چرا چرخ را دوباره
اختراع مي‌كنيم؟
محمدهيراد حاتمي
ساده كردن معادلات به تركيب‌هاي خرد در نهايت روند فهم آن را به اندازه‌اي راحت مي‌كند كه هم مسير دسترسي به پاسخ سريع‌تر امكان پذير است و هم شرايطي براي نقطه اطمينان پاسخ به دست آمده فراهم مي‌كند. اين تكنيك علاوه بر كاربرد در علوم رياضي در بسياري از رويدادهاي زندگي نيز قابل به‌كار‌گيري است و بسياري تلاش مي‌كنند پيچيدگي‌هاي شمار زيادي از رويدادهايي كه با آن روبه‌رو هستند را به اجزاي ساده‌تري تبديل كنند تا با اطمينان از نتايج حاصل شده در تاريخ روند آن را مصادره به مطلوب كنند. بر اين اساس تكرار شيوه‌اي كه در گذشته امتحانش را پس داده و نتيجه‌اش به نوعي از پيش مشخص است به اصطلاح با «اختراع دوباره چرخ» مورد نقد قرار مي‌گيرد. استعاره‌اي كه در واقع اشاره به يكي از الگوهاي كهن نبوغ انسان دارد كه نشان مي‌دهد مسير طي شده را يك بار ديگر براي خلق اتفاقي كه نتيجه آن مشخص است نبايد طي كرد.
اينگونه است كه با به كار‌گيري اصطلاح اختراع دوباره چرخ تاكيد شده كه راه‌اندازي دوباره برخي امكانات و توانايي‌ها براي رويدادي بي‌معني بوده و هيچ ارزشي به آن اضافه نخواهد كرد. مصيبت داستان آن جايي دو چندان مي‌شود كه علاوه بر اضافه نشدن هيچ ارزشي، حتي زمينه اتلاف وقت و منابع تا اندازه‌اي جبران‌ناپذير نيز خواهد بود كه شرايط را پيچيده‌تر خواهد كرد. اتفاقي كه اخيرا با انتشار نامه وزير صنعت، معدن و تجارت به وزير اقتصاد مي‌توان نمونه مشابه آن را مشاهده كرد چه آنكه وزير صنعت حقي را مطالبه كرده كه ظرف فعاليت دولت يازدهم هزينه زيادي براي راه‌اندازي آن صرف شده است؛ رويدادي كه ماحصل تلاش عده‌اي از نخبگان جوان دانشگاهي زير سايه عملكرد مديريت اقتصادي دولت يازدهم در گمرك جمهوري اسلامي ايران رقم خورده است. دامنه اين دستاورد دولت تدبير و اميد حتي در فضاي بين‌المللي نيز به اندازه‌اي سر و صدا به پا كرد كه مسوولان سازمان جهاني گمرك با حضور در ايران به صراحت اعلام كردند كه سامانه جامع گمركي به عنوان يك دستاورد مطلوب بايد به دنيا صادر شود تا ساير كشورهاي جهان نيز بتوانند ازظرفيت چنين سامانه‌اي كه منطبق بر فناوري‌هاي روز و بهره‌مندي از پيشرفته‌ترين امكانات است بهره‌مند شوند.
حال سوالي كه پيش مي‌آيد اين است كه چرا بايد يك بار ديگر آزموده‌اي كه نتيجه آن مشخص شده و توانسته تحولي بزرگ در فرآيند تجاري كشور ايجاد كند را بازسازي كرد؟ حكايت سامانه جامع گمركي حالا همانند همان چرخي است كه با بهره‌گيري از نبوغي مثال زدني راه افتاده است و حالا فرصت استفاده از ظرفيت‌هاي آن است؛ فرآيندي كه يكي از اقدامات موثر براي انجام تشريفات گمركي، كاهش زمان، هزينه تشريفات و افزايش ريسك قاچاق و مبارزه عملي در اين زمينه مورد توجه حتي منتقدان دولت قرار گرفته و به نظر مي‌رسد بايد در جهت ارتقاي آن كوشيد. از سوي ديگر پروژه استقرار گمرك الكترونيك و يكپارچه توسط ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي رياست‌جمهوري به عنوان يكي از پروژه‌هاي اولويت‌دار در امر تجارت و مبارزه با قاچاق مورد تاييد و تاكيد قرار گرفته است. قاچاق كالايي كه به اذعان مسوولان ذي‌ربط با راه‌اندازي اين سامانه در دولت يازدهم حدود 10 ميليارد دلار كاهش پيدا كرده است؛ عددي كه مسوولان گمركي اعتقاد دارند بيش از اين رقم ميزان قاچاق كالا كاهش پيدا كرده است.
اين سامانه در حالي به فعاليت‌هاي خود ادامه مي‌دهد كه در فازهاي آتي گمرك جمهوري اسلامي ايران در جهت بهبود و توسعه آن شرايط جديدي را مهيا خواهد كرد كه مشكلات سر راه شرايط موجود بر اساس آن اصلاح شود تا چرخ اين فناوري مدرن دنياي امروز با سرعت بيشتري بگردد تا شايد دليل مستحكمي باشد براي آنكه دگر بار با صرف هزينه‌هاي گزاف نيازي به توليد آن نباشد كه در تاريخ براي‌مان نوشتن: «آزموده را دوباره آزمودن خطاست.»