دستاوردي براي جشنواره جهاني منچستر
توماس اوستر ماير عليه ليبرال‌ها
بابك احمدي
جشنواره بين‌المللي تئاتر منچستر اين روزها شاهد دو دستاورد ويژه است. حضور توماس اوستر ماير، مدير تئاتر افسانه‌اي- به نوشته كلر الفري خبرنگار تلگراف- تئاتر «شابونه» برلين آلمان كه آغاز اجراي جهاني نمايش جديدش «بازگشت به ريمس» را در اين جشنواره كليد زده و علاوه بر آن حضور نينا هووس از بازيگران اصلي و مطرح كمپاني تئاتر «شابونه» كه با ايفاي نقش كارمند يك آژانس اطلاعاتي در سريال «هوم لند» بين هواداران اين مجموعه به شهرت رسيد نيز در اين نمايش به ايفاي نقش مي‌پردازد. ماجراي اين بازيگر در نمايش «بازگشت به رنس» در يك استوديوي ضبط صدا مي‌گذرد كه زندگي «ديديه اريبون» و اتفاقات رخ داده حول شخصيت او را مورد بررسي قرار مي‌دهد. اوستر ماير به‌واسطه اجراي تلفيقي از آثار كلاسيك و معتبر جهان مانند آنچه در نمايش «هملت» اتفاق افتاد براي علاقه‌مندان هنر تئاتر شناخته شده است. ماجراي شاهزاده دانماركي كه شرايط گوناگون برساخته دست خود و اطرافيانش تا پايان ماجرا او را تا مرز فرو رفتن در باتلاق جنون پيش مي‌برد. اين كارگردان نمايش خود را بر اساس كتاب پرفروشي در سال 2009 درباره يك نظريه‌پرداز اجتماعي معاصر فرانسوي بنا كرده است. ديديه اريبون در ايران با كتاب «زندگينامه ميشل فوكو» شناخته مي‌شود. اريبون در اين كتاب مي‌گويد تحولات زندگي فوكو فرا‌تر از تغيير نقاب‌هاست. «بدون شك، همان طور كه دومزيل گفته است چندين و چند و حتي هزاران فوكو وجود دارد.» اما در يك نگاه كلي زندگينامه‌اي كه اريبون نوشته را مي‌توان تلاشي استادانه در جهت يكي كردن تمام اين چندين و چند فوكو در يك تصوير توصيف كرد.» و حالا هووس در اين نمايش ايفاي نقش شخصيت كتي را برعهده دارد كه در يك استوديو، جايي در اروپا مستندي براساس كتاب را روايت مي‌كند. همين انتخاب از سوي حضور اوستر ماير است كه حضورش در اين جشنواره را به يك دستاورد بدل مي‌كند. آن طور كه نويسنده تلگراف نوشته است: بسياري از مردم در انگلستان علاقه چنداني به شنيدن درباره «بازگشت به ريمس» ندارند. به ويژه كه رفته‌رفته بر حمايت طبقه كارگر فرانسه از مارين لوپن افزوده مي‌شود و وضعيت در انگلستان هم به همين منوال پيش مي‌رود و حزب كارگر اين اواخر موفقيت‌هايي را به دست آورده است. حالا عده‌اي معتقدند اجراي اين نمايش مي‌تواند بخشي از دستاوردهاي جرمي كوربين در انگلستان و امانوئل ماكرون در فرانسه را تحت تاثير قرار دهد و به آنها ضربه بزند. دعوت از مديران و كارگردانان صاحب انديشه – با رويكرد تفكرات چپ جديد- چند سالي است در تئاتر اروپا رواج يافته و به اين ترتيب به نظر مي‌رسد جرياني جدي در حال شكل‌گيري است. ظاهرا تئاتر آلمان و انگلستان با انتخاب‌هاي خود سريع‌تر از ديگر كشورهاي اروپايي در اين مسير گام
برمي‌دارند. جالب آنكه بخشي از هنرمندان تئاتر آلمان اوستر ماير و تئاتر شابونه را چندان هم با خواسته‌هاي جريان چپ منطبق نمي‌دانند و معتقدند او در سال‌هاي اخير به يك برند براي تبليغ بخشي از تئاتر بدنه تبديل شده است. كارگرداني كه در سال‌هاي نخست تحصيل در دانشگاه، درست بعد از فروپاشي ديوار برلين نمايش «فاوست» اثر گوته را با رويكردي به‌شدت انتقادي نسبت به مردم آلمان روي صحنه برد و انتقادهاي بسياري را برانگيخت. به اين دليل كه عده‌اي معتقد بودند چرا بايد در شرايط آشتي مردم دو كشور بعد از سال‌ها كارگرداني به خودش اجازه بدهد به مردم بگويد «شما با متولد كردن هيتلر روح خود را به شيطان فروختيد!» اوسترماير سال 94 براي اجراي نمايش «هملت» به ايران سفر كرد و با استقبال تماشاگران مواجه شد. گرچه عده‌اي همچنان به لحاظ حرفه‌اي نسبت به بخش‌هايي از رويكرد اجرايي كارگردان انتقاد مي‌كنند ولي او نشان داد كه در زمينه كارگرداني بسيار كاركشته است.