جهانگيري: تدبير هاشمي رييس‌جمهور ساخت
روحاني، ناطق‌نوري و علي لاريجاني غايبان نامدار كنگره بزرگداشت آيت‌الله هاشمي بودند
زهير موسوي|نخستين سالگرد درگذشت مرحوم آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني روز گذشته در محل سالن اجلاس سران برگزار شد. بسياري از فعالان سياسي، مقامات سياسي براي پاسداشت خدمات آيت‌الله هاشمي رفستجاني به انقلاب اسلامي در سالن اجلاس سران گرد هم آمده بودند. از مصطفي تاجزاده تا محمود واعظي؛ از مجيد انصاري تا سيد حسن خميني. اما اين برنامه يك غايب بزرگ داشت؛ حسن روحاني، رييس‌جمهوري ايران كه به گفته محمد هاشمي از سه روز قبل اعلام كرده بود نمي‌تواند در اين مراسم حاضر شود اما باز هم نامش در كنداكتور برنامه، به عنوان سخنران آمده بود. اتفاقي كه البته با توجه به اعلام قبلي روحاني مي‌توانست رخ‌ندهد و نام او از فهرست سخنرانان اصلي حذف شود. شنيده‌ها حاكي از آن است كه حسن روحاني از سه روز قبل اعلام كرده است اگر سخنراني او با سخنراني مقام معظم رهبري تقارن پيدا كند، او در كنگره حضور نخواهد يافت. محمد هاشمي هم در سخنراني خود در آغاز برنامه به اين موضوع صحه گذاشت و اعلام كرد رييس‌جمهوري از سه روز قبل اعلام كرده‌اند امكان حضور در كنگره فراهم نيست. برخي اخبار حكايت از آن دارد كه رييس‌جمهوري روز پنجشنبه در مدرسه عالي شهيد مطهري در مراسمي كه به بهانه سالگرد درگذشت آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني برگزار خواهد شد، صحبت خواهد كرد. با اين حال برگزاركنندگان برنامه بي‌توجه به اعلام قبلي رييس‌جمهور همچنان نام او را در كنداكتور قرار دادند. هرچند روحاني خود به دلايلي كه هنوز اطلاعي از آن در دست نيست در كنگره بزرگداشت هاشمي حضور نيافت اما همسر، فرزندان و برادرش راهي اين مراسم شدند. اسحاق جهانگيري، معاون اول او هم يكي از سخنرانان اصلي بود. با اين حال عدم حضور رييس‌جمهور منجر به ناراحتي فرزندان آيت‌الله شد. فاطمه هاشمي اينگونه گلايه‌اش را مطرح كرد: «ايشان مظلوميتي داشت و دارد و عدم حضور رييس‌جمهور عزيز ما در اين برهه از تاريخ براي همين است.»اما روحاني تنها غايب بزرگ كنگره ديروز نبود. چهره‌هاي سرشناس بسياري بودند كه در اوايل انقلاب و روزهاي جنگ در عكس‌هاي يادگاري هاشمي حضور داشتند اما روز گذشته بنا به هر دليلي نتوانستند در مراسم سالگرد يار ديرين خود حضور پيدا كنند. علي‌اكبر ناطق‌نوري يكي از آن چهره‌ها است. روحاني و ناطق‌نوري از نزديك‌ترين ياران هاشمي‌رفسنجاني بودند كه هيچ يك از اين دو در برنامه روز گذشته حضور پيدا نكردند و دليل اين عدم حضور مشخص نيست. رييس‌جمهوري ظهر روز گذشته با انتشار يك توييت سالگرد فقدان آيت‌الله را تسليت گفت كه در همان شبكه اجتماعي نيز انتقادات تند و تيزي به او بابت حضور نيافتن در كنگره مطرح شد. از غايبان بزرگ ديروز مي‌توان به علي لاريجاني، رييس مجلس شوراي اسلامي نيز اشاره كرد. لاريجاني كه در روز تشييع پيكر آيت‌الله و هنگام خواندن نماز ميت در صف اول قرار داشت، در سالگرد او نه تنها در صف اول حضور نداشت بلكه حتي يك جمله هم در اين باره بيان نكرد. ليست غايبان ديروز البته بلندتر از اين است. جامعه روحانيت مبارز در سال 1356 و با حضور آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني تشكيل شد. درست است كه اين اواخر كمي از نظر تفكر سياسي اين جريان و شخص آيت‌الله از هم فاصله گرفته بودند اما آيا اين فاصله تا اين مقدار بود كه هيچ يك از اعضاي جامعه روحانيت در سالگرد ايشان حضور نداشته باشند؟