دموكرات‌ها و جمهوريخواهان امريكايي با هم متحد شدند
تشديد فشارهاي غيرهسته‌اي بر ايران
سارا معصومي
دموكرات‌ها و جمهوريخواهان كنگره ايالات متحده عليه فعاليت‌ها و رفتارهاي منطقه‌اي ايران متحد شده‌اند. پرونده ايران در ايالات متحده به دو بخش قسمت شده است: 1- چگونه با برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) كه فرزند توافق هسته‌اي با ايران است برخورد كنيم ؟ 2- چگونه فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران و مساله آزمايش‌هاي موشكي اين كشور را مهار كنيم؟ در مورد نخست هشدارهاي متحدان امريكا اندك‌اندك اين اتفاق نظر را در هر دو حزب دموكرات و جمهوريخواه به وجود آورده كه بايد در توافق هسته‌اي با ايران ماند و خروج از آن به ضرر منافع ملي و اعتبار بين‌المللي امريكا است. اما در مورد بخش دوم هر دو حزب عزم خود را جزم كرده‌اند كه بر فشارها بر تهران بيفزايند. تشديد فشار به منظور تلاش براي تغيير رفتار منطقه‌اي ايران صورت مي‌گيرد كه البته بعيد است طرف امريكايي در اين مسير به هدف منظور دست پيدا كند. مجلس نمايندگان امريكا روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه گذشته خود را به بخش دوم پرونده ايران اختصاص داد. در مجموع اين دو روز چهار طرح به تصويب رسيد كه در آنها دو مساله برنامه‌هاي موشك بالستيك ايران و حزب‌الله لبنان هدف تحريم‌هاي بيشتر قرار گرفتند. در حالي كه برخي چهره‌هاي تندرو در داخل كنگره امريكا تلاش مي‌كنند دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور را متقاعد به لغو كردن فروش هواپيماهاي مسافربري به ايران كنند و نام سپاه را در ليست نهادهاي تروريستي قرار دهند، شمارش معكوس براي تصميم‌گيري كنگره درباره فرجام تحريم‌هاي هسته‌اي ايران نيز آغاز شده است. به نظر مي‌رسد كه با به پايان رسيدن عمر دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور پيشين ايالات متحده كه معمار توافق هسته‌اي با ايران در امريكا بود، تندروهاي دموكرات و جمهوريخواه فرصت اعمال فشار بر ايران در حوزه‌هايي كه خارج از توافق هسته‌اي هستند را پيدا كرده‌اند. يك نماينده دموكرات مجلس نمايندگان ايالات متحده دراين‌باره به المانيتور مي‌گويد: «در جريان مذاكرات هسته‌اي با ايران، دايما به ما گفته مي‌شد كه ما تنها درباره مسائل هسته‌اي با يكديگر گفت‌وگو مي‌كنيم. مرتب به ما تذكر داده مي‌شد كه قرار نيست در جريان اين رايزني‌ها درباره فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران از جمله ارتباط اين كشور با گروه‌هايي مانند حماس در نوار غزه يا حزب‌الله در لبنان گفت‌وگو شود و البته گفته مي‌شد كه پرونده آزمايش‌هاي موشكي ايران نيز خارج از دستور كار اين مذاكرات است. ما هزار و يك اختلاف با تهران داشتيم و تنها در يك مورد در جلسات مذاكره گفت‌وگو مي‌شد و اين استيصال ما را در كنگره خسته و نااميد كرده بود. برخي از ما در مجلس نمايندگان اعتقاد داريم كه ايران باعث و باني بي‌ثباتي در منطقه است و به همين دليل بايد ايران را به دليل اين فعاليت‌هايش تحريم كنيم.»
در ماه جولاي سال جاري ميلادي بود كه كنگره براي نخستين‌بار از زمان به دست آمدن توافق هسته‌اي با ايران در سال 2015، نخستين دور تحريم‌هاي عليه ايران از كانال خود را كليد زد. طرح تحريم برنامه‌هاي موشكي ايران كه روز پنجشنبه در صحن مجلس نمايندگان امريكا با 423 راي مثبت و تنها 2 راي منفي به تصويب رسيد در حقيقت دامنه تحريم‌هاي موجود بر ايران در اين حوزه را گسترش مي‌دهد. در حال حاضر اين راي‌گيري به معناي اجرايي شدن طرح از صبح امروز نخواهد بود بلكه ابتدا طرح بايد در مجلس سنا نيز راي اكثريت را به دست آورده و سپس براي امضاي رييس‌جمهور روي ميز وي قرار بگيرد.
