پشتيباني روس‌ها از استمرار خط اعتدال
يلنا دانايوا
استاد دانشگاه مسكو
انتخابات رياست‌جمهوري براي هر كشوري اتفاقي پرمعنا و ارزشمند است كه قطعا نتيجه انتخابات در آينده آن كشور موثر خواهد بود. بنابراين انتخابات علاوه بر ابعاد داخلي ابعاد بين‌المللي نيز خواهد داشت. انتخابات 29 ارديبهشت، گرچه مسائل اقتصادي و مشكلات معيشتي را در مركز توجه جامعه قرار داد اما موضوعات جهاني، منطقه‌اي و ابعاد سياست خارجي جديدي را هم مطرح كرد. از اين لحاظ از اهميت بين‌المللي زيادي برخوردار است. مطابق قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران تعيين سياست‌هاي نظام از اختيارات رهبر معظم انقلاب است اما اجراي سياست خارجي در حيطه مسووليت رييس‌جمهور و دولت متبوعش است و عقلانيت و كارآمدي و مهارت وي در رشته ديپلماسي مي‌تواند در تماس‌ها با جامعه جهاني و دفاع از منافع ملي و ارتقاي جايگاه كشور در صحنه بين‌المللي نقش بسزايي ايفا كند. ايران امروز يك كشور تاثيرگذار در منطقه است و بدون در نظر گرفتن مواضع آن حل بسياري از مسائل آن امكانپذير نيست. پايداري به توافقات ايران با گروه 1+5 هم يكي از مسائلي است كه اهميت بين‌المللي دارد و مي‌تواند تاثيرات مثبت يا منفي برحيثيت و اعتبار آن داشته باشد.
«حسن روحاني» در چهار سال اول رياست‌جمهوري خود با انعقاد توافقنامه برجام نشان داد كه مسائل كليدي كشور را خوب درك مي‌كند و امكان حل آنها را دارد. در سال 2013 روابط ايران با جهان به بن‌بست رسيده بود و مذاكرات چند ساله مسوولان قبلي كشور را در انزوا قرار داده و همچنين ايران هراسي را تبليغ مي‌كرد. درحالي كه روحاني موفق شد چهره ايران را در انظار جهانيان تغيير دهد و جايگاه كشور را در امور بين‌الملل محكم‌تر كند، درهاي تعامل با جهان را باز كرد.
برجام مهم‌ترين نتيجه فعاليت روحاني و پايبندي به اين توافقات ضامن توسعه آينده ايران و ثبات بيشتر در مناطق پيراموني آن است. تشديد تشنج در منطقه گسترش افراط گرايي و سياست هاي خصمانه بعضي كشورهاي عربي همسايه و افزايش فشارامريكا بر ايران بعد از سر كار آمدن ترامپ وظايف و مسووليت‌هاي جديدي را در برابر دولت ايران قرار داده است. تصورها حاكي از آن است كه در چنين شرايطي ايران بايد سياست سخت‌تري را اتخاذ كند و مواضع تند و تيز خود را نشان بدهد. نيروهاي اصولگرا كه نمايندگان خود را در انتخابات معرفي كردند طرفدار چنين برخورد سخت بودند كه مي‌توانست در محيط متشنج منطقه عواقب غيرقابل پيش‌بيني در پي داشته باشد. بدين جهت نظرات آنها مربوط به مسائل منطقه و روابط با غرب و آينده برجام موجب نگراني محافل سياسي واقع‌بين هم داخل كشور هم خارج از آن شد.
بر خلاف چنين ديدگاه تند، روحاني برنامه خود را مبني بر اصل اعتدال و عملگرايي معرفي و اعلام كرد كه گسترش تعامل با جهان تحكيم روابط با همسايگان و ادامه اجراي برجام خط مشي سياست خارجي دولت است. اين سياست حفظ توازن بين غرب و شرق مي‌تواند چشم‌انداز خوبي براي ايران ترسيم كند و امكانات مناسب براي توسعه و پيشرفت آن و اجراي هدف‌هايي است كه آقاي روحاني موفق نشد در دوره اول خود به آنها دست يابد فراهم بياورد.
مردم ايران با 24 ميليون راي خود به روحاني پشتيباني خود از استمرار خط اعتدال در روابط با ديگر كشورها و ادامه برجام و مخالفت با رويكرد سخت‌تري را اعلام كردند. تحليلگران روسيه از ابتدا كليه روند انتخاباتي را در ايران مورد بررسي قرار مي‌دادند. اين باور كه روسيه موافق با پيروزي جناحي در ايران بود كه موضع‌گيري تند و تيز در مقابل غرب و به خصوص امريكا داشته باشد دور از واقع بيني است. روسيه از دوره دوم روحاني و استمرار خط ميانه‌روي و عقلانيت و ادامه برجام استقبال مي‌كند.
در سال‌هاي اخير روابط دو كشور وارد مرحله بالاتري شده است و گسترش تعامل در عرصه‌هاي گوناگون مشاهده مي‌شود، بهترين نمونه آن همكاري دو كشور در برجام بود. بين دو رييس‌جمهور كه طي چهار سال 9 بار با هم ملاقات كردند و مكررا تماس تلفني داشتند روابط شخصي خوبي بر قرار شده است. در آستانه انتخابات روحاني از روسيه ديدار رسمي به عمل آورد. در نتيجه آن 15سند به امضا رسيد. در بيانيه مشترك پوتين و روحاني تحكيم همكاري‌هاي جامع راهبردي را مورد تاييد قرار دادند، بدين جهت دو كشور در مورد تهديدهاي فراروي صلح و امنيت بين‌المللي، حل و فصل مشكلات جهاني ديدگاه‌هاي نزديك دارند. در منطقه خاورميانه و آسياي مركزي با چالش‌هاي مشابه روبه‌رو مي‌شوند و در سوريه در مبارزه با افراطگرايي شريك ميداني شده‌اند. در عين حال نمي‌شود انكار كرد كه اختلافات نظرها و ديدگاه‌ها در پاره‌اي از موارد وجود دارد كه مانع از گسترش تعامل آنها نخواهد بود و دو كشور به سوي پيشرفت در روابط همه‌جانبه حركت خواهند كرد.
دو طرف با تاكيد بر ارتقاي روابط سياسي و در عرصه امنيت متفق القول هستند كه ظرفيت خوبي براي فعاليت اقتصادي دارند اما در راه گسترش همكاري اقتصادي با موانع فراواني روبه‌رو هستند و برداشتن چنين موانع كار ساده‌اي نيست و عزم و اراده سياسي دولت‌ها را مي‌خواهد. ايجاد زير ساخت‌هاي اقتصادي لازم بين دو كشور مي‌تواند روابط بسيار پايبندتر و مصون از تاثير عوامل سياسي و فشار خارجي را بسازند. امروزه فرصت‌هاي فراواني براي همكاري روسيه و ايران در پروژه‌هاي اوراسيايي از آن جمله منطقه تجارت آزاد شوراي اقتصادي اوراسيا يا كريدور حمل‌ونقل شمال – جنوب و يك راه و يك كمربند باز شده است. شركت در اجراي اين پروژه‌ها به اعتمادسازي بيشتر در سطح دو جانبه مساعدت و كمك خواهد كرد.
روسيه اميدواري خود را ابراز مي‌كند كه سياست معقولانه و مدبرانه آقاي روحاني در چهار سال آينده عامل توسعه تعامل با كشورهاي جهان و تحكيم ثبات منطقه‌اي بشود و وي با استفاده از تجربه شيخ ديپلمات در راه پيشرفت روابط دوجانبه به نفع كشورها تلاش كند.