جامعه روحانيت نيز وضعيتي مشابه لاريجاني دارند و آنها نيز حتي يك بيانيه در سالگرد يار و هم جرياني ديرين خود صادر نكردند. با اين حال از ميان علما آيت‌الله جوادي‌آملي با ارسال يك پيام تصويري و از ميان اصلاح‌طلبان سيدمحمد خاتمي با ارسال نامه‌اي ياد و خاطره آيت‌الله فقيد را گرامي داشتند. هرچند كه پيام ويديويي پخش شد و نامه خاتمي قرائت نشد. غايب ديگر چهره پر سر و صداي اين روزهاي دانشگاه آزاد است. علي‌اكبر ولايتي، رييس جديد دانشگاه آزاد اسلامي كه رياست ميراث علمي آيت‌الله را برعهده دارد هم ديروز در سالن اجلاس سران حضور نيافت تا اسم او نيز در ليست بلندبالاي غايبين مرقوم شود. در كنار اين غايبين چهره‌هايي از هر دو جريان سياسي كشور بودند كه به ياد رفيق ديرين خود در سالن اجلاس گرد هم آمدند. موسوي‌لاري، سيدمصطفي ميرسليم، محمد ري‌شهري، علي‌اكبر صالحي، عباس آخوندي، محمود واعظي، بيژن زنگنه، محمد بطحايي، فاطمه سلحشوري، محمدرضا عارف، جعفرزاده ايمن‌آبادي، معصومه ابتكار، سيد محمود علوي و محمدرضا نعمت‌زاده تعدادي از مهمانان اين كنگره بودند. اعضاي شوراي شهر تهران نيز به واسطه حضور در نخستين سالگرد آيت‌الله فقيد تصميم به لغو جلسه شوراي شهر گرفته و در اين مراسم حضور پيدا كردند. اشك‌هاي محمد هاشمي‌رفسنجاني و بغض‌هاي فرخورده اسحاق جهانگيري حين سخنراني نشان مي‌داد غم فراق آيت‌الله همچنان نه تنها براي اعضاي خانواده كه حتي براي مسوولان كشور هنوز تازه است. مهدي هاشمي‌رفسنجاني نيز كه گويي به مرخصي از زندان آمده بود دركنار محسن برادر بزرگ‌تر خود به عنوان ميزبان در ورودي VIP به مهمانان خوش آمد مي‌گفت. محمد هاشمي نخستين سخنران اين كنگره بود. سخنراني كه با اشك همراه شد و لحظات جالبي را براي عكاسان حاضر در مراسم خلق كرد. هاشمي در نطق خود ضمن خوش‌آمد گويي به مهمانان از برخي فضايل اخلاقي مرحوم هاشمي‌رفسنجاني سخن گفت. اما او نيز مانند فاطمه نتوانست دلخوري خود از عدم حضور رييس‌جمهوري را پنهان كند و گفت: قرار بر اين بود رييس‌جمهور سخنران اين مراسم باشد كه سه روز پيش از دفتر ايشان خبردادند كه حضور پيدا نمي‌كنند.
اميركبير الگوي هاشمي بود
اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس‌جمهوري كه مانند حسن روحاني به آيت‌الله هاشمي بسيار نزديك بود، سخنران بعدي اين كنگره بود. او نيز همانند برادر آيت‌الله فقيد نتوانست بر اندوه خود غلبه كند و بارها بغض گلويش را گرفت. ثانيه‌هايي سكوت مي‌كرد و پس از صلوات حضار به ادامه سخنان خود مي‌پرداخت. جهانگيري در نخستين كنگره سالگرد آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني گفت: سخن گفتن درباره شخصيت سياستمدار بزرگي چون آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني سخت است. معاون اول رييس‌جمهور با بيان اينكه آيت‌الله هاشمي از لحاظ سياسي آرمانگراي واقع‌بين بود، عنوان كرد: ايشان آرمان‌هاي بزرگي براي ايران تصور كرده بود ولي در عين حال، واقع بين بود. انقلابي جامع‌نگر بود. تا مرز شهادت رفت ولي لحظه‌اي ترديد در راه مبارزه نداشت ولي در عين حال، همه حركاتش از جامعيت برخوردار بود. آيت‌الله استراتژيستي توسعه‌گرا بود. او در دولت، مجلس، مديريت جنگ، پيشبرد صلح، توسعه روابط بين‌المللي و منطقه‌اي، اصلاحات و اعتدال نقش كارسازي داشت. جهانگيري با