نگرش كلان‌نگر ملي
به مقوله داعش
علي شكوهي
حادثه تلخ حمله به مجلس شوراي اسلامي و حرم امام خميني (ره)
از سوي يك تيم وابسته به داعش، بيش از آنكه دستاورد نظامي براي اين گروه داشته باشد، ارزش سياسي و تبليغاتي داشت.
آنان در تمامي سال‌هاي فعاليت اين گروه در عراق و سوريه و در سراسر جهان، از انجام يك عمليات مشابه در ايران عاجز بودند و تلاش‌هاي چندين و چندباره آنان در كشورمان ناكام مانده بود. اهميت اقدام داعش در تهران را بايد در اين نكته دانست كه در ايران و در درون يك نهاد مهم سياسي كشور توانستند دست به كاري پرسروصدا بزنند كه از نظر تبليغاتي براي‌شان دستاوردهايي داشت. در عين حال از جهتي ديگر هم بايد اقدام داعش را مهم دانست و آن استفاده از نيروهاي ايراني در اين عمليات نظامي است كه به اين گروه پيوستند و اين واقعيت در جاي خود قابل تامل است.
در اين مختصر چند نكته را براي بررسي اوليه اين موضوع مورد توجه قرار مي‌دهم به اين اميد كه همه مراكز و نهادهاي مطالعاتي و تحقيقاتي و حتي سياسي و امنيتي و ديگر صاحب‌نظران در اين باره به شكل كارشناسانه و متكي به نگرش كلان‌نگر ملي مطالعه كنند و تصميمات كارآمدي را عملياتي كنند.
1- پيدايي داعش را نبايد با ساده‌سازي به تحليل نشست. اين كار ما را به اشتباه خواهد كشاند و قدرت واقعي اين گروه را پنهان خواهد ساخت. قطعا داعش محصول تطورات انديشگي و داراي منشأ فكري و ديني است و زمينه تاريخي مشخصي دارد و در بستر اجتماعي معيني ظهور كرده است و به يك نياز مهم در جامعه اهل سنت جواب مي‌دهد. رشد انديشه خلافت در ميان اهل سنت در يك دهه اخير در كنار تشكيل يك دولت در بخشي از عراق و سوريه موجب شد كه نوعي احساس همبستگي با داعش در ميان مسلمانان اهل سنت سراسر جهان ايجاد شود و جايگاه اين جريان را تقويت كند.
2- در اين نكته نبايد ترديد كرد كه قدرت‌هاي جهاني و منطقه‌اي از اين جريان در راستاي سياست خود بهره خواهند گرفت حتي اگر در ايجاد آن موثر نبوده باشند. در اين مقطع امريكا و عربستان درصددند از اين جريان براي تضعيف ايران و متحدان منطقه‌اي جمهوري اسلامي (عراق، سوريه،حزب‌الله و...) استفاده كنند. همچنين درصددند اوضاع منطقه را به سود اسراييل سامان دهند و تعارض اصلي در منطقه را به تعارض مذهبي (شيعه و سني) و سياسي تازه‌اي (ايران و عربستان) تبديل كنند كه نتيجه آن تامين امنيت اسراييل و تضعيف كشورهاي اسلامي است. براي آنان مطلوب است كه جغرافياي سياسي منطقه هم تغيير كند و كشورهاي تازه‌اي از جمله يك دولت مبتني بر خلافت اسلامي و يك دولت كرد هم ظهور كنند تا براي هميشه بستر مناقشه ميان مسلمانان به زيان ايران و ديگر دولت‌هاي ناهمسو با امريكا و اسراييل ايجاد شود.
3- جمهوري اسلامي بايد مبتني بر اين نگرش كلان‌نگر ملي در درون كشور به يك انسجام تحليلي و سياسي و تشكيلاتي مشخص برسد و اجازه ندهد كه منازعات حزبي و جناحي رنگ خودش را بر مسائل كلان ملي بزند.
متاسفانه شاهديم كساني از اين حادثه تلخ براي اثبات درستي مواضع خود استفاده مي‌كنند كه اصلا شايسته اين وضعيت و شرايط نيست. همه مردم ما در هر جناح و حزبي كه باشند دلبسته امنيت مردم و كشورند و مقابله با ترور و تروريسم را ضروري مي‌دانند.
طرفداري از تدبير و ديپلماسي براي كم‌اثر كردن دشمني‌ها به معناي كوتاه آمدن در برابر جريان ضدانقلاب يا دشمنان مسلح و حاميان تروريسم نيست و بنابراين نبايد اختلافات جاري سياسي ميان جريان‌هاي سياسي را وارد موضوعات كلان
ملي كرد.
4- يكي از موضوعات مهمي كه در ايران بايد به آن توجه نشان بدهيم بسترهاي احتمالي جذب نيرو از سوي داعش در مناطق سني‌نشين است. به هر ميزان كه يك نظام سياسي توان جذب اقليت‌هاي مذهبي و قومي در كليت نظام را داشته باشد ميل به خروج از حكومت يا بر حكومت كاهش خواهد يافت. امروز در جوامع اهل سنت مطالبات فراواني وجود دارد كه بايد به آن توجه نشان داد.
همچنين پرسش‌هاي اعتقادي و فقهي فراواني وجود دارد كه بايد به آن جواب داد. حل آن مسائل و پاسخ دادن به اين پرسش‌ها در اين مقطع بسيار ضروري‌تر از قبل شده است.