نشست رسانه‌اي سريال «زير پاي مادر» با توهين به خبرنگاران نيمه‌تمام ماند
صنف روزنامه‌نگاران جلوي درشت‌گويي‌ها مي‌ايستد؟
بابك احمدي
عوامل سريال «زير پاي مادر» كه شب‌هاي مبارك ماه رمضان بعد از افطار ميهمان خانه‌هاي خانواده‌هاي ايراني است، برخلاف رسم معمولِ توليداتي از اين دست تصميم به برپايي نشست رسانه‌اي گرفتند. اتفاقي كه در روزهاي پاياني هفته گذشته افتاد و خبرنگاران نيز به رسم معمول در جلسه حاضر شدند اما براساس گزارش خبرگزاري‌ها ميزبانان با يك ساعت تاخير در جلسه‌اي كه خود ترتيب داده بود حاضر شدند. به هرشكل زينب تقوايي، تهيه‌كننده، بهرنگ توفيقي، كارگردان همراه با عليرضا آرا، مجيد نوروزي و درسا بختياري سه تن از بازيگران سريال به نشست مورد نظر آمدند و در دقايق پاياني برگزاري نشست هم بهناز جعفري، يكي ديگر از بازيگران سريال به اين جمع اضافه شد تا شايد حاشيه‌هايي داغ‌تر از متن گريبان جلسه‌اي كه از بدو امر براساس يك تصميم غيرمالوف تشكيل شد را بگيرد، به اين دليل‌كه برگزاري نشست رسانه‌اي آن‌هم پس از گذشت بيش از نيمي از پخش يك سريال تصميم درستي نيست. نشست رسانه‌اي يا پيش از ارايه محصول- براي معرفي- يا پس از پايان پخش سريال براي نقد و بررسي برگزار مي‌شود. البته با حضور تمام بازيگران جلوي دوربين و
نه فقط دو سه نقش نه‌چندان اصلي كه از اتفاق شايد به دليل قرار گرفتن زمان برگزاري جلسه در ميانه راه پخش سريال و مشخص نبودن دقيق دستور جلسه- حداقل براي يك نفر- كار به درگيري لفظي ناخوشايند بهناز جعفري و يكي از خبرنگاران كشيد. پيش از جنجالي شدن ماجرا همه‌چيز آرام پيش مي‌رفت. زينب تقوايي درباره رضايت خود از سومين تجربه همكاري‌اش با سعيد نعمت‌الله گفت و به پرسشي پيرامون مميزي‌هاي احتمالي اعمال شده از سوي سازمان صداوسيما بر فيلمنامه پاسخ داد. «سازمان در فيلمنامه‌اي كه ارايه داديم هيچ دخل و تصرفي نكرد. در تمام اين مدت با ما به صورت كامل همكاري شد و در ادامه روند پخش سريال نيز هيچ مشكلي به وجود نيامد.» يا بهرنگ توفيقي كه پيش از ساخت سريال «زير پاي مادر» پنج تجربه كارگرداني سريال را در كارنامه ثبت كرده از نقش سعيد نعمت‌الله در پيشبرد امور گفت. از اينكه در روند كارگرداني اصولا «به كار انفرادي اعتقاد ندارد» و از همه عوامل تاثيرگذار به‌ويژه نويسنده بهره مي‌برد. «سعيد نعمت‌الله در طول مدت ساخت مجموعه نيز مدام سر صحنه حاضر مي‌شد و نكات لازم را يادآوري مي‌كرد. به نظرم نويسنده يك كار بيشتر از هر فرد ديگري روي اثر مسلط است، به همين دليل تلاش كردم با او به يك تعامل در فرم و بازي‌ها برسم.»
خون به‌پا مي‌شود!
يكي از پرسش‌هايي كه بعدا مبناي اعتراض همراه با توهين بهناز جعفري قرار گرفت به مشابهت بعضي ويژگي‌هاي موجود در اين مجموعه تلويزيوني و آنچه در آثار سينمايي مسعود كيميايي جريان دارد اختصاص داشت. توفيقي هم در توضيح ادبيات مستتر در ديالوگ بازيگران سريال را «شعرگونه» توصيف كرد. «عده‌اي نسبت به همه‌چيز موضع دارند ولي ديالوگ‌هاي شعرگونه اين مجموعه مورد علاقه من است. درباره شباهت ديالوگ‌ها به آثار آقاي كيميايي هم نويسنده بايد پاسخ دهد.»
