حميد رضا خالدي
محمدعليخاني كه اينك عضو شوراي شهر تهران است در كارنامه خود قائم مقامي سازمان ترافيك شهرداري تهران را دارد. او مي‌گويد 22هزارميلياردتومان بودجه براي تكميل متروي پايتخت لازم است و اين در حالي است كه سخنگوي وزارت بهداشت اعلام كرد سالانه 34هزار ميليارد تومان از آلودگي هوا ضرر به كشور وارد مي‌شود. او كه تجربه حضور در مجلس هفتم و قانونگذاري را نيز دارد در پاسخ به اينكه همواره راهكارهاي مقطعي به كار بسته شده است، مي‌گويد: معتقد نيستيم كه اين مشكل، بيماري لاعلاجي است. اگرمديريت ترافيك اصلاح شود، با استفاده از ابزارهاي جديد مثل دوربين‌ها، مي‌توانيم شاهد كاهش ترافيك كلان‌شهرمان باشيم.
آقاي مهندس، امسال هم با نزديك شدن به فصل سرما و آغاز زمستان شاهد تشديد آلودگي هوا در تهران هستيم، به طوري كه شرايط زيست محيطي در پايتخت دشوار شده و به مرز بحران نزديك مي‌شود. اين درحالي است كه الان سال‌هاست كه هر سال با آغاز آلودگي‌ها، شاهد انواع وعده‌ها و برنامه‌هاي مسوولان هستيم ولي بعدها اين وعده‌ها به راحتي فراموش مي‌شوند. در چنين شرايطي واقعا چه بايد كرد ؟ و اينكه اصولا به عنوان رييس كميسيون حمل و نقل و ترافيك نهادي كه مسوول نظارت برعملكرد شهرداري است، فكر مي‌كنيد اصلا مشكل آلودگي هواي تهران قابل حل است؟
ما معتقد نيستيم كه اين مشكل، بيماري لاعلاجي است. ولي بايد از راهش وارد شد. براي همين هم اينك 2 برنامه اصلي را در كميسيون در دست بررسي داريم. يكي از اين طرح‌ها، اصلاح محدوده طرح زوج و فرد است. الان 37 سال است كه طرح ترافيك تهران به همان شكل اوليه اعمال مي‌شود ولي نتوانسته دردي از گره‌هاي ترافيكي شهر دوا كند. ما براين باوريم كه ايجاد محدوديت در چند نقطه و محله نمي‌تواند مشكل ترافيك را حل كند. بنابراين در كميسيون درحال بررسي طرحي براي تصحيح محدوده زوج و فرد هستيم. البته گويا معاونت حمل و نقل و ترافيك شهرداري نيز در حال بررسي و تصحيح اين طرح است. مساله بعدي كه مي‌تواند گره‌گشا باشد، توسعه حمل و نقل عمومي با محوريت و اولويت مترو است. اما مشكل اينجاست كه براي تكميل متروي تهران به چيزي حدود 22 هزار ميليارد تومان بودجه نيازمنديم كه چيزي معادل 10 هزار ميليارد تومان آن براي خريد 2 هزار واگن مورد نياز است. اگر اين خطوط تكميل شود ظرفيت جابه‌جايي مسافر در تهران از 2 ميليون نفر كنوني به 6 ميليون مسافر و سفر در روز مي‌رسد. اين امر در كنار توسعه ساير شيوه‌هاي حمل و نقلي، مي‌تواند باعث شود تا ديگر بهانه‌اي براي استفاده غيرضرروي از خودروهاي شخصي نباشد. اما در غير اين‌صورت و درجايي كه در تهران شاهد 18 تا 20 ميليون سفر در روز در تهران هستيم و درشرايطي كه در تهران بيش از 4 ميليون خودرو پلاك شده و بيش از 3 ميليون و صد هزار موتورسيكلت شماره‌گذاري شده داريم (كه از اين تعدادحدود 2 ميليون موتور فعالانه در شهر تردد مي‌كنند) و در حالي كه روزانه بيش از يك ميليون و 200 هزار خودرو به تهران وارد مي‌شوند و برمي‌گردنند، چطور مي‌توان انتظار هواي سالم را داشت؟
فكر مي‌كنم شما مي‌خواهيد بگوييد مشكل اصلي ترافيك تهران سوءمديريت است، درست است؟
دقيقا. ببينيد، در دوره قبل چقدر پل و بزرگراه و تونل و... ساخته شد. اما آيا مشكل ترافيك تهران حل شد ؟ اين نشان مي‌دهد كه اگرمديريت ترافيك اصلاح شود، با استفاده از ابزارهاي جديد مثل دوربين‌ها، مي‌توانيم شاهد كاهش ترافيك كلان‌شهرمان باشيم. در واقع بايد مالكان خودرو، هزينه ايجاد ترافيك و تراكم ترافيك را بپردازند. در واقع الان هزينه ترافيك خودروها را تمامي شهر و شهروندان دارند مي‌پردازند. ما مي‌گوييم بايد به گونه‌اي عمل كنيم كه به جاي اعمال محدوديت هر كسي متناسب با سطح بهره‌مندي از خدمات شهري، عوارضش را بپردازد.
