مهم‌ترين دستاورد آقاي روحاني و اصلاح‌طلبان برنامه هسته‌اي ايران بود. با مشكلاتي كه امريكا ايجاد كرده آيا نگران نيستيد كه اصلاحات دچار چالش جدي شود زيرا نشانه‌هاي نااميدي به نظر زياد شده است، اين مسائل و ضربه خوردن اصلاح‌طلبان شما را نگران نمي‌كند؟
ممكن است گفته شود مردم نارضايتي‌هايي دارند. مردم مطالباتي دارند. اين مطالبات هم مطالبات درستي است. مردم هم در بخش اقتصادي مي‌خواهند كشورشان از موقعيت بهتري برخوردار باشد، زندگي بهتري داشته باشند، رفاه بيشتري داشته باشند، هم در زمينه مسائل فرهنگي مطالباتي دارند، هم در زمينه مسائل اجتماعي و هم در زمينه مسائل سياسي داخلي و خارجي مطالباتي دارند. اين مطالباتي است كه مردم ايران دارند و مردم همه كشورها هم نسبت به حاكميت‌شان دارند. حركت ما به سمتي است كه به مطالبات مردم پاسخ دهيم. اصلاح‌طلب‌ها به صورت جدي‌تر در ميان گروه‌هاي سياسي خودشان را همزبان با زبان مردم مي‌كنند و سعي مي‌كنند كه مطالبات مردم را از طريق اصلاحات پيگيري بكنند.
ولي الان چالش‌هاي كلاسيك تبديل به چالش‌هاي مدرني شده است و اينكه آيا جمهوري اسلامي قابليت و ظرفيت تطبيق خود با اين چالش‌هاي مدرن را دارد ؟ چالش‌هايي كه فرق دارد با جنگي كه مردم با گوشت و خون سد فيزيكي دشمن شوند. الان رسانه‌هاي اجتماعي وجود دارند و مركز تحقيقات رياست‌جمهوري تحقيقي كه در سال 92 انجام داده است تقريبا نصف مردم اعتقاد داشتند كه حجاب نبايد اجباري باشد جمهوري اسلامي با ساختار سنتي خود چه مواجهه‌اي با اين چالش‌هاي عصر جديد خواهد داشت؟
انعطاف در جمهوري اسلامي بالاست. كساني كه شناخت دقيقي از جمهوري اسلامي داشته باشند مي‌دانند كه جمهوري اسلامي قدرت انعطافش خصوصا در مقابل مردمش بالاست. حتما آن چيزي كه مردم ايران بخواهند جمهوري اسلامي سعي مي‌كند كه با مردمش گفت‌وگو كند و به نحوي مطالبات اكثر مردم ايران را تامين كند.
اگر اكثريت مردم بخواهند حجاب اجباري نباشد؟
اينكه اين جا ما اعلام كنيم اكثريت مردم چنين چيزي مي‌خواهند اينكه معلوم نيست. همان مركز تحقيقات استراتژيك رياست‌جمهوري يك نظرسنجي هم انجام داده كه بيش از 60 درصد مردم ايران همچنان معتقدند كه با اصلاحات همه مطالبات‌شان قابل تامين است. يعني مردم هيچ چيز ديگري جز روش اصلاحات براي تامين مطالبات خودشان دنبال نمي‌كنند. من فكر مي‌كنم اين روش‌هايي كه تا به الان با راه‌هاي اصلاحات دنبال كردند حتما به خواسته‌هاي‌شان در جمهوري اسلامي مي‌رسند.
شما خودتان بارها گفته‌ايد اصلاحات بايد قانوني و تدريجي باشد. آيا فكر مي‌كنيد همان سرعت و همان قالب مي‌تواند مردم را همچنان معتقد به اصلاحات نگه دارد يا اينكه فكر مي‌كنيد سرعت بايد تغيير كند؟
من فكر مي‌كنم گاهي اوقات لازم است سرعت‌مان را در برخي مسائل اضافه كنيم ولي به هر حال اين مردم، مردمي هستند كه وقتي در انتخابات شركت مي‌كنند بيش از 70 درصدشان در انتخابات شركت مي‌كنند. من فكر مي‌كنم كه هنوز چند ماه كه بيشتر از انتخابات نگذشته نمي‌شود گفت مردمي كه در ارديبهشت امسال در انتخابات رياست‌جمهوري شركت كردند و آن راي را به رييس‌جمهور دادند ظرف اين چند ماه اتفاقاتي براي‌شان افتاده كه از همه آن روش‌هاي‌شان دست برداشتند.
