از ايروان در ارمنستان به رم در ايتاليا و سپس باكو در آذربايجان. محمد جواد ظريف، وزير خارجه كشورمان پس از انجام سفري دوجانبه به ايروان امروز (پنجشنبه) براي سفري چندساعته به منظور شركت در سومين «كنفرانس بين‌المللي گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي»، راهي پايتخت ايتاليا شد. وزير خارجه كشورمان پس از اقامت چندساعته در ايتاليا راهي باكو، پايتخت آذربايجان خواهد شد تا در «كنفرانس قلب آسيا» شركت كند. ديپلماسي دو جانبه و چندجانبه همانطور كه در وزارت امور خارجه دولت يازدهم به رياست محمد جواد ظريف ادامه داشت در ماه‌هاي نخست دولت دوازدهم هم ادامه پيدا كرده است. محمد جواد ظريف كه در ارمنستان با وزير خارجه، نخست وزير و رييس‌جمهور درباره همكاري‌هاي دوجانبه سياسي و اقتصادي رايزني‌هاي حساسي را پيش برد در ايتاليا در نشستي سخنراني خواهد كرد كه نمايندگان بيش از 56 كشور در آن حضور دارند. در شرايطي كه ايالات متحده از كشورهاي اروپايي و تركيه مي‌خواهد كه به واشنگتن در اقدام‌هاي ضد ايراني براي تحت‌الشعاع قرار دادن فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران بپيوندند، محمد جواد ظريف در ايتاليا و از تريبوني كه بيش از 800 مقام و چهره سياسي ظرف چهار روز از آن براي بيان رويكردهاي خود استفاده مي‌كنند، از برنامه‌هاي ايران براي برقراري صلح منطقه‌اي و بهره‌برداري همه از استراتژي برد- برد، سخن مي‌گويد.
به فكر روزهاي پسابحران
كنفرانس گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي كه امسال سومين دور آن برگزار مي‌شود از تاريخ 30 نوامبر تا 2 دسامبر در رم و به ميزباني وزير خارجه اين كشور برقرار است. رسانه ايتاليايي «آنسا» كه به شكل معمول اسپانسر رسانه‌اي و پوشش‌دهنده اين كنفرانس است در اين باره مي‌نويسد: «رم بارديگر به پايتختي در مديترانه براي گفت‌وگو ميان كشورهايي تبديل مي‌شود كه عمدتا شكل گرفتن ديالوگ ميان آنها آسان نيست. اين سومين بار است كه كشورهاي مديترانه‌اي، رهبران جهان و سران نهادهاي بين‌المللي به علاوه ده‌ها نفر از بخش اقتصادي و مالي در پايتخت رم دور هم جمع مي‌شوند تا درباره مهم‌ترين بحران‌هاي بين‌المللي تبادل نظر كنند. سخنران‌ها در اين نشست سه روزه تلاش مي‌كنند براي بحران‌هاي متعدد در منطقه راهكار ارايه دهند و همزمان به ياد رهبران جهان بياورند كه «وراي بحران، يك دستور كار سازنده» بايد وجود داشته باشد.
در جست‌وجوي نظم منطقه‌اي جديد
در مقدمه دستوركارهاي امسال كنفرانس بين‌المللي گفت‌وگوهاي منطقه‌اي كه روي سايت اين كنفرانس قرار گرفته، آمده است: «منطقه مديترانه در حال حاضر با بحران، تنش، بي‌ثباتي سياسي، تهديد تروريسم و مهاجرت‌هاي دسته جمعي عجين شده است. در حال حاضر اصلي‌ترين سوال اين است كه آيا بايد تسليم محاصره شدن توسط بحران‌ها بشويم؟ قطعا خير. اما بايد با سرعت عمل كنيم. اداره امور به شكل هميشگي ديگر يك گزينه براي منطقه مديترانه نيست. ما بايد استراتژي جامع و بلندمدتي براي به ثبات رساندن منطقه تعريف كنيم. اين امر مسووليت تاريخي جديد اروپا است. نخستين اولويت ما مبارزه با داعش و جريان افراط‌گرا بود. همزمان بايد به فراتر از تنش‌ها و ناآرامي‌هاي فعلي فكر كنيم و نظم منطقه‌اي جديدي را تصور كنيم. نظم منطقه‌اي مبتني بر ديپلماسي، مشاركت و توسعه پايدار. در منطقه مديترانه همواره فرصت‌هايي وجود دارد كه بايد از آنها استفاده كنيم. بحران، خطر و بي‌ثباتي تنها مسائل موجود در اين منطقه نيستند بلكه آينده اروپا در اين منطقه رقم مي‌خورد. به دليل دغدغه‌هاي مشترك و منافع مشترك است كه همه بايد در ترسيم آينده‌اي مثبت براي اين منطقه مشاركت داشته باشيم. براي رسيدن به اين هدف، بايد پتانسيل‌هاي منطقه آفريقا را هم در نظر بگيريم؛ منطقه‌اي كه چالش‌هاي موجود در آن به چالش‌هاي منطقه مديترانه گره خورده است.
پرونده سوريه و بحران مهاجرت در راس اولويت‌هاي كنفرانس
آنجلينو آلفانو، وزير خارجه ايتاليا در نشست افتتاحيه اين كنفرانس گفت «در روزهاي بسيار بحراني براي كشورهاي مديترانه‌اي، گفت‌وگو، بهترين نقطه براي تمركز است. گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي نشان‌دهنده نگاه جامع و منسجم ايتاليا به مسائل منطقه‌اي است. در قالب گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي كشورهايي كه شريك شدن در مسير گفت‌وگو با هم در متن تحولات منطقه‌اي را سخت مي‌بينند، مي‌توانند دور يك ميز بنشينند و با هم صحبت كنند.»
