سياست‌هاي پولي و مالي كشور در همايشي از سوي مسوولان بررسي شد
اعلام سناريوي دولت براي رشد اقتصاد
كميجاني: «سپرده‌گذاران بزرگ» بر بانك‌ها سلطه پيدا كرده‌اند
گروه اقتصادي
دنباله‌روي از مسير پيش از سال 87 يكي از سناريوهايي است كه براي اقتصاد پيش رو است. با اين سياست رشدي 3/5 درصدي را تجربه خواهيم كردم. مدتي است روند نزولي اقتصاد معكوس شده و بر پايه همين روند مسوولان انتظار دارند سال‌هاي پيش روي اقتصاد ارقام مثبتي را ثبت كند. برخي كارشناسان در نقدي بدبينانه معتقدند در صورت نداشتن تدبير مناسب اقتصادي، اين رشدي كه نتيجه برجام بود تداوم نيابد اما مقامات اقتصادي دولت دستاوردهاي برجام را به سال‌هاي بعد هم تعميم مي‌دهند و انتظار دارند اين روند ادامه‌دار شود. مشاور اقتصادي رييس‌جمهور از سناريوي تداوم روند پيش از سال 87 مي‌گويد كه در صورت در پيش گرفتن آن و رشد متوسط 3/5 درصد را خواهيم داشت حال آنكه در سال ۱۴۰۴ كشور به رشد توليد ناخالص داخلي سرانه 5/11 درصدي نياز دارد.
همايش روز گذشته سياست‌هاي پولي و چالش‌هاي بانكداري و توليد ميزبان مسوولاني بود كه بيش از ارايه سياست‌هايي براي آينده به تحليل سياست‌هاي گذشته پرداختند. مسعود نيلي، مشاور اقتصادي رييس‌جمهور با تشريح جزييات سه شوك اقتصاد ايران طي سال‌هاي گذشته در اين جلسه سناريوهاي رشد اقتصادي سال‌هاي آينده را تشريح كرد. او توضيح داد: توليد ناخالص داخلي سرانه كشور به قيمت ثابت سال ۸۳، نشانگر آن است كه تا سال ۸۶، روند نسبتا خوبي را شروع كرده بوديم؛ به نحوي كه رشدهاي اقتصادي مناسبي حاكم بود، اما از سال ۸۶ به بعد، اين روند با كاهش مواجه شده است. پس از آن اقتصاد وارد دوره رشد پايين شد و نقطه شكست كاهش نرخ رشد اقتصادي كشور از سال ۸۷ شروع شد و در سال ۹۱ به رشد منفي رسيديم. بنابراين اين روند، ادامه يافت. در عين حال در فاصله سال‌هاي ۸۷ تا ۹۰ نيز، درآمدهاي ارزي كشور ۵۳۵ ميليارد دلار به قيمت ثابت سال ۹۴ بوده است؛ بنابراين مشكل منابع وجود نداشته كه منجر به كاهش رشد شود.
نيلي اذعان كرد: در مقطع تحريم‌ها، اين رشد اقتصادي حتي منفي هم شد. اما بدون اينكه سرمايه‌گذاري قابل توجهي نياز داشته باشيم، رشد در سال ۹۵ و حتي ۹۶ حاصل خواهد شد، اما از سال ۹۶ به بعد، اين مهم‌ترين سوال پيش روي اقتصاد كشور است كه كداميك از سناريوها در آينده اقتصاد ايران تحقق خواهد يافت؛ يك سناريو اين است كه مسيري را كه در سال‌هاي قبل از ۸۷ داشتيم، ادامه داده و رشد متوسط 3/5 درصد را داشته باشيم. در سال ۱۴۰۴ كشور را به رشد توليد ناخالص داخلي سرانه 5/11 درصدي را نياز دارد كه در اقتصاد ما بايد رخ دهد.