يعني هر كسي پول دارد، خودروي خود را بيرون بياورد!
نه. اين برداشت، برداشت درستي نيست. مي‌توان عوارض را كم و پايين گرفت ولي در عوض همه در آن مشاركت داشته باشند و از محل درآمدش، حمل و نقل عمومي را نيز توسعه داد. چون در جايي كه شهرداري بيش از 30 هزار ميليارد تومان بدهي و به همين مقدار پول براي تكميل پروژه‌هاي نيمه تمامش نياز دارد و در عين حال مجبور است ماهي بيش از 700 ميليارد تومان براي حقوق و مزاياي پرسنل خود بپردازد، بودجه چشمگيري براي ساماندهي حمل و نقل باقي نمي‌ماند.
من درست متوجه نشدم. در مورد اصلاح طرح ترافيك، مي‌خواهيد كلا طرح ترافيك را‌برداريد؟
نه. ما در طرح جديد علاوه بر رينگ‌هاي محدوده طرح ترافيك جديد، رينگ‌هاي ديگري را نيز تعريف خواهيم كرد تا هر كس بخواهد وارد اين رينگ‌ها شود، عوارض مشخصي را بپردازد كه بسته به رينگ آن، متفاوت خواهد بود.
اينكه همان طرح LEZ است !
اصلا اينطوري نيست. طرح، به نوعي همان طرح ترافيك امروزي است كه با هدف ايجاد محدوديت طراحي شده است و نقطه‌اي است. ولي ما معتقديم نبايدبراي مردم محدوديت ايجاد كرد. ما مي‌گوييم، چرا هزينه تردد كسي كه درخيابان‌هاي تهران با ماشين‌هاي چند صد ميليوني «دور دور» مي‌كند را بايد جامعه و ساير شهروندان بپردازند. براي همين به دنبال اين هستيم تا اين افرادي كه از روي بيكاري خيابان‌ها را قرق مي‌كنند و ترافيك درست مي‌كنند، عوارض بيشتري را بپردازند. حتي ممكن است در اين طرح، افرادي كه در روز يك‌بار از خياباني مي‌گذرند از پرداخت عوارض معاف باشند ولي اگر ترددشان ادامه داشته باشد، بايد عوارض بدهند.
قاليباف، شهردار سابق تهران معتقد بود كه تا مديريت يكپارچه شهري ايجاد نشود، نمي‌توان مشكل آلودگي هوا را حل كرد. حتي مدعي بود كه مي‌تواند در صورتي‌كه مسووليت تام به وي داده شود، مشكل آلودگي هواي تهران را در كمتر از 6 سال حل كند. واقعا فكر مي‌كنيد چنين چيزي ممكن است؟
ما هم معتقديم كه اعمال مديريت يكپارچه شهري خيلي خوب است. ولي عملا به نظر مي‌رسد اين كار به اين زودي‌ها شدني نباشد. مثلا در اين طرح بايد سازمان‌هاي مرتبط مثل راهنمايي و رانندگي تحت لواي شهرداري اداره شوند. اما به نظر مي‌رسد با شرايط كنوني چنين چيزي شدني نباشد. به همين دليل شايد همان‌طور كه رييس مجلس در ديدارشان با اعضاي شوراي شهر عنوان كردند، شايد بهترين كار اين باشد كه به دنبال طرح‌هايي اجرايي و تاثيرگذار براي حل معضل آلودگي هواباشيم. درواقع تا وقتي كه مديران ما به فهم مشتركي در مورد مشكل آلودگي هوا و ضرورت مساعدت و مشاركت براي حل آن، نرسند به نظر مي‌رسد تمامي ادعاها، شعار باشند.
با اين تفاصيل، فكر مي‌كنيد طرح‌هاي شما مي‌تواند تا سال آينده مشكل آلودگي هواي تهران را كاهش دهد؟
چرا كه نه؟ حتما مي‌تواند. البته ما اميدواريم با مساعدت تمامي نهادها مثل شوراي عالي ترافيك و تصويب طرح‌هاي ما، اين طرح‌ها به تدريج از همين امسال عملياتي و اجرا شوند. ولي در هر صورت مي‌توانم به مردم قول دهم كه تا يك سال آينده حتما اين طرح‌ها اجرايي شود و شاهد تاثير آن در كاهش تعداد روزهاي آلوده شهرمان باشيم.