با توجه به اينكه در عالم سياست تلقي مردم مهم‌تر از واقعيت است و تلقي مردم اين است كه وضع‌شان از نظر اقتصادي بدتر شده است. با توجه به اينكه در مورد آزادي‌هاي اجتماعي و آزادي‌هاي سياسي آگاهي بيشتر شده و ارتباطات باعث شده امروز مردم حتي به موضوع بودجه كار داشته باشند. اين حس بي‌عدالتي و فساد اوضاع را از نظر مردم وخيم نشان مي‌دهد. من مردم عادي را مي‌بينم كه مي‌گويند اميدمان را كامل از دست داده‌ايم، نگران هستند و مي‌گويند امكان ندارد دوباره راي بدهيم. آيا شما نگران نيستيد كه انتخابات بعدي ممكن است چرخشي رخ بدهد و مجلس و رياست‌جمهوري به سمت اصولگرايان بچرخد؟
الان 22 بهمن نزديك است حضور مردم را در خيابان‌ها خواهيد ديد. انتخابات مجلس در سال 98 نزديك است شما خواهيد ديد با چه گستردگي حضور پيدا مي‌كنند.
بله، مي‌آيند بين كانديداهايي كه هست آن كس را كه بيشتر با نظرات‌شان و با مطالبات‌شان همراهي دارد انتخاب مي‌كنند. البته واقعيتي كه الان وجود دارد فضاي مجازي و اين روش اطلاع‌رساني جديد يك مساله‌اي شده است. ولي من فكر مي‌كنم در اين اعتراضات اخير واقعيت نمود قضيه از بودش بيشتر بود. يعني در شهري چند نفر مي‌آمدند جمله‌اي مي‌گفتند - ما بر اساس اطلاعاتي كه به آن دسترسي پيدا كرديم - يا شعاري كه توسط چند نفر داده مي‌شد در همان شهرستان مثلا يك شهرستان صد هزار نفري نهايتا دويست نفر بودند و از همان دويست نفر پنج يا 10 نفرشان شعاري مي‌دادند كه اين شعار مي‌شد خبر اول برخي رسانه‌هاي خارجي و انگار كه كل مردم ايران يا اكثريتي يك همچنين شعاري دادند. يك نوعي سازماندهي به نظر مي‌آيد انجام گرفته بود كه اين نارضايتي‌ها را تبديل بكند به يك مساله اول در دنيا و به همين دليل هم امريكايي‌ها موضوع را به شوراي امنيت بردند. امريكايي‌ها خواستند بگويند خيلي مساله بزرگي بوده است. ما كه در ايران بوديم به نظر من اتفاقاتي كه در اين ايام افتاد با اتفاقات سال 88 مقايسه بكنيد. اصلا مگر قابل مقايسه است؟
اينكه در انتخابات يك بار مردم به يك جريان راي بدهند و بار ديگر به يك جريان ديگر طبيعي است. مردم ممكن است احساس كنند اين‌بار جريان اصلاحات يا جريان اعتدال آن جوري كه مي‌بايد كار مي‌كرد، كار نكرده است و بيايند به جريان ديگري كه در داخل نظام هم تعريف شده راي بدهند، هم از موضع حاكميت جمهوري اسلامي و هم از موضع اصلاح‌طلبي مي‌گويم، بالاخره يك اصلاح‌طلب هدفش اين است كه مردم در انتخابات آزاد باشند. افراد، كانديدا‌ها، جريانات سياسي كانديداهاي‌شان را مطرح بكنند و حرف‌شان را بتوانند به مردم منتقل كنند و مردم انتخاب كنند.