سه شوك بزرگ در اقتصاد
مشاور اقتصادي رييس‌جمهور خاطرنشان كرد: در پانزده سال گذشته كشور با سه شوك مواجه بوده است، به اين معنا كه نخستين شوك، وفور درآمدهاي نفتي است كه در دهه ۱۳۸۰ رخ داد و باعث شد درآمدهاي ارزي حاصل از صادرات نفتي كشور، طي يك دهه 7/4 برابر رشد داشته است. شوك دوم تحريم و اثرات به جاي مانده از آن است و البته شوك اخير قيمت نفت در سال ۹۴ نيز كه ۵۷ درصد درآمدهاي نفتي كشور در اين سال نسبت به سال قبل از آن كاهش داد را هم نبايد فراموش كرد. نيلي ادامه داد: سه شوك وفور درآمدهاي نفتي در نيمه دوم دهه ۵۰، در عين حال شوك سياسي انقلاب اسلامي و پس از آن جنگ و در نهايت شوك كاهش قيمت نفت در فاصله سال‌هاي ۶۵ تا ۶۷ نيز مثل همين شوك‌هاي سه گانه مذكور است. البته شوك كاهش قيمت نفت سال ۹۴ هم‌اكنون در حال جذب شدن در اقتصاد است كه بايد آثار آن و شيوه چگونگي جذب آن را نيز بررسي كرد. او اظهار داشت: تا قبل از وفور درآمدهاي نفتي نيمه دهه ۵۰ رشد بدون نفت ما ۱۰ درصد بوده كه وقتي شوك نفتي اتفاق افتاد، رشد توليد ناخالص داخلي كوتاه‌مدت رخ داد و ما را به شوك دوم هدايت كرد، وقتي از سه شوك خارج شديم، رشد توليد ناخالص داخلي را به 2/3 درصد بدون نفت رساند.
نديدن دستاوردهاي برجام بي‌انصافي است
در اين همايش رييس كل بانك مركزي نيز با اشاره به رشد مثبت اقتصاد و تورم تك رقمي، اظهار داشت: نرخ تورم در دي‌ماه كه امروز (سه‌شنبه) اعلام خواهد شد، 6/8 درصد تخمين زده شده است. ولي‌الله سيف صبح ديروز در ششمين همايش سياست‌هاي پولي و چالش‌هاي بانكداري و توليد با اشاره به رشد مثبت اقتصاد و تورم تك‌رقمي، اظهار داشت: نرخ تورم در دي‌ماه كه امروز (سه‌شنبه) اعلام خواهد شد، 6/8 درصد تخمين زده شده است. مطمئن هستيم كه تورم تك‌رقمي بعد از 25 سال در سال 95 محقق خواهد شد. سيف با ابراز اميدواري نسبت به حفظ جهت‌گيري كنترل تورم به عنوان يك دستاورد اقتصادي، تصريح كرد: اگر رشد اقتصادي را يكي از دستاوردهاي برجام ندانيم، نسبت به تلاش‌هاي انجام شده اجحاف كرده‌ايم، زيرا كسي نمي‌تواند منكر دستاوردهاي بزرگ برجام در حجم صادرات، دستيابي نظام بانكي به سيستم‌هاي بين‌المللي شود. رييس كل بانك مركزي با بيان اينكه وضع كنوني به هيچ‌وجه قابل مقايسه با دوران تحريم‌ها نيست، گفت: بي‌انصافي است اگر دستاوردهاي برجام را نبينيم.
نرخ ارز بايد متناسب با تورم افزايش يابد
رييس شوراي پول و اعتبار در مورد نوسانات فعلي نرخ ارز گفت: بانك مركزي به هيچ عنوان اين هدف را ندارد كه نرخ ارز در كشور تثبيت شود و بايد با توجه به واقعيت‌هاي اقتصادي كشور نوسانات نرخ ارز وجود داشته باشد. وي ادامه داد: هر سال در ابتداي سال ميلادي و ايام مسافرت‌هاي پايان سال تقاضا براي ارز افزايش مي‌يابد كه بانك مركزي در سال جاري برنامه‌ريزي‌هاي خود را براي اين موضوع از مرداد ماه آغاز كرد و توانست تا حدودي شرايط را كنترل كند و تغييراتي ايجاد شده كه نتايج آن به مرور نمايان خواهد شد.
