انتقاد از وزارت علوم
دانشگاه‌ها در شهرهاي ديگر هم در روز دانشجو درگير بزرگداشت روز 16 آذر بودند. در بعضي از آنها مانند دانشگاه اصفهان مجوز لازم براي دعوت از مهمانان براي‌شان صادر نشده. اين مجوز ندادن‌ها در دانشگاه‌هاي دور از پايتخت روندي معمول است كه سر از خبرها هم درنمي‌آورد. دبير انجمن اسلامي دانشجويان راه اميد دانشگاه اصفهان، در مورد صحبت‌هاي رييس‌جمهور در خصوص انتقادات دانشجويي مي‌گويد: « خوي دانشجو مطالبه‌گري است. عدالت‌خواهي و آزاديخواهي و انتقاد؛ مطالباتي هستند كه هيچ‌وقت از ميان نمي‌روند. اگر قرار بود اين روحيه از ميان برود دانشجويان اول از همه نبايد از دولت انتقاد مي‌كردند چون در دولت يازدهم بود كه تشكل‌هاي دانشجويي با پيگيري‌هاي دكتر توفيقي و دكتر فرجي‌دانا دوباره فعال شدند اما الان نوك پيكان انتقادات ما به سوي دولت است چرا كه شرايط وزارت علوم اين‌گونه اقتضا مي‌كند. همه به وزير علوم اعتراض دارند چون جسارت پايين ايشان سبب شده دانشگاه تن به فشارهاي بيروني دهد. » اميرارسلان حر نيز به هزينه بالاي انتقاد از ساير قوا اشاره مي‌كند و البته تاكيد دارد كه دانشجويان به عملكرد ساير قوا هم انتقادات خود را دارند: « البته حرف آقاي روحاني را قبول دارم كه بايد انتقادات به ساير قوا هم مطرح شود. وقتي شوراي صنفي كه در زمان اصلاحات قدرت اجرايي داشت و مي‌توانست در مورد وضعيت آموزشي و صنفي دانشجويان سوال كند و سلف‌ها را تعطيل كند، در دوره آقاي احمدي‌نژاد تبديل شد به نهادي نيمه‌تعطيل كه تنها در مورد مسائل رفاهي حق اظهارنظر داشت و اين روند در دولت روحاني اصلاح نشد، بايد به دولت معترض شويم. كار دانشجو درس‌خواندن است بايد بتواند در حوزه مسائل علمي و آموزشي دانشگاه مطالبه داشته باشد اما وقتي حتي توان اعتراض به مساله غذا و خوابگاه را ندارد چطور مي‌شود سراغ اساتيد رفت؟ اين قدرت نداشتن در حوزه مسائل صنفي و دانشجويي از ضعف وزارت علوم است. » يكي از فعالان دانشجويي كه در مراسم روز 16 آذر دانشگاه تهران حضور داشت، مي‌گويد كه بسياري از دانشجويان از روند كلي مراسم رضايت كافي نداشتند چون با وجود بحث‌هاي خوبي كه از سوي دانشجويان مطرح شد، رييس‌جمهور تمام وقت خود را صرف توضيح در مورد مسائل داخلي و برجام كرد: «در روزي كه به اسم دانشجو بود بايد دست‌كم به مسائل دانشجويان و دانشگاه اشاره مي‌شد. ايشان در مورد اينكه دانشجويان بايد به همه قوا انتقاد داشته باشند صحبت كرد كه به نظر مي‌رسد آن هم واكنشي بود به بيانيه‌هايي كه از سوي تشكل‌هاي اصولگراي دانشجويي در مورد برجام و انتقاد از دولت منتشر شده بود. » صديقه واضحي البته قبول دارد كه كليت حرف رييس‌جمهور قابل قبول است: «فقط دولت نيست كه قدرت را در دست دارد. اين قدرت و تصميم‌گيري در خصوص مسائل مختلف ميان سه قوه تقسيم شده و بايد آنها را هم ديد. از سوي ديگر بسياري از دانشجويان فقط عادت انتقاد دارند در صورتي كه دانشجو بايد نقد علمي و عملي داشته باشد و پس از نقد به هر يك از مسوولان كشور بايد پيشنهاد ارايه كند. » او مي‌گويد علاوه بر اينكه نقد به برخي از نهادها براي دانشجويان هزينه‌ساز است جاي تعجبي نيست كه انتقادات به دولت بيشتر مطرح مي‌شود: «نقد به ساير قوا حتي در بيانيه‌هاي دانشجويان اصولگرا هم مطرح شده اما دولت قوه مجريه است، عملكردش بيشتر به چشم مي‌آيد و طبيعي است كه انتقادات به اين ركن از كشور بيشتر مطرح شود. »