هشدارهاي پياپي درباره «كم‌آبي» بدن جامعه را «مقاوم» كرده است
گروه اجتماعي| ايران سال‌هاست كه با خشكسالي و بحران كم‌آبي روبه‌روست. اين عبارت و عبارت‌هايي از اين دست اگر دو دهه پيش از زبان اندكي از كارشناسان و مسوولان به گوش مي‌رسيد، حالا چند سالي است كه از فرط تكرار عادي شده است.
حالا چند سالي است كه مديران ارشد كشور در توصيف وضعيت كم‌آبي با يكديگر مسابقه گذاشته‌اند. حميد چيت‌چيان، وزير نيرو در دولت اول حسن روحاني يكي از همين مديراني بود كه بارها و بارها درباره «كم‌آبي» هشدار داد. او در همان سال نخست وزارتش گفته بود: «مديريت بر منابع تنها راه برون‌رفت از چالش كم‌آبي كشور است. در شرايط فعلي، ميزان منابع موجود و نياز متقاضيان با هم سازگار نيست و از سوي ديگر بحث كمبود آب در كشور توجه مقام‌هاي عالي كشور را نيز به خود جلب كرده است.»
چيت‌چيان همچنين اضافه كرده بود در سال آبي 92 - 91 ميزان بارش‌هاي كشور دو درصد كمتر از متوسط 50 سال گذشته بوده اما ميزان روان آب‌هاي كشور 46 درصد كاهش داشته و در چنين شرايطي بين نياز‌هاي ما و منابع قابل دسترس، تفاوت قابل ملاحظه‌اي وجود دارد. اين جملات تنها مربوط به يكي از اظهارنظرهاي وزير پيشين نيروست. چنان كه او در سال 93 هم گفته بود كشور 14 سال است كه وارد دوره خشكسالي شده است و اين اتفاق را نشان‌دهنده تغيير اقليم ارزيابي كرده بود.
اما اين فقط چيت‌چيان نبوده كه در سال‌هاي گذشته درباره كم‌آبي سخن گفته است. از اين نظر عيسي كلانتري، مشاور سابق معاون اول رييس‌جمهوري و رييس كنوني سازمان محيط زيست را بايد جزو پيشروان «اظهار نگراني» درباره كم‌آبي دانست. كلانتري در سخنانش سعي مي‌كند با استفاده از عبارت‌هاي منحصر به فرد يا اظهارنظرهاي صريح توجه افكار عمومي را جلب كند.
كلانتري دو سال پيش در يكي از مصاحبه‌هايش درباره تبعات كم‌آبي در آينده گفته بود: «اگر با روش بهره‌برداري موجود بخواهيم به ۴۰ درصد مصرف آب برسيم، حدود ۲۰ ميليون نفر را مي‌توانيم پوشش دهيم. اگر بهره‌وري موجود را سه برابر كنيم و ۴۰ درصد از آب تجديدپذير استفاده كنيم، ۴۱ ميليون نفر را پوشش مي‌دهيم. اگر ۵۰ درصد آب را استفاده كنيم و بهره‌وري را سه برابر كنيم، در ۱۵ سال براي ۵۵ ميليون نفر غذا توليد مي‌كنيم اما اين غيرممكن است زيرا اگر بخواهيم بهره‌وري را سه برابر كنيم، بايد بالاي صد ميليارد دلار در حوزه كشاورزي سرمايه‌گذاري كنيم.» اين توصيف هولناك از تبعات كم‌آبي چند بار ديگر هم از سوي كلانتري و به بهانه‌هاي مختلف تكرار شده است. او كه روزگاري وزير كشاورزي ايران بوده اكنون به يكي از منتقدان جدي سياست‌هاي اختصاص آب در دهه‌هاي گذشته تبديل شده است.
كلانتري چند روز پيش در آخرين اظهارنظرش گفته است ايران به مرحله «ورشكستگي آبي» رسيده است. استفاده از اين عبارت بار ديگر باعث شد تا در جامعه گفت‌وگوهايي درباره بحران كم‌آبي شكل بگيرد. به جز مسوولان، كارشناسان محيط‌زيست هم اين هشدارها را بارها و بارها تكرار كرده‌اند.
اما نكته قابل توجه اين است كه هنوز هم بيشتر اظهارنظرها در مرحله «هشدار» و «توصيف» قرار دارند و هنوز به اجماعي ملي در اين باره منتج نشده است.
اكنون اين پرسش مطرح است كه آيا هشدارها آنقدر تكرار شده‌اند كه حساسيت جامعه نسبت به كم‌آبي از بين رفته است؟ اگر چنين است تزريق بيشتر «هشدار» شايد بدن جامعه را مقاوم‌تر كند.