بسيج مردمي عراق سه ساله شد

روز سه‌شنبه 13 ژوئن حشد الشعبي سه ساله شد. نيروهاي بسيج مردمي عراق كه حالا جزيي از بدنه نيروهاي مسلح اين كشور هستند روزي كه فرمان جهاد كفايي از سوي مرجعيت شيعيان عراق در نجف صادر شد كسي باور نمي‌كرد حشد الشعبي كاري را انجام دهد كه بسياري تا آن زمان از انجام آن عاجز بودند. بعد از اينكه بخش‌هاي زيادي از خاك عراق به ويژه در استان‌هاي شمالي اين كشور به اشغال داعش درآمد، نيروهاي حشد الشعبي با فتواي آيت‌الله سيستاني و تحت امر فرمانده كل نيروهاي مسلح عراق تشكيل شد، اين نيروي نظامي عراقي كه از 67 يگان تشكيل شده‌ در 26 نوامبر 2016 با اكثريت آرا در پارلمان عراق به صورت رسمي به بخشي از نيروهاي مسلح عراقي تبديل شد تا با اتهام‌هايي كه برخي كشورهاي عربي و برخي قواي خارجي در خصوص غيرقانوني بودن اين نيروها مطرح مي‌كردند مقابله شود.
هسته اوليه حشد الشعبي را رزمندگان داوطلبي تشكيل داد كه اكثريت آنها از شيعيان عراق بودند، بعدها نيروهاي عشاير سني عراقي نيز از استان‌هاي صلاح الدين، نينوا و الانبار به اين نيروها پيوستند و هزاران نيروي داوطلب عراقي از اديان و قوميت‌هاي مختلف مانند مسيحيان و تركمان‌ها و كردها نيز بدنه فعلي حشد الشعبي را تشكيل دادند.
بعد از سقوط فاجعه‌بار موصل به دست داعش، در حالي كه نظاميان عراقي سردوشي‌ها و درجه‌هاي خود را به زمين انداخته و با لباس غيرنظامي شهر را ترك مي‌كردند و يك روز بعد از فاجعه سلاخي دانشجوهاي غير مسلح شيعه پايگاه هوايي اسپايكر در تكريت هزاران عراقي منتظر بودند تا پيام مرجعيت اين كشور را بشنوند كه فرمان جهاد كفايي صادر شد و از همان روز قصه بزرگ‌ترين بسيج مردمي عراق براي مبارزه با تروريسم از كمربند بغداد تا مركز عراق به سوي شمال اين كشور آغاز شد.
روزنامه الاخبار لبنان در پرونده‌اي كه در خصوص نيروهاي حشد الشعبي منتشر كرده، مي‌گويد: در طول سه سال نيروهاي حشد الشعبي از عباي مرجعيت در عراق به دامان دولت اين كشور منتقل شدند. بر اساس اين گزارش با وجود اينكه رسانه‌هاي غربي حشد الشعبي را گروه‌هاي شبه‌نظامي مي‌نامند و رسانه‌هاي عربي حاشيه خليج فارس اصرار دارند كه عبارت طايفه‌اي را به بسيج مردمي عراق مربوط كنند، اما هيچ كس نمي‌تواند تلاش‌ها و موفقيت‌هاي نيروهاي حشد الشعبي در باز پس‌گيري بخش عظيمي از خاك عراق و حضور تاثيرگذار اين نيروها در آن برهه حساس زماني را انكار كند زيرا نيروهاي مسلح عراق چه نيروهاي ارتش چه نيروهاي پليس در روزهاي آغازين سقوط موصل در بهت و حيرت قرار داشت و همين مساله تا حد زيادي تعادل و كارايي اين نيروها را از بين برده بود.
الاخبار نوشته بحراني كه در روزهاي اوليه سقوط موصل براي ارتش عراق ايجاد شده بود فاجعه بار بود، دست كم يك سوم بدنه نيروهاي ارتش عراق از هم پاشيده و در عرض چند روز سلاح و تجهيزات نظامي سبك و سنگين آن به دست داعش افتاده بود و از سوي ديگر دست‌كم2050 سرباز و افسر نظامي ارتش در جنايت اسپايكر كشته شده بودند و همين مساله وجهه نيروهاي مسلح را به خطر انداخته بود كه توان دفاع از نيروهاي خود را از دست داده بود، در حالي كه همه براي فرار از داعش به مناطق جنوبي عراق سرازير مي‌شدند نيروهاي داوطلب حشد الشعبي در حالي كه برخي از آنها حتي نحوه استفاده از سلاح را ياد نگرفته بودند به مبارزه با داعش روي آوردند و دولت نيز از ظرفيت پيش آمده استفاده كرد و با سازماندهي نيروهاي بسيج مردمي، تحركات آنها براي مقابله با داعش را منظم كرد.
الاخبار مي‌نويسد كه در هفته‌هاي اول تشكيل حشد الشعبي اين نيروها به دليل عدم آگاهي از راهبردهاي جنگ يا تاكتيك‌هاي نظامي تلفات بالايي داشتند اما با اين وجود زماني كه ايران تصميم گرفت به عنوان يك وزنه استراتژيك در كنار مردم و دولت عراق در مقابله با داعش بايستد، سازماندهي و شكل عمليات‌هاي بسيج مردمي عراق بهبود پيدا كرد و براي مقابله با داعش آماده شد. در طول دوره سه ساله حضور حشد الشعبي در نبرد براي مقابله با تروريست‌هاي داعش حتي يك بار اين نيروها طعم شكست را نچشيده‌اند و هر وقت خبر عزم بسيج مردمي عراق براي آزادي يك منطقه منتشر شد با وجود تلاش‌هاي رسانه‌اي براي گمراهي افكار عمومي و طايفه‌اي خواندن نيروهاي بسيج مردمي، بسيج مردمي در آزادسازي آن منطقه موفق عمل مي‌كرد.
بر اساس اين گزارش بايد به اين نكته توجه كرد كه توان نظامي نيروهاي بسيج مردمي از لحاظ تجهيزات نظامي با ارتش اين كشور در آن دوره قابل قياس نبود و در زماني كه حشد الشعبي كار خود را آغاز كرد بسياري از تجهيزات نظامي خود را از ارتش عراق دريافت مي‌كرد اما انگيزه اعتقادي يكي از عواملي است كه به موفقيت اين نيروها با وجود كمبود تجهيزات نظامي و تجربه كمك كرده است.
حشد الشعبي اما حالا نه تنها در كنار ارتش اين كشور موفق شده بخش‌هاي زيادي از استان نينوا در عراق را از چنگال داعش خارج كند بلكه موفق شده خود را به مرزهاي سوريه برساند و امنيت مرزهاي عراق در برابر تروريست‌هاي مستقر در خاك سوريه را تامين كند.