حالا يك بار يك اصولگرا را انتخاب مي‌كنند، يك بار يك اصلاح‌طلب انتخاب مي‌كنند. اين يك حق بزرگي است كه ما بايد از آن حفاظت كنيم. ولي به عنوان يك اصلاح‌طلب من اين دغدغه را نسبت به جريان اصلاح‌طلبي ندارم كه بگويم كه الان در حدي است كه نگراني وجود دارد كه ممكن است مردم برگردند بروند به سمت جريان اصولگرايي. ضمن آنكه من رويكرد مردم به جرياني خارج از حاكميت را باور ندارم.
در همين نظر سنجي‌ها خيلي‌ها را ديدم كه از آنها پرسيدند وضع زندگي‌ات چطور است؟ گفته وضعم بد نيست. ولي وقتي سوال شد كه وضع زندگي مردم چطور است؟ گفته وضع مردم خيلي بد است. يعني طرف وقتي درباره خودش قضاوت مي‌كند مي‌بيند كه زندگي‌اش آنقدر هم كه مي‌گويند بد نيست. ولي بخشي از آن به دليل اين فضايي است كه مخالفين دولت متاسفانه دامن زدند كه دولت آقاي روحاني را در ديد مردم بدبين كنند. فكر نكردند كه اگر ادامه‌اش بدهند بالاخره به كل نظام برمي‌گردد. من در جريان همين اعتراضات هم بلافاصله بعدش در جمعه‌اي كه پنجشنبه‌اش اولين اعتراض در مشهد شد در يك جمع اصلاح‌طلب سخنراني مي‌كردم آنجا اين جمله را به مخالفين دولت گفتم كه اشتباه مي‌كنيد شما كه شروع كرديد دودش به چشم خودتان مي‌رود. چون در جريانات اجتماعي اين طور نيست كه شروع‌كننده همان ادامه‌دهنده و همان خاتمه‌دهنده‌اش باشد. مسائل وقتي آمد در خيابان ديگر از دست كسي كه شروعش مي‌كند، خارج مي‌شود.
اين شما را نگران مي‌كند؟
بله، حتما. مسائل اگر بخواهد در سطح خيابان تعيين تكليف بشود حتما ما نگران هستيم و نبايد بگذاريم به اين مرحله برسد. مردم ايران با وجود اينكه اين دغدغه‌ها را دارند اما به اين نكته مهم هم توجه دارند كه در اين منطقه زندگي مي‌كنند. حتي آزادي خودشان، شكل‌گيري حكومت‌شان، ميزان دخالت‌شان در حكومت را با كشورهاي اطراف خودشان مقايسه مي‌كنند. مردم ايران كه نمي‌آيند بگويند از نظر آزادي در فرانسه چه وضعيتي وجود دارد و ما با آنها يكي هستيم يا نه. مردم ايران مي‌گويند اين همسايه‌هاي ايران در خليج فارس كدام‌شان اصلا يك انتخابات دارند؟ كدام‌شان يك حاكمي دارند كه مي‌توانند مطمئن باشند كه چهار سال ديگر يا هشت سال ديگر يا يك دوره‌اي ديگر با راي خودشان مي‌توانند عوض كنند و كس ديگري به جاي او بگذارند. بالاخره ما در اين منطقه زندگي مي‌كنيم. ما در اين منطقه درست است كه تاريخ مشروطه صد ساله‌اي داريم كه براي آزادي مبارزه كرديم، براي حاكميت قانون مبارزه كرديم، الان دستاوردمان نسبت به نقطه مطلوب ممكن است فاصله داشته باشد ولي نسبت به كشورهاي منطقه خيلي جلو هستيم. ما بالاخره فكر مي‌كنيم اين روشي كه ما داريم بايد يك جوري الگو‌سازي كنيم كه در كشورهاي منطقه مردم بتوانند با راي خودشان حاكمان‌شان را انتخاب كنند. البته مردم ايران با دنياي غرب هم تعامل دارند و فكر مي‌كنند بايد تلاش بكنند به آن درجه از آزادي هم برسند.