المانيتور به نقل از يكي از سناتورهاي دموكراتي كه نقش اصلي را در بسته‌هاي تحريمي ايران در اين طرح برعهده داشته، مي‌نويسد: «طرح جديدي كه به تصويب رسيد بسيار شبيه به طرحي است كه در ماه جولاي تاييد شد. در نسخه جديد، اشخاص حقيقي و حقوقي كه از برنامه‌هاي موشكي ايران حمايت مي‌كنند حتي اگر دارايي در داخل ايالات متحده هم نداشته باشند مورد تحريم قرار مي‌گيرند.»
سه طرح تحريمي عليه حزب‌الله
همزمان با تصويب تحريم‌هاي جديد عليه ايران سه طرح ديگر نيز براي تحريم حزب‌الله لبنان در مجلس نمايندگان مطرح شد و راي مورد نظر را جلب كرد. حزب‌الله لبنان در ساختار سياسي ايالات متحده در زمره گروه‌هاي تروريستي است و البته در كنگره امريكا نيز حزب‌الله لبنان را به دليل رابطه حسنه‌اي كه با ايران دارد شاخه اجرايي سياست‌هاي منطقه‌اي ايران مي‌دانند. در جلسه روز چهارشنبه مجلس نمايندگان بود كه كوين مك كارتي كه رهبري جريان اكثريت را برعهده دارد در گفت‌وگو با شبكه فاكس نيوز ادعا كرد كه بايد با تشديد و تداوم تحريم‌ها و فشارها بر ايران مانع از تداوم فعاليت‌هاي منطقه‌اي آنها شد.
در نخستين طرح تحريمي حزب‌الله لبنان كه روز چهارشنبه به وقت امريكا به تصويب رسيد، منابع مالي خارجي تامين‌كننده حزب‌الله كه عمدتا ايران به حساب مي‌آيد، هدف قرار گرفته‌اند. منبع نمايندگان تندرو امريكا براي تحت فشار قرار دادن حزب‌الله لبنان به دليل رابطه با ايران عمدتا منابع اطلاعاتي اسراييلي مانند روزنامه جورزاليم پست هستند كه در ماه سپتامبر در گزارشي ادعا كرده بود ايران سالانه 800 ميليون دلار به حزب‌الله لبنان مي‌دهد. هرچند كه طرح مشابهي براي تحريم حزب‌الله لبنان در روزهاي ابتدايي ماه جاري ميلادي در مجلس سنا به تصويب رسيده بود اما طرح‌هايي كه روز چهارشنبه عليه حزب‌الله به تصويب رسيدند ماده‌هاي بيشتري دارند كه ايران و روسيه را به دليل حمايت‌هاي‌شان از حزب‌الله لبنان هدف قرار مي‌دهند. المانيتور در بخش‌هايي از گزارش خود مي‌نويسد: در حالي كه برخي از گمانه‌زني‌ها حاكي از اين است كه احتمالا بخش‌هاي مربوط به تحريم ايران در سنا مورد تاييد قرار نگيرد اما سناتور دموكراتي كه طراح اصلي بخش‌هاي مربوط به تحريم ايران است خلاف اين نظر را دارد و مي‌گويد كه احتمالا بخش‌هاي مربوط به ايران در مجلس سنا نيز ايمن باقي مي‌مانند چرا كه هم دموكرات‌ها و هم جمهوريخواهان متوجه خطر ايران هستند و حتي آنها كه به دنبال حفظ توافق هسته‌اي با ايران هستند نيز خواهان حفظ فشارها بر تهران هستند. دومين طرح كه در آن به قانون تحريم استفاده غيرقانوني حزب‌الله از غير نظاميان به عنوان سپر دفاعي اشاره شده است، هدف اعمال تحريم‌هاي هدفمند عليه ايران و حزب‌الله به سبب استفاده از غيرنظاميان به عنوان سپر انساني است؛ ادعايي كه هيچ گونه مدرك مستدلي براي اثبات آن وجود ندارد. در طرح سوم از اتحاديه اروپا خواسته شده است كه حزب‌الله را به طور كامل در فهرست سازمان‌هاي تروريستي خود قرار داده و فشار را بر اين گروه و اعضاي آن افزايش دهد. درخواست از اتحاديه اروپا براي نهاد تروريستي شناختن شاخه سياسي حزب‌الله لبنان در حالي صورت مي‌گيرد كه از منظر اتحاديه اروپا شاخه نظامي حزب‌الله لبنان نهاد ترويستي است و اين مساله سال‌هاست كه مورد انتقاد قانونگذاران امريكايي است.