يادآوري اينكه در اوايل انقلاب كه لازم بود نهادهاي انقلابي شكل بگيرد، آيت‌الله هاشمي در هر كجا كه حضور يافت، آن نهاد هم محور شد، بيان كرد: ايشان وقتي به مجلس رفت، مجلس در راس امور قرار گرفت. وقتي به دولت رفت، دولت در خط مقدم سازندگي و توسعه كشور قرار داشت. وقتي به مديريت جنگ رسيد، گره‌گشاي جنگ شد و وقتي نياز بود صلح را پيش ببرد به امام گفت اجازه بدهيد من قطعنامه و صلح را اعلام كنم، آنگاه شما مرا به خاطر عدم مديريت درست جنگ محاكمه كنيد. جهانگيري با بيان اينكه آيت‌الله هاشمي سياستمداري مبتني بر مردم بود، اظهار داشت: ايشان بر انتخابات باور داشت و تاكيد بر انتخاباتي آزاد داشت كه حقوق مردم رعايت شود و از انتخابات با مشاركت بالا صحبت مي‌كرد. از رويكردهاي اصلي ايشان اين بود كه با وجود حضور در بالاترين مسووليت‌هايي كه مورد نقد مردم قرار مي‌گرفت همواره خود را در معرض راي مردم قرار مي‌داد زيرا فكر مي‌كرد با راي مردم بهتر مي‌تواند عمل كند. وي با اشاره به ردصلاحيت آيت‌الله هاشمي در انتخابات رياست‌جمهوري سال ۹۲ تصريح كرد: در انتخابات سال ۹۲ به صحنه آمد ولي ناباورانه ردصلاحيت شد. فكر مي‌كردند با رد صلاحيت او صحنه را ترك مي‌كند ولي او قهر نكرد و عافيت‌طلبي نكرد ولي ايشان با تدبير، رييس‌جمهور درست كرد. من آن زمان رييس ستاد ايشان بودم. در همان موقع نزد ايشان رسيديم و گفتم تكليف چيست؟ گفت فلاني من همان هاشمي ديروز هستم با كمترين تغيير. با همان نزديكي با رهبري. ستادها را جمع كنيد. حتي اعتراض هم نكرد. ايشان تدبير كرد و آقاي روحاني را رييس‌جمهور كرد. معاون اول رييس‌جمهور افزود: ايشان براي انتخابات مجلس ۹۴ و انتخابات خبرگان و آن راي عظيمي كه مردم به ايشان دادند، فكر كرده بود. براي انتخابات ۹۶ از اوايل ۹۵ فكر و برنامه‌ريزي مي‌كرد و من حداقل سه بار با ايشان صحبت كردم و اصرار داشت كه آقاي روحاني در انتخابات ۹۶ كانديدا شوند. جهانگيري با بيان اينكه با راي بالايي كه مردم در انتخابات مجلس خبرگان به آيت‌الله هاشمي دادند همه ديدند كه مردم همچنان ايشان را قبول دارند، خاطرنشان كرد: در مراسم بدرقه موج عظيمي او را بدرقه كردند. وي با بيان اينكه آقاي هاشمي نظريه توسعه داشت و براي تكنوكرات‌ها يك الگو و سرمشق بود، ابراز داشت: آيت‌الله هاشمي مفهوم توسعه را مي‌فهميد. فن‌سالاران زيادي دور آيت‌الله هاشمي جمع شدند. آقاي هاشمي اقتصاد را اينگونه مي‌ديد كه هم بايد به روستاها رسيدگي كرد و هم كارهاي بزرگ انجام داد. معاون اول رييس‌جمهور با اشاره به وضعيت كشور در زمان جنگ بيان كرد: در زمان جنگ يك ميليارد دلار براي اداره كشور بود. در آن دوران سخت، آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني به دنبال ساخت مترو بود. نمايندگان مجلس پيش او رفتند. گفتند مشكلات زياد است، وقت مترو نيست. ايشان سعي كرد ما را قانع كند و در خطبه نمازجمعه درخصوص مترو صحبت كرد و بعد از خطبه كسي جرات نكرد حرفي بزند. وي با بيان اينكه هاشمي از هيچ تهمتي هراس نداشت، اظهار داشت: شجاعانه وارد ميدان مي‌شد. وقتي اصلاح‌طلبان فكر مي‌كردند براي حذف رقيب، هاشمي مانع است، با آن مخالف كردند. بعد ۸۸ نيز مانع حذف اصلاح‌طلبان شد و ايستاد. بعد از سال ۸۸ با ايشان صحبت مي‌كردم. ايشان گفت مي‌خواستند جريان قوي از انقلاب را حذف كنند اما من ايستادم و نگذاشتم. آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني گفت، گفتم اينها