شما همين الان و بارها قبلا در سخنراني‌هاي‌تان نسبت به مخالفت‌هايي كه در درون حاكميت نسبت به دولت آقاي روحاني مي‌شود هشدار داده‌ايد. آقاي زنگنه هم پريروز گفتند ما جرات نداريم در مورد قراردادهاي نفتي اعلام كنيم كه با چه كسي مذاكره مي‌كنيم زيرا كه هم از داخل و هم از خارج سعي مي‌كنند قراردادها را به هم بزنند. در درون حاكميت چه كساني مخالف سرمايه‌گذاري خارجي و موفقيت دولت آقاي روحاني هستند؟
به نظر من كسي در ايران مخالف سرمايه‌گذاري خارجي نيست. سپاه هم نيست.
سرمايه‌گذاران خارجي خيلي مساله فساد را مطرح مي‌كنند، آنها فكر مي‌كنند فساد تمام دستگاه‌ها را گرفته است. داخلي‌ها هم مي‌گويند؛ در مناظرات انتخاباتي هم شما خودتان گستردگي فساد را مطرح كرديد آيا برخورد با فساد امكان‌پذير است يا اينكه فساد سراپاي وجود اين سيستم را گرفته است؟
اين‌طور نيست كه فساد سراپاي سيستم را گرفته باشد. واقعيتي كه وجود دارد اين است كه در اقتصاد دولتي و در اقتصاد ايران فساد زياد است و واقعيت بدتر اين است كه چون نتوانستيم اقتصاد را زود آزاد و شفاف‌سازي كنيم و نتوانستيم از كمك رسانه‌هاي آزاد استفاده كنيم، يك مقدار فساد، سيستماتيك هم شده است. فسادهاي بزرگي هم كه در دولت گذشته اتفاق افتاد، ذهن مردم هم درگير شد كه آيا مي‌شود كسي 7/2 ميليارد دلار پول نفت بگيرد و پس ندهد. من اراده جدي در راس حكومت براي مقابله با فساد مي‌بينم. رهبر معظم انقلاب گفتند نهادهاي زيرنظر من هم از اين مساله مستثني نيستند. اگر ما به اين نتيجه برسيم كه در يك نهاد نظامي يا حكومتي فسادي وجود دارد، با قاطعيت دنبال مي‌كنيم. كسي جرات نمي‌كند وقتي كه ما بگوييم اينجا فساد وجود دارد و بگويد اينجا جلو نرويد. ممكن است بگويند تبليغاتي نكنيد برويد جلو ببينيد موضوع واقعا چيست.
در مورد راس حكومت سوال بزرگي كه در محافل عمومي مطرح است اين است كه جمهوري اسلامي ايران پس از آقاي خامنه‌اي چه خواهد شد؟ آيا بحران‌هاي جدي دامنگير جمهوري اسلامي خواهد شد؟ با توجه به اينكه پس از آقاي خميني شرايط تغيير كرده است، آيا شما نگران آينده جمهوري اسلامي هستيد؟
بحمدالله آيت‌الله خامنه‌اي حال‌شان خيلي خوب است. سرحال هم هستند به‌گونه‌اي كه ما هيچ دغدغه‌اي نداريم. در زمان امام(ره) هم كه مسوولان هنوز به اين درجه از بلوغ سياسي امروز نرسيده بودند اما همه ديدند كه در بحث تعيين رهبر معظم انقلاب بعد از ايشان هيچ مشكلي پيش نيامد. اين درجه از بلوغ در سياستمداران ايران الان خيلي خوب است و در عين اينكه اختلافات‌شان را با هم گاهي خيلي تند بروز مي‌دهند ولي براي تصميم‌گيري روي مسائل مهم كشور در وقت خودش خيلي تعيين‌كننده هستند و هيچ بحراني پيش نخواهد آمد.
آيا بازنگري قانون اساسي در دستور كار هست؟ يعني مانند آنچه آقاي خميني قبل از درگذشت‌شان انجام دادند؟
الان بحثي نيست ولي قانون اساسي مي‌تواند اصلاح شود. صحبتي تا اين لحظه نكرده‌ايم.