يكي از نمايندگاني كه مدافع طرح‌هاي تحريمي حزب‌الله لبنان است در اين باره به المانيتور مي‌گويد: هدف ما از اين تشديد فشارها بر حزب‌الله لبنان، جلب‌توجه شوراي امنيت سازمان ملل است تا در مسير خلع سلاح حزب‌الله لبنان و ممانعت از عملكردهاي نظامي حزب‌الله لبنان گام بردارند. قدم بعدي ما اين است كه نماينده امريكا در سازمان ملل بتواند مقدمات تحريم‌هاي بين‌المللي عليه حزب‌الله لبنان را فراهم سازد.
خبرگزاري رويترز در تحليل تصميم‌هاي تحريمي گرفته شده در مجلس نمايندگان امريكا نوشت: وضع تحريم‌هاي جديد عليه حزب‌الله لبنان در حقيقت سختگيري بيشتر و بيشتر بر ايران بدون زيرپاگذاشتن برجام است. درحالي كه دونالد ترامپ از سي و يكمين روز ماه اكتبر با عدم تاييد پايبندي ايران به توافق هسته‌اي توپ فرجام برجام را در زمين كنگره قرار داد، به نظر مي‌رسد كه كنگره امريكا تمايلي براي واكنش نشان دادن به تصميم ترامپ در اين حوزه ندارد و ترجيح مي‌دهد فشار بر ايران در ساير حوزه‌ها را افزايش دهد. هرچند امريكايي‌ها تلاش مي‌كنند حمايت‌هاي بين‌المللي براي تشديد فشار عليه حزب‌الله لبنان را جلب كنند اما به نظر مي‌رسد كه جلب اين حمايت كار آساني نباشد. حزب‌الله لبنان در حال حاضر بخشي از دولت ائتلافي در لبنان است و در داخل اين كشور به دليل فعاليت‌هاي اجتماعي كه انجام مي‌دهد از محبوبيت بالايي برخوردار است.
تلاشي براي تسليم كردن لبنان
فراكسيون حزب‌الله در پارلمان لبنان در واكنش به تصويب طرح‌هاي تحريمي جديد عليه اين گروه اعلام كرد: قانون تحريم‌هاي مالي يك مداخله آشكار در امور داخلي و نقض حاكميت ملي به شمار مي‌آيد و به صورت غيرقابل قبول مردم لبنان را هدف قرار مي‌دهد. دولت امريكا به صورت متعمدانه مي‌خواهد از طريق قانونگذاري‌هايي كه از حيطه اختياراتش خارج مي‌شود، قيموميت خود را بر كشورها و ملت‌ها تحميل كند و دولت امريكا تلاش مي‌كند كه خواسته‌هاي خود را بر كشورها ديكته كند. هدف از اين اقدام خصمانه اين است كه لبنان تن به تسليم دهد و ناآرامي‌هايي در لبنان برانگيخته شود و مردم لبنان از توسعه و پيشرفت محروم بمانند و شمشير تهديد در مقابل حال حاضر و آينده مردم لبنان باقي بماند.
تلاش براي نجات از مخمصه ترامپ
سايت هيل كه متعلق به كنگره امريكا است در تازه‌ترين گزارش خود درباره تصميم‌هاي جديد اتخاذ شده در مجلس نمايندگان درباره تحريم‌هاي ايران و حزب‌الله لبنان مي‌نويسد: دونالد ترامپ با پاس دادن توپ به زمين كنگره به دنبال اين است كه يا باب مذاكره با ايران مجددا باز شود يا كنگره دست به اقدامي بزند كه عملا به خروج امريكا از برجام منتهي شود. با وجود آنكه شمارش معكوس براي به پايان رسيدن ضرب‌الاجل 60 روزه كنگره آغاز شده است اما قانونگذاران مجلس نمايندگان و سناتورهاي مجلس سناي امريكا تاكنون در اين مسير گام برنداشته‌اند و حتي تصميمي هم براي كليد زدن طرحي كه در نتيجه آن تحريم‌هاي هسته‌اي ايران به شكل خودكار بازگردند مگر آنكه ايران به ليستي از شرط‌هاي تازه امريكا عمل كند، ندارند. هرچند تحريم‌هاي مجلس نمايندگان جديد نيستند اما مي‌توان گفت كه اين تحريم‌ها بهتر مي‌توانند ميان درخواست ترامپ براي تحت فشار قرار دادن بيشتر ايران از يك سو و پاسخ دادن به درخواست‌هاي اتحاديه اروپا براي متعهد ماندن امريكا به تعهداتش در سايه برجام توازن ايجاد كند. يك تحليلگر مسائل ايران در اين باره به هيل مي‌گويد: اگر كنگره بتواند به خوبي و با ظرافت از پس اين طرح‌ها بر‌آيد به گونه‌اي كه هم ايران را تحريم كند و هم مانع از نقض متن برجام شود مي‌توان گفت كه قانونگذاران و سناتورها به خوبي گليم خود را از آب گل‌آلودي كه ترامپ براي آنها ترتيب داده بيرون كشيده‌اند. سايت هيل در ادامه مي‌نويسد: ايراني‌ها هرگونه احتمال مذاكره مجدد درباره برجام را رد كرده‌اند و رهبر ايران نيز اخيرا هشدار داده است كه ايران در خروج از برجام پيشقدم نخواهد شد اما اگر امريكا تعهدات خود را عملي نكند، ايران برجام را پاره پاره خواهد كرد.