به نظر مي‌رسد كه بحران در سوريه چه در موقعيت فعلي و چه پساجنگ اصلي‌ترين سوژه سومين كنفرانس گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي باشد اما در سايت اصلي كنفرانس نوشته شده كه يكي از مهم‌ترين مسائل مورد تمركز، بحران مهاجرت و چگونگي حمايت از حقوق مهاجران خواهد بود.
وزير خارجه ايتاليا در اين باره مي‌گويد: «ايتاليا قهرمان حقوق بشر در سطح بين‌المللي است و تاكنون جان بيش از نيم ميليون نفر را در مديترانه نجات داده است.» وزير خارجه ايتاليا در جمع خبرنگاران نيز درباره موضوعات مورد بحث در كنفرانس گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي گفت: «سوريه ويران شده در اثر جنگ در دستوركار بحث و تبادل نظرها در كنفرانس گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي است. پروسه انتقال قدرت در سوريه تنها مي‌تواند در نتيجه انتخابات دموكراتيك رخ دهد و آن هم در شرايطي كه مردم سوريه رهبران خود را انتخاب كنند. روند آستانه كه توسط ايران، روسيه و تركيه تاكنون هدايت شده است ابزاري موثر در برقراري آتش‌بس در سوريه بوده است. در مرحله بعدي، مذاكرات مورد حمايت سازمان ملل در ژنو مي‌تواند به برقراري ثبات در سوريه كمك كند و صلح فراگير را در اين كشور به‌ارمغان آورد.
سخنران ها: ظريف، لاوروف و عادل الجبير
منطقه پيراموني درياي مديترانه را 20 كشور مستقل دربرگرفته‌اند كه مهم‌ترين آنها در اروپا كشورهاي اسپانيا، فرانسه، ايتاليا، يونان به علاوه تركيه است و اين در حالي است كه مصر، ليبي، تونس، الجزيره، مراكش از يك سو و سوريه، لبنان، قبرس، سرزمين‌هاي اشغالي و فلسطين از سوي ديگر در دايره كشورهاي مديترانه‌اي قرار مي‌گيرند.
براساس گزارش رسانه‌هاي ايتاليايي در سومين دور اين گفت‌وگوها محمد جواد ظريف، وزير خارجه كشورمان، ابراهيم جعفري، وزير خارجه عراق، سامح شكري، وزير خارجه مصر، عادل الجبير، وزير خارجه عربستان سعودي، ميشل عون رييس‌جمهور لبنان، معاون رييس‌جمهور ليبي، سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه و توماس شانون معاون وزير خارجه ايالات متحده شركت خواهند كرد. در سايت كنفرانس نيز اسامي بيشتري از شركت‌كنندگان به چشم مي‌خورد كه علاوه بر افراد قيد شده در بالا، محمد بن عبدالرحمن بن جسان آل ثاني، وزير خارجه قطر، جبران باسيل، وزير خارجه لبنان، محمد كاظم سجادپور، تحليلگر و عضو وزارت امور خارجه ايران، فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا، خالد الخليفه وزير خارجه بحرين و احمد ابوالغيط دبيركل اتحاديه عرب نيز به چشم مي‌خورد.
براساس گزارش رسانه ايتاليايي آنسا، نمايندگان چين، هندوستان و نمايندگان برخي نهادهاي بين‌المللي مانند سازمان ملل و اتحاديه اروپا در اين نشست سخنراني خواهند كرد. همزمان وزارت امور خارجه ايران نيز اعلام كرده است كه محمد‌جواد ظريف از سخنرانان اصلي خواهد بود.
فرصتي براي طرح استراتژي‌هاي قابل اجرا
سومين دور گفت‌وگوهاي مديترانه‌اي بر چهار پايه امنيت مشترك، سعادت مشترك، مهاجرت و فرهنگ و جامعه مدني متمركز شده است. سخنراني‌ها و اظهارنظرها در اين قالب متمركز بر تكميل تجزيه و تحليل‌ها از اوضاع فعلي با ايده‌ها و راهكارهاي جديد است به گونه‌اي كه همكاري‌هاي اقتصادي ميان كشورها افزايش پيدا كند و كشورها بتوانند بر رقابت‌هاي منطقه و بحران‌ها فائق آيند. در پنل‌هاي تحت عنوان امنيت مشترك، شركت‌كنندگان درباره استراتژي‌هاي قابل اجرا براي پرهيز از تنش‌هاي بيشتر، مبارزه با تروريسم و انتقال‌هاي مسالمت‌آميز قدرت در سايه نهاد‌سازي گفت‌وگو خواهند كرد. در مجموع چهار روز نشست‌هاي مقدماتي و اصلي،
20 نشست مقدماتي برگزار مي‌شود و همزمان 800 نفر از چهره‌هاي سياسي، تجاري و فرهنگي در رم به منظور شركت در اين كنفرانس حضور دارند. نمايندگان متعدد از 56 كشور نيز براي سخنراني يا شركت در نشست‌هاي حاشيه‌اي و كنفرانس اصلي به پايتخت ايتاليا سفر كرده‌اند.