دور من جمع مي‌شوند من اينها را به نظام وصل مي‌كنم. وي با اشاره به وضعيت كنوني كشور خاطرنشان كرد: كشور امروز يك سال بعد از آيت‌الله هاشمي عزيز در موقعيت‌هاي حساس قرار گرفته است. در شرايط فعلي كشور بسياري در حالي كه همه مي‌دانند با وجود تهديدات پيشرو فرصت‌هاي كم‌نظيري پيش روي ما است. چه كنيم نگراني‌ها و اعتراضات در كشور حل شود، البته در كشورهاي در حال توسعه امري عادي است. معاون اول رييس‌جمهور اضافه كرد: مشكلات اقتصادي و مسائل فراوان است اما مسير حل انتظارات و اعتراضات گفت‌وگو است. وي با تاكيد بر اينكه وجود نارضايتي بايد بررسي شود، بيان كرد: راه‌حل بالا بردن رضايت عمومي فراهم كردن امكان ارتباط و نقد و گفت‌وگو است. گفت‌وگو بهترين مسير براي حل بحران است. ما نبايد كاري كنيم كه نارضايتي‌ها به كينه‌ورزي و خشونت تبديل شود. جهانگيري اضافه كرد: دفاع از دموكراسي و حقوق شهروندي با گفت‌وگو امكانپذير است. عملا بايد به ميدان بيايم. زمان، زمان گفت‌وگو است. طبيعي است در چنين اعتراضاتي دشمنان سواستفاده مي‌كنند ولي اين بدترين حرف است كه بگوييم فلان كشور عربي در ايران دخالت كرده است. اينها كوچك‌تر از آن هستند كه بخواهند چنين كاري كنند. جهانگيري خطاب به صداوسيما گفت: صداوسيما بايد در روشش تغيير ايجاد كند. صداوسيما نمي‌تواند در دست عده‌اي محدود تندرو باشد. چرا اينگونه رفتار مي‌كنيد؟ رسانه ملي بايد حتي در اختيار معترضان و همه مردم باشد. وي با بيان اينكه به عنوان نماينده دولت مي‌گويم مي‌دانيم مردم مشكلات زيادي دارند، اظهار داشت: بيكاري است و معيشت سخت شده است. دوستان عزيز مسير توسعه را به خوبي طي مي‌كنيم اما عده‌اي مي‌گويند مردم حس نمي‌كنند. مي‌گويم درست است. اقتصاد را ته‌دره بردند و ما آن را ده پله بالا آورديم اما هنوز ته دره است. جهانگيري با بيان اينكنه امروز ما مسوول سازندگي ايران هستيم، خاطرنشان كرد: در زمان جنگ ملت ايران نشان داد با حضور همه جريان‌ها و اقشار كه به زعم كارشناسان، طولاني‌ترين جنگ معاصر بود، حتي يك وجب از خاك كشور را نداديم. مثل هاشمي حساس و نگران باشيم ولي اميدوار و فعال، با مردم باشيم، جريان‌هاي سياسي كشور را به رسميت بشناسيم. بايد شرايط گفت‌وگوها ايجاد شود. بزرگ‌ترين تهديدها به نقاط قوت تقويت شود.
همه صفات هاشمي اميد بود
حجت‌الاسلام سيدحسن خميني نيز در نخستين كنگره آيت‌الله اكبر هاشمي‌رفسنجاني گفت: جلسه بسيار با عظمتي است و اميدوارم خداوند كمك كند نسبت به روح آقاي هاشمي اداي احترام كنم. سيدحسن خميني با بيان اينكه تمام انتخابات مختلفي كه از سال ۸۴ تا اين اواخر صورت گرفت، من همراه ايشان بودم، افزود: از انتخابات تلخ ۸۴ گرفته تا خبرگان اخير همراه‌شان بودم. نوه بنيانگذار انقلاب اسلامي با بيان اينكه آقاي هاشمي به اميد به خدا خوشبين بود، عنوان كرد: نزديكي آيت‌الله هاشمي با قرآن يك خوشبيني نسبت به خدا در ايشان ايجاد كرد. البته من يكي، دوبار ايشان را مضطرب ديديم. در شرايط سخت سال ۸۸ مضطرب نبود اما يكي از لحظات كه فكر مي‌كنم خيلي ناراحت بودند ۱۵ خرداد ۸۴ بود. همان هم چند ساعتي طول نكشيد. او با بيان اينكه ممكن بود آيت‌الله هاشمي عقيده‌اش را عوض كند ولي در گذر زمان معتقد بود آنچه مي‌گويد در دوره خودش درست است، يادآور شد: اين موارد در ايشان اميدي را ايجاد كرد كه اولا، راه ما درست است و دوما، مجموعه مردم اشتباه نمي‌كنند و سوما اينكه خداوند وعده نصرت داده است.