به گزارش «اعتماد»، كنگره امريكا با تشديد فشارهاي غيرهسته‌اي با ايران در حقيقت در مسيري گام برمي‌دارد كه مي‌تواند اتحاد فراآتلانتيكي ميان امريكا با قاره سبزنشين‌ها اعم از فرانسه، بريتانيا و فرانسه را حفظ كند و همزمان حمايت آنها براي فشار بر ايران در حوزه‌هاي غيرهسته‌اي را هم جلب كند. سران اتحاديه اروپا هرچند سرسختانه خواهان حفظ توافق هسته‌اي با ايران هستند اما در بزنگاه‌هاي متفاوت نشان داده‌اند كه خواهان كنترل فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران هستند و همچنين مخالفت‌هاي جدي نيز با آزمايش‌هاي موشكي ايران دارند. در اين دو موضوع احتمال اتحاد ميان اروپا و ايالات متحده براي تحت فشار قرار دادن ايران وجود دارد و كنگره‌نشين‌هاي امريكا نيز در حال سرمايه‌گذاري روي همين مساله هستند.
تصويب طرح نظارت بر برنامه موشكي ايران
طرح موسوم به «قانون موشك‌هاي بالستيك ايران و اجراي تحريم‌هاي بين‌المللي» كه از سوي «اد رويس» رييس‌جمهوريخواه اين كميته ارايه شده، مستقيما تحريم تازه‌اي عليه برنامه موشكي ايران اعمال نمي‌كند، اما راه را براي اعمال تحريم‌هاي تازه از سوي دولت امريكا باز مي‌كند. به گزارش فارس، در ابتداي اين طرح، با اشاره به قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل كه از ايران خواسته روي موشك‌هاي بالستيكي كه براي داشتن توانمندي حمل كلاهك هسته‌اي طراحي شده‌اند، كار نكند، آمده است: «سياست ايالات متحده اين است كه از هرگونه فعاليت ايران در ارتباط با موشك‌هاي بالستيكي كه براي داشتن توانمندي حمل كلاهك هسته‌اي طراحي شده‌اند، از جمله شليك با استفاده از چنين فناوري‌هاي موشكي، جلوگيري كند.» اين طرح كه بايد پس از كميته در صحن اصلي مجلس نمايندگان و سپس سنا هم به تصويب برسد، دولت امريكا را موظف مي‌كند كه نهايتا ظرف 90 روز پس از تبديل اين طرح به قانون، گزارشي در مورد «زنجيره تامين» و افراد و شركت‌هايي كه «برنامه موشكي ايران را به ميزان چشمگيري تسهيل كرده، پشتيباني كرده يا به نحوي ديگر كمك كرده باشند»، به كنگره ارايه كند.
پراكندگي جغرافيايي زنجيره تامين و ارزيابي از توانمندي بومي ايران در توليد اقلام مربوط به موشك از ديگر مفادي است كه بايد به كنگره ارايه شود. اين گزارش غيرطبقه‌بندي شده خواهد بود، اما مي‌تواند ضمايم طبقه‌بندي‌شده داشته باشد. در صورتي كه دولت در آن گزارش اعلام كند كه آزمايش موشكي ناقض قطعنامه بوده، بايد فهرستي از افرادي كه دستور آزمايش را داده‌اند يا آن را فرماندهي كرده‌اند، به كنگره ارايه كرده و بگويد كه آيا اين افراد پيش از اين در فهرست تحريم هستند يا نه. دولت همچنين بايد اعلام كند كه قصد دارد چه اقداماتي در پاسخ به اين آزمايش انجام دهد. اين طرح رييس‌جمهور را موظف مي‌كند كه افرادي را كه دانسته به برنامه موشكي ايران كمك كرده و تحريم‌هاي موشكي و تسليحاتي ايران را نقض كرده‌اند، در فهرست تحريم قرار دهد. دولت امريكا همچنين موظف بود تا ظرف 120 روز پس از تبديل اين طرح به قانون و پس از آن هر 90 روز يك‌بار، به كنگره در مورد «اطلاعات موثق» كه نشان دهد ايران براي دور زدن تحريم‌هاي تسليحاتي و موشكي تلاش كرده، گزارش دهد.