حدود كار قوا بايد در قانون اساسي بازنگري شود؟
بعد از چندين سال كه از قانون اساسي گذشته، ما در اجرا و نحوه ارتباطي كه بين سه قوه است و بعضا در كار همديگر مداخله مي‌كنند، با مشكلاتي مواجه هستيم. بعضي از قانونگذاري‌هايي كه مجلس مي‌كند فكر مي‌كنم دخالت آشكار در كار قوه مجريه است. اينكه مجلس بگويد قيمت بنزين را افزايش ندهيد، پس قوه مجريه چه كاره است؟
ولي اين فرآيند آغاز نشده است؟
قانون اساسي نياز به اصلاحات و بازنگري دارد بعد از يك دوره طولاني ولي فرآيند آن هنوز آغاز نشده است.
شما زماني پل بين اصلاحات و آقاي خامنه‌اي شديد. آيا همچنان اين نقش را داريد؟ بعد از انتخابات رياست‌جمهوري اين نقش را نداشتيد؟
پل نشدم. بعد از درگذشت آقاي هاشمي دغدغه‌اي به وجود آمد كه اصلاح‌طلبان از طريق ايشان دغدغه‌هاي‌شان را به رهبر معظم انقلاب منتقل مي‌كردند. الان كه آقاي خاتمي با محدوديت‌هايي روبه‌رو هستند و اصلاح‌طلبان خودشان را در داخل نظام تعريف مي‌كنند، من اين را خدمت رهبر معظم انقلاب طرح كردم كه ايشان در پاسخ گفتند چه كسي بهتر از خود شما. بعد از انتخابات رياست‌جمهوري هنوز به طور خصوصي خدمت ايشان نرفته‌ام ولي ان‌شاء‌الله حتما مي‌روم.
چرا نرفتيد؟ چون شايعه شده كه ارتباط شما با ايشان مشكل پيدا كرده است. همچنين شايعه شده بود كه ارتباط‌تان با آقاي روحاني هم خراب شده است.
رابطه‌ام با رهبر معظم انقلاب، رابطه بسيار خوبي است. مي‌خواستم يك مقدار از دوران انتخابات كه در آن دوران يك كمي از كانديدا‌هاي ديگر تندتر رفتم مقداري زمان هم بگذرد (با خنده) . رابطه‌ام با آقاي روحاني هم خيلي خوب و صميمي است و شايد در بين همه دولت‌ها بهترين رابطه بين رييس‌جمهور و معاون اول در اين دولت وجود داشته باشد.
شما در انتخابات رياست‌جمهوري بعدي شركت خواهيد كرد؟
اصلا به اينكه به عنوان كانديدا شركت كنم، حتي فكر هم نكرده‌ام.
مي‌توانم از برادرتان بپرسم؟ آيا فكر مي‌كنيد برادرتان در فساد نقشي داشتند؟
من فقط در اين باره يك‌بار گفتم منتظر اعلام نظر قوه قضاييه خواهم ماند و عدم موضع‌گيري در مورد پرونده قضايي ايشان نشان مي‌دهد كه من در مبارزه با فساد خيلي جدي هستم و هيچ خط قرمزي ندارم. البته ايشان هيچ ارتباطي با دولت نداشته و ندارد. مطمئن هستم كه احتمال استفاده از رانت به خاطر انتساب به من صفر است.
آخرين سوال؛ آقاي جهانگيري در مورد آقاي احمدي‌نژاد. نقش ايشان در سياست ايران چيست و چرا به پايه‌هاي نظام حمله مي‌كنند؟ ايشان خودشان متهم به فساد هستند، چرا برخوردي با ايشان نمي‌شود و شما فكر مي‌كنيد بايد برخورد شود؟
ديگران بايد جواب بدهند. نمي‌دانم چرا جواب نمي‌دهند. من به خودم اطمينان دارم. من در مناظره‌ها يك برگ كاغذ سفيد نشان دادم و گفتم اين زندگي من هست. من فكر مي‌كنم اين آقايان با سروصدا نمي‌توانند مسائل‌شان را كنار بگذارند. نمي‌شود از كنار مسائل گذشت. ايشان در حدي نيست كه براي نظام بن‌بست ايجاد كند. براي من هم سوال است چرا برخورد نمي‌كنند. خودم طرفدار برخورد و دستگيري ايشان نيستم ولي حتما بايد رسيدگي و قضاوت بشود. ايشان اتهاماتي عليه مقامات رده بالاي كشور مي‌زند. موضوع آقاي احمدي‌نژاد يك كمي پيچيده است.