اعضاي كميته علمي و فرهنگي نمايشگاه كتاب تهران مطرح كردند
نمايشگاه كتاب ما
بيشتر فروشگاه است تا نمايشگاه!
ندا آل طيب
برگزاركنندگان نمايشگاه كتاب تصميم دارند بخش فرهنگي اين رويداد را تقويت كنند و بخش فروشگاهي‌اش را كمرنگ‌تر از پيش كنند با اين حال خودشان هم مي‌دانند انجام اين تغييرات زمان‌بر است. در بخش ديگري از نشست دهقاني با بيان اينكه اكنون صلاح نيست كه بخش فروش را از نمايشگاه حذف كنيم گفت: فروش براي برخي از ناشران در نمايشگاه بين‌المللي حياتي است؛ همچنان كه در بسياري از كشورها بخش فروش را حذف نكرده‌اند.
روز گذشته، سه‌شنبه 10 اسفند ماه نشستي خبري با حضور مسوولان كميته علمي و فرهنگي سي‌امين نمايشگاه كتاب تهران برگزار شد.
در اين نشست اعلام شد كه بودجه بخش فرهنگي نمايشگاه كه شامل نشست‌هاي تخصصي و كارگاه‌هاي آموزشي است، تنها 5 درصد بودجه كل نمايشگاه را شامل مي‌شود. مسوولان كميته علمي و فرهنگي نمايشگاه از مسوولان خواستند توجه بيشتري به اين بخش از فعاليت‌هاي نمايشگاه داشته باشند چراكه انتظارات اهل قلم و انديشمندان با اين بودجه تامين نمي‌شود.
يحيي دهقاني، مدير كميته علمي و فرهنگي سي‌امين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران در اين نشست تاكيد كرد كه دولت تصميم جدي دارد تا نمايشگاه را به بخش خصوصي واگذار كند.
او به مقايسه نمايشگاه كتاب تهران با نمايشگاه‌هاي كتاب فرانكفورت و لندن پرداخت و توضيح داد كه در نمايشگاه‌هايي مانند فرانكفورت، فروش كتاب جايگاهي ندارد اما نمايشگاه كتاب ما بيشتر حالت فروشگاه پيدا كرده است كه بايد از اين وضعيت دور شود تا جنبه فرهنگي و علمي نمايشگاه بر جنبه فروشگاهي‌اش چيره شود. هميشه اين نقد بر نمايشگاه بين‌المللي كتاب وارد است كه چرا اين نمايشگاه به فروشگاه تبديل شده است. چيزي كه مهم است اين است كه بخش فرهنگي و جنبه علمي آن را پررنگ‌تر كنيم تا نمايشگاه صرفا فروش كتاب نباشد.
دهقاني البته به اين نكته هم باور دارد كه در شرايط فعلي نه به صلاح است و نه امكان‌پذير كه بخش فروشگاهي نمايشگاه كتاب تهران را تعطيل كنيم چرا كه اين رويداد براي برخي از ناشران حياتي است.
او سپس درباره كميته‌هاي مختلف نمايشگاه كتاب سخن گفت: «امسال سه دبيرخانه با محوريت سه مجموعه از فعاليت‌ها در اين كميته تشكيل شده است و پرداختن به موضوعاتي مانند اقتصاد نشر و مبادله رايت كتاب ميان ناشران ايراني و خارجي، برندسازي در حوزه نشر و برگزاري نشست‌هاي علمي در اين زمينه از جمله برنامه‌هاي اين كميته در نمايشگاه كتاب ۹۶ است.»
در نمايشگاه آينده 20 كارگاه آموزشي در چهار سالن ناشران دانشگاه، ناشران عمومي، ناشران بين‌الملل و ناشران كودك و نوجوان برگزار مي‌شود و پاتوق اهل قلم هم براي گپ و گفت نويسندگان، مترجمان و اهالي قلم برپاست.
دهقاني دبيران بخش‌هاي مختلف كميته را به شرح زير معرفي كرد: داريوش مطلبي دبير علمي، محمدحسن محمدي دبير فعاليت‌هاي فرهنگي و شهرام اقبال‌زاده دبير پاتوق اهل قلم.