عليرضا آرا نيز در ادامه به نقد فرهنگ حاكم بر فضاي مجازي پرداخت: «متاسفانه امروز در فضاي مجازي گروهي تفاوت نقد را با توهين و تخريب نمي‌دانند و عده‌اي از توهين به جاي نقد استفاده مي‌كنند كه كار بسيار نادرستي است.» اما شايد گمان نمي‌كرد درست دقايقي بعد قرار است در فضاي غيرمجازي شاهد يكي از همين «كارهاي نادرست» باشد. تقريبا بعد از رد و بدل شدن اين پرسش‌ها بود كه بهناز جعفري از يك پرسش ناراحت شد و نسبت به پرسشگر واكنش نشان داد. واكنشي كه در حد گلايه از مساله مطرح شده باقي نماند و كار به توهين كشيد تا براي چندمين‌بار در دو سه سال گذشته شاهد توهين يك چهره هنري به خبرنگاران باشيم. «من فكر مي‌كنم تقصير جامعه منتقدان و كلا جامعه ما است كه به‌خاطر عدم آگاهي و شناخت و تنبل بودن‌شان تقصيرها را گردن چيزهاي ديگري مي‌اندازند و مي‌خواهند بگويند مثلا ما كيميايي را مي‌شناسيم، در حالي كه حتي خود كيميايي را هم نمي‌شناسيد. من اينجا نشسته‌ام و مي‌بينم كه هيچ بار شناخت و تحليلي در شما وجود ندارد. حتي پيش‌پا افتاده‌ترين سوالات براي به چالش كشيدن ما بازيگرها كه يك سال زحمت مي‌كشيم وجود ندارد. همه سوالات شما باعث كسالت است. اين به‌خاطر عدم سواد و عدم شناخت منتقدين است، يعني آدم‌هاي! منتقد ما هنوز در جايگاهي ننشسته‌اند كه واقعا منتقد باشند و نقد كنند، چون الگوي‌شان يك‌سري آدم‌هايي مانند فراستي است.»
در اين بين بعضي خبرنگاران تلاش كردند تفاوت «نشست رسانه‌اي» و «نشست نقد و بررسي» را براي بهناز جعفري توضيح دهند كه كار با توهين بازيگر به خبرنگار پيچيده‌تر شد. «آقاي خمار، شما مثل اينكه چيزي انداختي بالا! شما كارمنداني هستيد كه فقط داريد تايم! خود را مي‌گذرانيد.» و در ادامه اظهارنظر خبرنگار مبني بر اينكه «شما هنرمندان گويا نمي‌دانيد به‌خاطر وجود رسانه و خبرنگاران است كه امروز مشهور شده‌ايد» موجب ترك جلسه از سوي بهناز جعفري شد كه پاسخ متقابل خبرنگاران را در پي داشت. اما مساله به همين‌جا ختم نشد. روز پنجشنبه رامبد جوان با انتشار يك فايل صوتي به دفاع از بهناز جعفري پرداخت و از اين شيوه برخورد با خبرنگاران حمايت هم كرد. « واقعيتش اين است كه من هم به عنوان كسي كه در ارتباط با شما و همكاران‌تان قرار مي‌گيرم، گاهي اصلا بدم نمي‌آد چيزهاي درشت ناخوشايندي ارايه دهم كه باعث سوزش بعضي از جاهاي حساس آن عزيزان شود... خيلي خوب هم مي‌توانم از پس اين كار بربيايم... ولي نمي‌كنم اين كار را... اگر كسي اين كار را مي‌كند به او نپريم... با او بدرفتاري نكنيم.» رامبد جوان در بخش ديگري از صحبت‌هايش به بيماري ام‌اس بهناز جعفري اشاره كرده و عنوان مي‌كند كه اين بيماري مي‌تواند آدم‌ها را شكننده كند و اين لحن و موضع‌گيري‌ها مي‌تواند ميزان آسيب‌پذيري او (بهناز جعفري) را بالا ببرد. جوان تعبير خودش را از ناراحتي خبرنگاران اين‌طور عنوان كرد: «اين لحن ننه من غريبم بازي مي‌تواند ناخوشايند و موزيانه باشد.» تا اينجاي كار به نظر پازل چهارم توهين بعضي چهره‌هاي هنري به اهالي رسانه گذاشته شده است. چون پيش از بهناز جعفري ماني حقيقي، ليلا حاتمي و مسعود كيميايي نيز رفتاري مشابه داشتند. جالب آنكه ليلا حاتمي مدتي بعد و در نشست رسانه‌اي فيلم «رگ خواب» در جريان برپايي جشنواره فيلم فجر درباره برخورد قبلي‌اش و توهين به خبرنگاران چنين توضيح داد. «آن اتفاق صرفا نسبت به آن چند نفر خبرنگار بود. آنها مي‌آمدند و مزاحمت ايجاد مي‌كردند! و به نظرم جاي‌شان آنجا نبود، تا جايي كه توان داشته باشم چنين مي‌كنم.» توهين به خبرنگاران اما به نشست رسانه‌اي عوامل فيلم «قاتل اهلي» نيز رسيد و مسعود كيميايي در مقطعي از نشست به جاي پاسخ به پرسش خبرنگار با حالت دستوري گفت: «از سالن بندازيدش بيرون» تمام اين اتفاق‌ها در شرايطي رخ مي‌دهد كه در زمان توهين «روزنامه يالثارات» به هنرمندان اهالي رسانه بيشترين و بالاترين سطح همكاري را داشتند ولي چهره‌هايي كه در گزارش به نام‌شان اشاره شد تا امروز نه تنها از خبرنگاران دلجويي نكرده‌اند كه صنف آنها نيز حاضر به انتشار نامه‌‌اي براي تلطيف فضاي پيش آمده نشده است. اين توهين‌ها در شرايطي رخ مي‌دهد كه صنف روزنامه‌نگاران و خبرنگاران مدتي است تلاش مي‌كند فعاليت گذشته خود را از سر بگيرد و شايد بايد چشم انتظار روزي باشيم كه در جهت صيانت از عنوان و حيثيت «خبرنگار» اقدامي شايسته انجام دهد.