نجات كشتيراني از سكون
هادي حق‌شناس
كارشناس اقتصادي
نگاهي به دستاوردهاي تجارت دريايي ايران پس از برجام و مقايسه آن با روزها و سال‌هاي جنگ نشان مي‌دهد كه اگر تحريم‌ها ادامه مي‌يافت براساس قانون تحريم‌ها مبتني بر كاهش 20درصد صادرات نفت پس از هر شش ماه، امروز ميزان صادرات نفت و پول حاصل از آن جوابگوي هزينه‌هاي جاري كشور هم نبود چه برسد به اينكه بخواهيم ارزي براي واردات كالا و خدمات داشته باشيم. اگر تحريم‌ها برداشته نمي‌شد امروز بايد تماشاگر توقف شناورهاي ايراني در لنگرگاه‌ها و درياهاي ايران بوديم. در هنگام تحريم چند اتفاق مهم در بخش تجاري كشور افتاد كه در هشت سال جنگ چنين اتفاقي نيفتاده بود.اولا: در هنگام جنگ كشتي‌هاي ايراني مجاز به تردد با پرچم ملي در كل آب‌هاي آزاد جهان بودند اما در هنگام تحريم ظالمانه كشتي‌هاي ايراني با پرچم ملي حق تردد در آب‌هاي آزاد را نداشته‌اند.ثانيا: هنگام جنگ كشتي‌هاي خارجي به عنوان لاينر مي‌توانستند به بنادر ايران تردد كنند ولي هنگام تحريم‌هاي ظالمانه خطوط لاينر مهم جهان تردد خود به بنادر ايران را قطع كردند. ثالثا: به دليل اينكه موسسات رده‌بندي بين‌المللي براي كشتي‌هاي ايران گواهينامه‌هاي بين‌المللي صادر نمي‌كردند و به تبع آن بيمه‌هاي بين‌المللي نيز كشتي‌هاي ايران را تحت پوشش بيمه‌هاي دريايي قرار نمي‌دادند. تردد به بنادر دنيا را نداشتند از جمع‌بندي موارد فوق مي‌توان نتايج ذيل را استنتاج كرد:«نه كشتي‌هاي ايراني مي‌توانستند با پرچم ملي به آب‌هاي آزاد تردد كنند و نه كشتي‌هاي خارجي مستقيما به بنادر ايران تردد مي‌كردند.»اما امروز كه يك سال از اجراي برجام مي‌گذرد حداقل در بخش دريا دستاوردهاي ذيل حاصل شده است:
* مجددا پس از يك وقفه چند ساله كشتي‌هاي ايران با پرچم ملي در همه آب‌هاي آزاد جهان تردد مي‌كنند.
* بيش از 18 خط لاينر كشتي‌هاي خارجي به بنادر كشور تردد مي‌كنند.
* موسسات رده‌بندي خارجي و بيمه‌هاي بين‌المللي مجددا كالا و كشتي‌هاي ايران را تحت كلاس و بيمه بين‌المللي قرار مي‌دهند.
* كشتيراني‌هاي ملي اقدام به احياي قراردادهاي قبلي خريد كشتي خود كردند تا بتوانند به عنوان يك شركت بازرگاني مجددا رتبه‌هاي مطلوب خود را در جهان كسب كنند.
* سازمان بنادر با عقد قرارداد با شركت‌هاي خارجي توانسته است هم خط اعتباري مناسب براي تجهيز بنادر خود فراهم كند و هم از محل منابع ارزي خود اقدام به خريد تجهيزات استراتژيك را كه امكان توليد آن در داخل نيست نيز از معتبرترين شركت‌هاي خارجي فراهم كند.
* سازمان بنادر توانسته است يك شريك تجاري براي بندر چابهار از كشور هند فراهم كند و مجموعا بيش از 235 ميليون دلار خط اعتباري براي تجهيز بندر چابهار كه نقطه استراتژيك براي ترانزيت كالا به كشورهاي آسياي ميانه است، فراهم كند.علاوه براين تحريم‌ها باعث شد كه هم حمل بار به ايران و هم اداره شركت‌هاي كشتيراني بسيار پرهزينه و گران شود و از طرفي ديگر بار ديگر ايران به دليل تحريم عامل سرمايه‌گذاري و توسعه‌بخشي از بنادر كشورهاي كوچك جنوبي خليج فارس شود. بي‌دليل نيست كه يكي از مخالفين سرسخت برجام و رفع موانع فعاليت استفاده ايران همان كشورهاي كوچك منطقه هستند. به اميد روزي كه بتوانيم با آباداني سواحل و جزاير جنوب ايران از جمله سواحل مكران هم امكان زندگي و شغل براي مردم ايران فراهم كنيم و هم بتوانيم از موقعيت ظرفيت بالقوه استراتژيك سواحل ايران براي توسعه همه‌جانبه كشور بهره بگيريم، گلوگاه خليج فارس و دسترسي به درياي عمان و اقيانوس هند مزيتي است كه بسياري از كشورهاي منطقه آرزوي در اختيار داشتن آن را دارند.