در اين نشست، فتح‌الله فروغي معاون كميته علمي و فرهنگي نمايشگاه نيز بر ضرورت واگذاري نمايشگاه كتاب به بخش خصوصي تاكيد كرد و گفت: «ما هم در راستاي سياست كاهش تصدي‌گري دولت، بخشي از فعاليت‌هاي‌مان را به نهادهاي صنفي واگذار كرده‌ايم.»
مسعود پايدار - ديگر عضو شوراي سياستگذاري كميته علمي و فرهنگي - نيز گفت: نمايشگاه كتاب در اين سه دهه كار نمايشگاهي نداشته و بيشتر به دنبال فروش بوده است. بين نمايشگاهي كه ما داريم با مفهوم نمايشگاه فاصله وجود دارد و فروش غالب بوده كه اين مساله هم فرصت و هم تهديد است.
عبدالعظيم فريدون ديگر عضو شوراي سياستگذاري كميته علمي و فرهنگي نمايشگاه هم نيز به نكته ديگري اشاره كرد اينكه با وجود صحبت‌هايي كه درباره واگذاري امور نمايشگاه به بخش خصوصي صورت مي‌گيرد، كماكان شاهديم برخي از فعاليت‌هايي كه در حوزه فعاليت‌هاي اين كميته است، در اختيار كميته نيست و نظارتي از سوي ما بر آنها انجام نمي‌شود.
او از يكي ديگر از ضعف‌هاي كميته علمي و فرهنگي نيز سخن گفت؛ ضعف اطلاع‌رساني و در اين زمينه توضيح داد: كساني كه به نمايشگاه مي‌آيند، نمي‌دانند نشست‌هايي وجود دارد. بايد بين كميته اطلاع‌رساني و ساير كميته‌ها ارتباط برقرار شود تا اين مشكل حل شود و نشست‌ها متناسب با نياز ناشران و مخاطبان باشد.
سيدعباس حسيني نيك - يكي ديگر از اعضاي شوراي سياستگذاري كميته علمي و فرهنگي - گفت: موسسات انتشاراتي حلقه وصل اقتصاد و فرهنگ هستند. موسسات در كنار فعاليت‌هاي خود بايد به مسائل اقتصادي توجه كنند و از طرف ديگر داراي شاخصه‌هاي علمي و فرهنگي باشند. در واقع بايد اين دو جنبه را در داخل خود داشته باشند. موسساتي موفق هستند كه به اين دو جنبه توجه دارند؛ در غير اين صورت حذف مي‌شوند.
او به نقش مهم كميته علمي و فرهنگي در ارتقاي سطح كيفي نمايشگاه اشاره كرد و افزود: سير تحولي كه در انتشارات دنيا و ايران وجود داشته و جنبه مادي و اقتصادي كم‌كم به سمت علمي و فرهنگي گرايش پيدا كرده است. گرايش به سمت علمي و فرهنگي در كشورهاي پيشرفته زودتر آغاز شده اما در كشور ما نيز اين اتفاق با تاخير شروع شده است. به نظرم كميته علمي و فرهنگي مهم‌ترين كميته است. اين كميته بايد كمك كند تا بتوانيم سال به سال جلو برويم و استقلال پيدا كنيم.
حسيني نيك كه معتقد است بايد خيلي از مسائل نشر حل و تدابيري انديشه شود، يكي از راه‌هاي تحقق اين هدف را تعيين موضوعات جذاب براي نشست‌ها مي‌داند. مثل اينكه در نشست‌هاي نمايشگاه چالش‌هاي اساسي مانند مميزي، اقتصاد نشر و... مطرح شود تا براي مخاطبان جذاب باشند.
نكته ديگري كه همه اعضاي كميته علمي و فرهنگي بر آن تاكيد داشتند، فضاي كم نمايشگاه براي ميزباني دوره بيست و نهم بود.
در همين زمينه يحيي دهقاني يادآوري كرد: ما سال گذشته اصرار داشتيم كه تمامي عناوين كتاب كه در سال ۹۴ منتشر شده بود در كارنامه نشر حضور داشته باشد كه باعث شد ۲۷ هزار كتاب به نمايش گذاشته شود. اين اتفاق در محوطه‌اي حدودا ۳۰۰ متري افتاد كه اين فضا براي اين حجم از كتاب كم بود.
آنها باور دارند نمايشگاه براي اينكه بتواند ميزباني بهتري داشته باشد نيازمند فضايي بسيار بيش از اين است.