نگاهي به آثار بخش تجسمي پنجمين جشنواره بين‌المللي «هنر براي صلح»
صلح هنرمندانه زير يك سقف
سميه باقري
به بهانه پنجمين دوره جشنواره بين‌المللي «هنر براي صلح»، هنرمندان رشته‌هاي مختلف زير سقف خانه هنرمندان ايران جمع شدند تا آسمان آبي را بدون جنگ ترسيم كنند. پنجمين دوره جشنواره بين‌المللي «هنر براي صلح» كه اين روزها در گالر‌هاي خانه هنرمندان ايران برپاست، علاوه بر هنرمندان برجسته ايراني ميزبان 30 كشور جهان است. نمايش آثار 180 هنرمند در رشته‌هاي نقاشي، مجسمه، گرافيك، ويديو آرت، پرفورمنس، بخشي از برنامه‌هاي اين دوره جشنواره «هنر براي صلح» در حوزه تجسمي است كه مورد استقبال مخاطبان نيز قرار گرفته است. پنجمين جشنواره «هنر براي صلح» در بخش تجسمي به شكل بسيار قدرتمندي ظاهر شد به‌نحوي‌كه در بخش نقاشي اين رويداد هنري، آثار 64 هنرمند ازجمله ناصر اويسي، جعفر روح‌بخش، كوروش شيشه‌گران، بهرام دبيري، منوچهر نيازي، كامبيز درم‌بخش و... در كنار آثاري از هنرمندان فرانسوي و ايتاليايي به نمايش درآمد. همچنين در بخش عكس اين جشنواره نيز آثار 52 هنرمند از جمله عباس كيارستمي، رضا كيانيان، ابراهيم حقيقي، سيف‌الله صمديان، محمد فرنود، گوهر دشتي، شادي قديريان، آرمان استپانيان، مجيد سعيدي و... در كنار آثاري از عكاساني از كشورهاي فرانسه، افغانستان، هند و عراق در معرض ديد مخاطبان قرار گرفت. اين رويداد در بخش مجسمه و چيدمان نيز 34 اثر از بهروز دارش، تاها بهبهاني، جمشيد مراديان، مريم سالور، گيزلا وارگا سينايي و... هم به نمايش گذاشت كه در نوع خود بسيار قابل‌توجه بود. بخش ويديو آرت و پوستر اين رويداد هنري نيز، ميزبان آثار 28 هنرمند از ايران، يونان، مكزيك، امريكا، روسيه، دومنيكن، چين، اكوادور، تركيه، لهستان و اندونزي بود تا مجموعه تجسمي اين جشنواره كامل شود.
بازگويي آسيب‌هاي جنگ يك نياز است
كامبيز درم‌بخش، طراح، كاريكاتوريست و گرافيست ايراني از جمله هنرمنداني است كه در اين دوره از جشنواره حاضر است. او پنجمين جشنواره هنر براي صلح را رويداد فرهنگي قابل تاملي مي‌داند: «به طور حتم ديپلمات‌ها و روساي جمهور دنيا بايد به مساله صلح توجه داشته باشند كه ندارند اما در اين ميان قطعا همه مردم دوست دارند كه جنگي در كار نباشد و صلح شكل گيرد زيرا اين يك درخواست عمومي و بين‌المللي است كه البته تحقق آن كار آساني نيست.» درم‌بخش به اتفاقات امروز در سطح جهان اشاره مي‌كند و توضيح مي‌دهد: «امروز كافي است هر فردي تلويزيون را روشن كند تا ببيند در چه دنياي پرآشوبي زندگي مي‌كنيم لذا در اين روزها بيش از هرزماني تبليغ و كار كردن براي صلح لازم و موثر است. به طور حتم حس مطالبه‌گري براي پيشگيري از جنگ در تمام مردم دنيا وجود دارد اما قطعا لازم است كه اين مطالبه يادآوري شود زيرا هيچ‌كس از جنگ و ناآرامي خوشش نمي‌آيد و اين مساله به تمام جهان مربوط است.» به گفته او ما نبايد مسائل ملت‌ها را با دولت‌ها اشتباه بگيريم زيرا حتي در خود امريكا نيز مردم صلح‌طلب فراواني هستند لذا مردم را نبايد با سياستمداران قاطي كنيم. او با اشاره به اينكه بازگويي چنين مسائلي در جشنواره‌هاي مرتبط مهم است توضيح داد: «اميدوارم برنامه‌هاي فرهنگي و هنري همچون جشنواره «هنر براي صلح» تنها در تهران متمركز نباشد و بتوانيم شاهد چنين اقدامات شايسته‌اي در شهرستان‌ها نيز باشيم. دولت و برگزاركنندگان لازم است كه از تهران تمركززدايي كنند و مسائل فرهنگي را به تمام كشور تعميم دهند. به نظر من اين برنامه مي‌تواند هر شش ماه يك‌بار برگزار شود زيرا به مسائل بسيار مهمي مي‌پردازد كه براي جامعه ضروري است.» اين هنرمند در خصوص آثار خودش در اين دوره از جشنواره هنر براي صلح هم توضيح داد: «من در اين جشنواره سه اثر دارم كه يكي درباره جنگ و ديگري درباره درد و رنج كودكان در دنياي امروز است البته اين آثار متعلق به امروز نيست زيرا من از سال‌هاي بسيار قديم در زمينه صلح و كودكان كار كرده‌ام و آرشيو قوي‌اي در اين زمينه دارم كه البته اغلب اين كارها در دنيا چاپ شده است. البته من اين آثار را در هر دوره‌اي اديت و با تكنيك‌هاي روز همراه مي‌كنم.»
