خطر داعش تضعيف شده بيشتر است
هادي جرقوئيان
در ماه‌هاي اخير و به ويژه در سال جديد ميلادي، موقعيت و احوالات سازماني داعش تغييرات وسيعي به خود ديده است. از يك سو، اين سازمان تروريستي در سوريه سرزمين‌هاي بسياري را از دست داده و مجبور به عقب‌نشيني شده است. در عراق نيز اوضاع چندان بر وفق مراد داعش نبوده و آنها در آستانه از دست دادن مهم‌ترين پايگاه خود در عراق (شهر موصل) هستند. با توجه به رويدادهاي اخير و تحولات به وجود آمده در منطقه، داعش كدام استراتژي و تاكتيك را در پيش خواهد گرفت؟ اهداف احتمالي آينده اين سازمان مخوف تروريستي چه خواهند بود؟تغييرات دروني داعش از زماني آغاز شد كه همزمان با شكست‌ها، سرزمين‌هايي را كه به تصرف در آورده بودند، يكي پس از ديگري واگذار كردند. به گزارش «بيزينس اينسايدر»، افراطيون داعش كنترل شهر سرت در ليبي، تعدادي از مناطق حساس و كليدي در سوريه و نيز قسمت اعظمي از كنترل موصل را نيز از دست دادند. داعش علاوه بر از دست دادن موقعيت‌هاي زميني، تعدادي از فرماندهان اصلي خود را نيز در يك سال اخير از دست داده است؛ ابو محمد العدناني، سخنگوي داعش يكي از اين افراد بوده است. به نظر مي‌رسد از دست دادن سرزمين‌ها و فرماندهان كليدي، داعش را با مشكلاتي جدي مواجه كرده است. از اين رو، سران اين سازمان تروريستي (با تغيير تاكتيك) تمركز خود را بر افزايش حملات تروريستي تك مهاجم (به ويژه در اروپا) قرار داده‌اند؛ آنها مجبور شده‌اند از افراد مقيم براي حملات تروريستي خود در خاك اروپا استفاده كنند. البته مشكل جديد داعش، افزايش ريسك حملات تك‌مهاجم، به ويژه در قاره اروپاست. بايد توجه داشت كه تغيير استراتژي داعش به سمت حملات تك‌مهاجمي، فوايد مهمي نيز براي اين گروه به همراه دارد؛ از جمله آنكه اين حملات نياز كمتري به برنامه‌ريزي‌هاي دقيق و پيشرفته داشته و از احتمال موفقيت بيشتري نيز برخوردار هستند. با افزايش اين حملات، موج احساس ناامني و نارضايتي اروپا را فرا خواهد گرفت. ممكن است اين حملات تروريستي تك‌مهاجمي آثار تخريبي كمتري داشته باشند، اما از نظر رواني و سياسي قدرت تخريبي وسيعي دارند. از سوي ديگر بايد توجه داشت كه اروپا در سال گذشته ميلادي، از حملات تروريستي داعش آسيب‌ها و لطمه‌هاي بسياري ديد كه از مهم‌ترين آنها مي‌توان به حملات مرگبار در فرانسه و بلژيك اشاره كرد. با تغيير موقعيت‌ها در سوريه و عراق، كارشناسان احتمال آن را مي‌دهند كه افراطيون داعش، نگراني‌هاي امنيتي تازه‌اي براي سرويس‌هاي اطلاعاتي و بومي در اروپا و در سال جاري ميلادي به وجود آورند. شناسايي و تشخيص عاملان حملات تك مهاجم كه از سلاح گرم و وسيله‌نقليه استفاده مي‌كنند، براي نيروهاي امنيتي و اطلاعاتي اروپا بسيار سخت است؛ از اين رو، دولت‌هاي اروپايي نيازمند آنند كه براي جلوگيري از اين‌گونه حملات، سيستم‌هاي اطلاعاتي خود را تجهيز كنند. بايد به اين نكته توجه داشت كه نگراني‌ها از پيامدهاي اجتماعي و اقتصادي حملات تروريستي در اروپا افزايش داشته است. اين موضوع، نگراني جدي دولت‌هاي اروپايي را نيز در پي داشته است. از طرفي، برخي بر اين اعتقادند كه داعش سعي در تقويت شبكه‌ها و جبهه خود در غرب اروپا و تركيه دارد؛ هدف اين گروه تروريستي از تقويت شبكه خود در اروپا و انجام حملات جديد، آن است كه يك پيروزي تبليغاتي تازه‌اي براي‌خود كسب كند. هدف نهايي، گسترش اين گروه و حملات تروريستي آن در مناطقي است كه تا به حال نفوذي نسبتا كم و اندك داشته‌اند، مانند آلمان. «مايكل رايان» كارشناس مسائل تروريستي معتقد است داعش، قدرت گروه تروريستي القاعده را به ميراث برده است كه شامل شبكه‌هاي گسترده بين‌المللي، دكترين جنگ و استراتژي و ايدئولوژي مذهبي افراطي است. داعش ركورد تازه‌اي در جذب خارجي‌ها و اروپايي‌ها براي جنگ و جهاد به ثبت رسانده است. «رايان» بر اين اعتقاد است كه داعش، استاد بزرگ جنگ‌هاي چريكي است؛ كوچك شدن آن و از دست دادن مناطق تحت كنترل، مي‌تواند آغاز دوباره جنگ‌هاي چريكي براي داعش باشد كه خود با ادامه آن، مي‌تواند توان حريفان را تضعيف كند. در صورت روي آوردن داعش به سيستم جنگ‌هاي چريكي در سوريه و عراق، پراكندگي نيروهاي اين گروه بيشتر و در نتيجه، شناسايي و از بين بردن آنها براي ائتلاف مخالفان داعش سخت‌تر خواهد شد. با پيام هفته گذشته ابوبكر بغدادي، رهبر داعش، مبني بر ضرورت كوچ نيروهاي اين گروه تروريستي به كوهستان، به نظر مي‌رسد فرماندهان داعش نقشه‌ها و طرح‌هاي جديدي در سر دارند. از آنجا كه داعش بخش بزرگي از درآمد خود را از مناطق تحت كنترل و از راه ماليات كسب مي‌كند، از دست دادن مناطق وسيع، مشكلات مالي بسياري براي اين گروه تروريستي در آينده به وجود خواهد آورد. بر اين اساس به نظر مي‌رسد استراتژي داعش براي سال 2017 ميلادي، روي آوردن به جنگ‌هاي چريكي، تاكتيك‌هاي تهاجمي در سوريه و عراق و تلاش براي گسترش حملات جهاني خود (به ويژه در خاك اروپا) خواهد بود؛ استراتژي‌اي كه نه‌تنها وحشت اروپا، كه نگراني جهانيان را به دنبال خواهد داشت.