فروپاشي ارتش متحد عربي در برابر ايران

برخي از دولت‌هاي عربي طي ماه‌هاي گذشته تلاش كردند به قصد مقابله با ايران و با حمايت دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري جديد امريكا يك اتحاد نظامي گسترده تشكيل دهند اما اين تلاش‌ها به نتيجه‌اي نرسيده است. به گزارش خبرگزاري آنا از المانيتور، اشتراك ديدگاه‌ها ميان عبدالفتاح السيسي، رييس‌جمهوري مصر و دونالد ترامپ رييس‌جمهوري امريكا ظاهرا قرار بود به اين منجر شود كه ترامپ كمك كند تا روياهاي سيسي جامه عمل بپوشند. اين روياها از جمله شامل ممنوعيت فعاليت اخوان‌المسلمين و تشكيل نيروي نظامي مشترك اعراب مي‌شود. در روز 15 فوريه (27 بهمن) وال استريت ژورنال به نقل از يك مقام عربي كه نامش فاش نشده بود نوشت كه دولت ترامپ در حال مذاكره با همپيمانان عربش است كه يك اتحاد نظامي را تشكيل دهند كه داراي تبادل اطلاعات با اسراييل است تا بتوانند در مقابل ايران ايستادگي كنند. اين روزنامه امريكايي نوشته بود كه مذاكرات مربوط به اين اتحاديه نظامي عربي در حال انجام با كشورهاي مصر، اردن، عربستان سعودي و امارات است. وال استريت ژورنال همچنين نوشته بود كه ترامپ از دولت مصر خواسته است تا ميزبان مذاكرات مربوط به تشكيل اتحاد نظامي اعراب باشد. وي همچنين پيشنهاد داده بود كه اين اتحاديه مي‌تواند همانند ناتو بوده و حمله به يك كشور عضو به منزله حمله به ديگر كشورها تلقي شود. اين گزارش همچنين افزوده بود كه امريكا پيشنهاد داده است كه اين اتحاديه تحت حمايت واشنگتن باشد اما نه امريكا و نه اسراييل هيچ كدام عضو رسمي آن نباشند. سيسي مساله تشكيل يك اتحاديه نظامي عربي را پيش‌تر در گفت‌وگو با تلويزيون دولتي اين كشور مطرح كرده اما او افزوده بود اين اتحاديه به دليل خطرات فزاينده ناشي از گروه‌هاي شبه‌نظامي ضرورت دارد. سابقه تشكيل اين اتحاديه به نشست اتحاديه عرب به تاريخ 29 مارس 2015 (9 فروردين 94) برمي‌گردد كه در آن رهبران كشورهاي عربي تشكيل يك اتحاديه نظامي براي حفظ امنيت اعراب را مورد حمايت قرار داده‌اند. متعاقب اين موضوع، فرماندهان ارتش كشورهاي عربي در روزهاي 21 و 22 آوريل همان سال (1 و 2 ارديبهشت 94) در قاهره با يكديگر ديدار و مذاكره كردند. اين مذاكرات به رياست ژنرال محمود حجازي، يكي از فرماندهان ارتش مصر و همچنين با حضور فرماندهان ارتش از كشورهاي عربستان، امارات، قطر، كويت، مراكش، تونس، الجزاير، سودان، ليبي و اردن برگزار شده بود. اين گروه تصميم گرفت كه مذاكرات بيشتري در اين رابطه انجام شود. سپس در تاريخ 24 مه ‌2015 (3 خرداد 94) نشست ديگري با حضور فرماندهان نظامي كشورهاي عربي برگزار و تصميم گرفته شد كه پروتكل‌هاي مقدماتي در اين خصوص تشكيل شود. اين پروتكل 6 وظيفه اصلي را به اين اتحاديه محول مي‌كرد: مداخله نظامي به قصد مقابله تهديد تروريستي؛ مشاركت در عمليات‌هاي حفظ صلح و تامين نظم در كشورهاي عضو؛ كمك به بازيابي نظم در كشورهاي عربي؛ كمك به بازسازي و تامين توانايي‌هاي امنيتي و نظامي كشورهاي عضو؛ مشاركت در تامين رفاه و عمليات‌هاي بشردوستانه در مناطق مورد مخاصمه و حفاظت از شهروندان در برابر مخاصمات و فجايع طبيعي و صيانت از مسيرهاي مواصلاتي دريايي، زميني و هوايي در مقابله دزدي يا راهزني. اما در تاريخ 26 آگوست 2015 (4 شهريور 94) به يك باره اين تلاش‌ها متوقف شد. در حالي كه نشست وزيران امور خارجه و دفاع كشورهاي عربي براي تصويب نهايي اين پروتكل برگزار شده بود به يك‌باره اعلام شد به دليل درخواست دولت‌هاي عربستان، امارات، كويت و قطر و براي بررسي بيشتر پروتكل، تصويب آن تا تاريخي نامعلوم به تعويق افتاده است. هنوز هيچ تاريخ جديدي براي اين موضوع اعلام نشده است. طارق فهمي، استاد علوم سياسي در دانشگاه قاهره مي‌گويد كه ديدگاه‌هاي متعارض كشورهاي عربي در خصوص موضوعاتي كه اتحاديه نظامي درباره آن امكان عمل دارد باعث شد تا مذاكرات متوقف شود. كشورهاي خليج فارس اعتقاد دارند كه اولويت اقدام در اتحاديه نظامي بايد فعاليت در يمن و سوريه باشد اما مصر و تونس مي‌گويند كه اولويت بايد بازگشت نظم در ليبي باشد. وي مي‌افزايد: «حالا برنامه‌اي كه سيسي تصور مي‌كرد ترامپ از آن حمايت خواهد كرد براي سيسي سودمند نيست. ترامپ مي‌خواهد يك اتحاديه نظامي عربي در راستاي منافع اسراييل تشكيل شود كه با ايران مقابله كند اما حالا و در پرتو تلاش‌هاي تهران براي احياي روابط با قاهره سيسي علاقه ندارد اين اتحاديه داراي چنين هدفي باشد.» او همچنين مي‌افزايد با وجود بهبود مناسبات ميان كشورهاي عربي و اسراييل اما رهبران اين كشورها به‌ويژه مصر علاقه‌اي ندارد كه داراي يك همكاري امنيتي طولاني‌مدت و ثابت با تل‌آويو باشد؛ اين در حالي است كه ترامپ مي‌خواهد چنين اتحاديه‌اي داراي اين همكاري امنيتي با اسراييل باشد. به هر حال با توجه به جايگاه برجسته مصر در ميان كشورهاي عربي كاملا مشخص است كه تشكيل هر اتحاديه نظامي در ميان اعراب منوط به موافقت و حضور مصر در چنين اتحاديه‌اي است. به همين دليل تا زماني كه ايران براي بهبود رابطه با مصر تلاش مي‌كند بعيد است كه چنين اتحاديه‌اي در ميان اعراب شكل بگيرد. كشورهاي عربي تنها ضرورت شكل‌گيري يك اتحاديه نظامي را صرفا مقابله با ايران مي‌دانند و نه ايستادگي در برابر ديگر مشكلات.