سودهاي موهوم رو به تزايد است
رييس كل بانك مركزي با طرح اين موضوع كه امروز شواهد و قرائن نشان مي‌دهد، شناسايي انواع مختلفي از سودهاي موهوم در نظام بانكي روبه تزايد است، افزود: شناسايي سود روي مطالبات مشكوك‌الوصول و مساله‌دار، معاملات صوري و ساختگي دارايي‌ها و نيز عدم ذخيره‌گيري كافي براي مطالبات مشكوك‌الوصول ازجمله مهم‌ترين پديده‌هاي روبه تزايدي است كه ريشه در به كارگيري نادرست روش تعهدي شناسايي درآمد دارد و اقلام انباشته مرتبط با آنها، امروز نفس بانك‌ها را به شماره انداخته است. سيف درخصوص نقش مديريت بانك‌ها براي كنترل نرخ‌هاي سود اظهار كرد: اگر مديريت بانك در اين زمينه درست عمل كند مقام ناظر پولي به طور اصولي، علاقه‌اي به دخالت در نرخ‌هاي سود ندارد. نرخ متعارف سود يعني نرخي كه بازده اكتسابي بانك از عمليات بانكداري بتواند آن را پوشش دهد كه البته برآورد اين نرخ هم براي بانك‌ها كار دشواري نيست.
ناسپاسي سپرده‌گذاران
با وجود تاكيدات مكرر در خصوص نرخ سود متعارف اما سودها همچنان خارج از عرف است به گونه‌اي كه قائم مقام بانك مركزي از سلطه سپرده‌گذاران بر بانك‌ها مي‌گويد. اكبر كميجاني با بيان اينكه در سال‌هاي گذشته به دليل بالاتر بودن نرخ تورم از سود سپرده، همواره از ضرورت دفاع از حقوق سپرده‌گذار دفاع مي‌كردم، گفت: هم‌اكنون سپرده‌گذاران بر بانك‌ها سلطه پيدا كرده‌اند ولي ناسپاسي مي‌كنند. او با بيان اينكه رويكرد بانك مركزي ثبات‌بخشي به اقتصاد است، اظهارداشت: رويكرد كلي بانك مركزي ثبات بخشي به اقتصاد با تاكيد بر كنترل و مهار نرخ تورم است.
سپرده‌گذاران كاسپين صبور باشند
در حاشيه اين همايش رييس كل بانك مركزي از وضعيت رسيدگي به سپرده‌گذاران كاسپين گفت. او با بيان اينكه طبيعتا حق مردم است كه درباره پول‌هاي خود در موسسه كاسپين پيگيري كنند، تصريح كرد: مردم بايد صبور باشند و اجازه دهند كه كاسپين تمام وجوه را تحويل بگيرد و نسبت به بازپرداخت تعهدات اقدام كند. هنوز حساب تعاوني‌هايي كه در موسسه كاسپين ادغام شده‌اند به اين موسسه منتقل نشده است. نخستين قدم اين است كه حساب‌هاي اين تعاوني‌ها به موسسه كاسپين منتقل شود و بعد موسسه بتواند ايفاي تعهد كند، مدلي كه بانك مركزي پيشنهاد كرده اين است كه تك تك تعاوني‌هاي ادغامي، دارايي‌ها و بدهي‌هاي خود را به هيات‌مديره كاسپين اعلام كنند و بعد از آن آغاز ايفاي تعهدات در اين موسسه آغاز شود. سيف در پاسخ به اين سوال كه موسسه كاسپين هرچند محدود بخش‌هايي از سپرده سپرده‌گذاران را به آنها برمي‌گرداند اما در روزهاي اخير اين هم متوقف و سبب نگراني شديد سپرده‌گذاران شده است، گفت: آن وجوه مربوط به يكي از 8 واحدي است كه در موسسه كاسپين ادغام شده و حساب‌هايش انتقال يافته است و مابقي تعاوني‌ها بايد حساب‌هاي خود را منتقل كنند. رييس كل بانك مركزي با بيان اينكه طبيعتا حق مردم است كه درباره پول‌هاي خود در موسسه كاسپين پيگيري كنند، تصريح كرد: مردم بايد صبور باشند و اجازه دهند كه كاسپين تمام وجوه را تحويل بگيرد و نسبت به بازپرداخت تعهدات اقدام كند.