هنر عامل مهمي براي كاهش خشونت در اجتماع است
جمشيد مراديان، هنرمند مجسمه‌ساز و از جمله حاضران در اين دوره از جشنواره، برگزاري چنين رويدادهايي را يك اقدام مهم در راستاي پيشگيري از خشونت در جامعه مي‌داند: «ما براي صلح هر كاري بكنيم كم است، البته ما هنوز كار چنداني در اين زمينه نكرده‌ايم. به نظر من اين عرصه فرصت بسيار مناسبي براي معرفي هنر است كه البته صلح را به جاودانگي هنر پيوند مي‌زند. هنر باعث دوام تمدن‌هاست لذا هر مقوله‌اي براي جاودانگي بايد با هنر پيوند بخورد به همين خاطر فكر مي‌كنم كه جشنواره «هنر براي صلح» اتفاق بسيار مهمي است كه البته استقبال زيادي از آن شده است.» اين هنرمند با اشاره به اينكه ما به يك فضا احتياج داريم تا در آن اعتقاد به صلح را جا بيندازيم توضيح داد: «من همواره گفته‌ام كه بايد بتوانيم جامعه را به سمتي ببريم كه خشونت در آن كاهش يابد زيرا در اين صورت صلح تامين مي‌شود. متاسفانه گربه‌ها و پرنده‌ها در جامعه امروز ما از مردم مي‌ترسند اما در كشورهاي ديگر مساله اين گونه نيست و در شهري مانند ونيز كبوترها در خوردن ساندويچ با مردم همراهي مي‌كنند. اين امنيت را مردم با درك مساله تامين كرده‌اند لذا چنين جشنواره‌هايي مي‌تواند تمرين اين مساله باشد و به مردم تفهيم كند كه صلح مهم است و خشونت رفتاري چقدر ضايعه‌بار است.» به اعتقاد مراديان مساله هنر عامل مهمي در تعميم صلح است و در تمام كشورهايي كه هنر وجود ندارد خشونت پررنگ است و كساني كه در كنار هنر تلطيف مي‌شوند، رفتار انساني بهتري دارند. مراديان درباره اثر به نمايش گذاشته شده از خودش در پنجمين جشنواره «هنر براي صلح» هم توضيح داد: «من در اين جشنواره يك كار از چوب چنار دارم. اين اثر يك گنبد را به نمايش مي‌گذارد كه مي‌توان آن را به هستي تشبيه كرد. اين گنبد داراي دو دريچه كوچك و بزرگ است. حرف اصلي اين اثر مربوط به اين است كه بسياري از افراد در هستي از در كوچك وارد مي‌شوند اما با توان و كمك جامعه به در بزرگ مي‌رسند. البته برخي‌ها از در بزرگ وارد مي‌شوند اما در آخر به در كوچك مي‌رسند.»