انتخابات پارلماني و نقش سياسي حشد الشعبي
با اعلام اينكه در آوريل سال 2018 انتخابات پارلماني عراق برگزار خواهد شد، نيروها و قواي سياسي عراقي فعاليت‌هاي خود را براي انتخابات پارلماني پيش رو آغاز كرده‌اند و در حالي كه بزرگ‌ترين گروه‌هاي حشد الشعبي از اعلام نيت خود براي حضور يا عدم حضور در انتخابات پارلماني و وارد شدن به دنياي سياست در عراق خودداري مي‌كنند جريان‌هاي سياسي عراقي به دنبال چهره‌هاي جديدي هستند تا در فهرست‌هاي انتخاباتي خود قرار دهند.
الاخبار مي‌نويسد جريان‌ها و گروه‌هاي سياسي نمي‌توانند اين هدف خود را محقق كنند مگر اينكه حشد الشعبي را وارد ميدان سياست كنند زيرا گروه‌هاي سياسي مي‌خواهند بر پيروزي‌هاي حشد الشعبي در جنگ عليه داعش سرمايه‌گذاري كرده و آن را به سود خود مصادره كنند، از طرف ديگر مردم عراق به طور كلي ديدگاه مثبتي نسبت به سياسيون و احزاب در اين كشور ندارند به همين دليل جريان‌هاي سياسي عراقي مي‌توانند براي بهبود وجهه خود در برابر مردم از نيروهاي حشد الشعبي استفاده كنند.
الاخبار گزارش داد كه از سوي ديگر شماري از اعضاي بسيج مردمي خود علاقه‌مند به مشاركت در انتخابات و ورود به عالم سياست هستند زيرا معتقدند كه آمار محبوبيت بسيج مردمي در ميان افكار عمومي عراقي‌ها رو به افزايش است. در حالي كه فرماندهي نيروهاي حشد الشعبي با ورود اين گروه به جريان سياست مخالف است اما برخي فرماندهان يگان‌هاي موجود در اين گروه معتقدند كه حضور برخي بخش‌هاي حشد الشعبي در انتخابات پارلماني به معناي حضور اين گروه با ويژگي‌هاي نظامي و امنيتي‌اش در انتخابات نيست بلكه به معناي حضور بخش سياسي گروه‌هايي است كه از بسيج مردمي حمايت مي‌كنند.

سرنوشت نامعلوم 1700 قرباني
جنايت اسپايكر
سازمان ديدبان حقوق بشر عراق روز دوشنبه اعلام كرد كه با گذشت سه سال از فاجعه اسپايكر هنوز سرنوشت 1700 قرباني اين فاجعه روشن نشده است. بعد از سقوط شهر تكريت به دست داعش دست‌كم 2200 دانشجوي پايگاه هوايي اسپايكر كه غيرمسلح بودند به وسيله داعش اسير شدند. گروهك تروريستي داعش اين افراد را طي 12 تا 15 ژوئن به قصرهاي رياست‌جمهوري صدام در تكريت بردند و آنها را به صورت دسته جمعي اعدام كرده و شماري از آنها را زنده به گور كردند. تعداد كمي از دانشجوهاي نظامي پايگاه هوايي اسپايكر موفق شدند پيش از اينكه گرفتار داعش شوند، از تكريت فرار كنند با اين وجود هزاران دانشجوي غيرمسلح و آموزش نديده در اين جنايت جان خود را از دست دادند.
بر اساس بيانيه ديدبان حقوق بشر عراق نيروهاي امنيتي عراق تاكنون فقط 350 جسد قربانيان اين فاجعه را شناسايي و اجساد آنها را به خانواده‌هاي‌شان تحويل داده‌اند و سرنوشت 1700 تن ديگر نامعلوم است در حالي كه صدها خانواده عراقي بعد از گذشت سه سال مي‌خواهند جسد فرزندان خود را كه احتمالا در فاجعه اسپايكر كشته شده‌اند، به خاك بسپارند. ديدبان حقوق بشر عراق از نصار لعيبي برادر دو تن از قربانيان اين فاجعه نقل مي‌كند كه با گذشت سه سال هنوز از سرنوشت برادران خود اطلاعي ندارد. لعيبي به ديدبان حقوق بشر گفته كه روز يكشنبه گذشته به محل وقوع فاجعه اسپايكر رفته و مشاهده كرده كه استخوان‌هاي تعداد زيادي از قربانيان اين حادثه هنوز در محل وجود دارد اما دولت عراق اعلام كرده كه به دليل كمبود بودجه توانايي انتقال باقي مانده اجساد و آزمايش دي‌ان‌اي براي شناسايي آنها را ندارد.