صلح آرزوي ابناي بشر است
قباد شيوا، طراح وگرافيست كه در چندين دوره گذشته جشنواره «هنر براي صلح» كار داوري بخش پوسترها و اهداي نشان صلح شيوار را در اين رويداد پي مي‌گيرد؛ معتقد است، تمام مردم جهان صلح‌طلب هستند و خواستار رسيدن به صلح جهاني اما اين سياستمدارانند كه جنگ‌طلبي مي‌كنند و از اين رو بايد در چنين جشنواره‌هايي از سياستمداران دعوت كرد تا به ديدار آثار بيايند. قباد شيوا رسيدن به صلح را آرزوي بشر مي‌داند: «رسيدن به صلح آرزوي همه ابناي بشر است و با اينكه همه مردم جهان در طول تاريخ خواستار صلح بوده‌اند اما جهان تاكنون روي صلح واقعي را نديده است و تنها در چند دوره كوتاه در جهان صلح و آرامش برقرار بوده است. همه مردم خواستار صلح هستند، چون همه ما از سوي خداوند براي زندگي به اين جهان دعوت شده‌ايم و به زندگي محكوم نشده‌ايم پس بايد از اين هديه بهترين استفاده را بكنيم و با آرامش گذران زندگي كنيم.» به گفته قباد شيوا، در دنياي كنوني وظيفه هنرمندان اين است كه با خلق آثار هنري نگاه مردم و سياستمداران را به مفاهيم بزرگي چون صلح متوجه كنند، البته با نگاه انسان‌دوستانه‌اي كه هنرمندان دارند نيازي به اين ندارند كه حتما جشنواره‌اي برپا شود تا به نوعي سفارش خلق اثري به آنها داده شود، چون هنرمندان همواره خودجوش عمل مي‌كنند. اين گرافيست با اشاره به آثار اين دوره از جشنواره توضيح داد: «در اين دوره از جشنواره پوسترهاي خوبي توسط هنرمندان ارسال شده بود و به نظر من آثاري كه در اين جشنواره ارايه شده، بايد در مكان‌هايي كه سياسيون رفت و آمد مي‌كنند از جمله مجلس شوراي اسلامي به نمايش گذاشته شود تا اثراث بهتري بگذارد.»
صلح فردي به صلح مدني مي‌انجامد
سعيده آبشناسان، گالري‌دار و مجموعه‌دار هنري كه در اين جشنواره آثاري از جعفر روح بخش و بهرام دبيري را از مجموعه هنري خود به جشنواره اهدا كرده و به عنوان حامي مالي جشنواره «هنر براي صلح» را همراهي مي‌كند، هم در صحبت‌هايش بر ارزشمندي حمايت از جوانان و ايده‌هاي تازه در برگزاري رويدادهاي هنري تاكيد مي‌كند. او از اهداي 3 تابلو براي نمايش به پنجمين جشنواره «هنر براي صلح» خبر داد و توضيح داد: «در راستاي حمايت از اين برنامه فرهنگي من سه تابلو از جعفر روح‌بخش، بهرام دبيري و داريوش مهاجر را به اين جشنواره براي نمايش ارايه كردم. » اين مجموعه‌دار، حمايت هنرمندان و هنردوستان از رويدادهاي اينچنيني را يك نياز دانست و توضيح داد: «به نظر من هنوز در كشور ما واژه صلح هضم نشده است، به همين خاطر فكر مي‌كنم كه نياز است هنرمندان و هنردوستان در كنار گالري‌داران به مشاركت بيشتري در اينگونه رويدادها بپردازند.» آبشناسان درباره رويكرد بين‌المللي اين دوره از جشنواره «هنر براي صلح» هم توضيح مي‌دهد. به گفته او اينكه در پنجمين دوره جشنواره «هنر براي صلح» شاهد وجهه بين‌المللي اين رويداد و حضور بخش‌هايي چون سينما، تئاتر و موسيقي بوديم، بسيار خوب است: «باوجود اينكه بخش خصوصي نمي‌تواند نقش گسترده و پررنگي به‌اندازه دولت داشته باشد اما من فكر مي‌كنم چنين حركت‌هايي هرچند كوچك، بهتر از دست روي دست گذاشتن است و مي‌تواند آرام‌آرام روند رو به رشدي را به سمت حداكثرها پيش ببرد. البته اين بدان معنا نيست كه ما با يك چنين جشنواره‌اي مي‌توانيم تمام كشور را درگير مسائل فرهنگي و مفهوم صلح كنيم اما همين اقدام كه امروز توانسته بخشي از جمعيت تهران را درگير كند نيز اتفاق بسيار خوبي است. » آبشناسان نوع برگزاري جشنواره «هنر براي صلح» را حرفه‌اي مي‌داند كه بازخورد اين جشنواره در بين مخاطبان در بخش تجسمي شاهد آن است. او گسترده كردن افق ديد را به عنوان يكي از اهداف جشنواره مي‌داند و توضيح مي‌دهد: «همه ما به دنبال رشد بيشتر هستيم به همين خاطر هميشه مي‌خواهيم فراتر برويم و افق گسترده‌تري را در پيش رو ترسيم كنيم به همين خاطر مساله افزايش مخاطب همواره در برنامه‌هاي فرهنگي متعدد مدنظر من قرار دارد. اميدوارم كه روزي اين جشنواره بتواند به‌جاي چند هزار نفر، چندين ميليون نفر از جمعيت كشورمان را مخاطب خود قرار دهد و بازخورد بيشتري داشته باشد. » پنجمين جشنواره بين‌المللي
«هنر براي صلح» تا 30 شهريورماه با برنامه‌هايي در عرصه هنرهاي تجسمي، تئاتر، موسيقي و سينما در خانه هنرمندان ميزبان علاقه‌مندان خواهد بود.