لزوم مشاركت مردمي در نهال كاري هاي خوزستان
امين الله محراب
بروز ريزگرد در استان خوزستان يكي از مشكلاتي است كه به اعتقاد بسياري از كارشناسان و فعالان سازمان‌هاي مردم‌نهاد، بخش مهمي از آن نتيجه اجراي طرح‌هاي انتقال آب است و بخش ديگر آن به مشكلات مربوط به خشكسالي است كه هر دوي اينها در كنار ساير عوامل موجب شده‌اند تالاب‌ها آسيب جدي ببينند. در حال حاضر راه‌حل اصلي جلوگيري از اجراي طرح‌هاي انتقال آب است و راه‌حل كوتاه‌مدت هم در قالب اجراي درست و دقيق نهال‌كاري در اين مناطق است. متاسفانه بسياري از نهال‌هايي كه در جنوب شرق اهواز مانند منطقه هنديجان كاشت شده است به دليل نگهداري نامناسب خشك شده‌اند. در واقع نهال‌هايي كه به كانال آب‌گيري نزديك بوده‌اند حفظ شده‌اند اما نهال‌هايي كه از كانال آب فاصله داشته‌اند خشك شده‌اند. اين مساله نشان مي‌دهد در اين باره برنامه‌ريزي مناسبي صورت نگرفته است.
به عنوان يكي از فعالان انجمن‌هاي غيردولتي در استان خوزستان معتقدم كه اصلاح مشكلات طرح‌هاي قبلي مي‌تواند به نتيجه بخش شدن طرح نهال‌كاري در كانون‌هاي بروز ريزگرد كمك شاياني كند. البته در پي انتقادهايي كه از شيوه اجراي طرح نهال كاري در سال‌هاي گذشته صورت گرفته بود، مسوولان دولتي قول داده بودند در مراحل بعدي اجراي طرح از ظرفيت تشكل‌هاي مردمي در اجراي اين طرح استفاده كنند. اما در روزهاي اخير شنيده‌هاي تاييد نشده حكايت از اين دارد كه جمعي از بازنشسته‌هاي اداره منابع طبيعي يك انجمن غيردولتي جديد تاسيس كرده‌اند و براي اجراي طرح نهال‌كاري با دولت قرارداد بسته‌اند و حتي تعهد كرده‌اند كه چند صد هزار نهال را هم در ماه‌هاي آينده تامين كنند و از تيرماه هم كار آغاز شود. در صورتي كه اين خبر دقيق باشد و با همين كيفيت رخ داده باشد باز هم جا دارد كه از دستگاه‌هاي دولتي گلايه‌مند باشيم. در يكي، دو سال اخير تعداد قابل توجهي از فعالان سازمان‌هاي مردم‌نهاد در استان با احساس مسووليت هر هفته از مناطق نهال‌كاري شده بازديد و تلاش كرده‌اند كه براي حفظ نهال‌ها بكوشند. بهتر اين بود كه از اين ظرفيت قابل توجه مردمي استفاده مي‌شد. ما نمي‌گوييم به انجمن جديدالتاسيس اجازه مشاركت داده نشود، اما چه اشكالي دارد كه در اين خصوص هم افزايي صورت گيرد؟ بايد باور كنيم در اين موضوع بحث درآمدزايي فرع ماجرا است. بله ممكن است چند تومان هم پول در كار باشد اما آنچه مهم است سرنوشت اين طرح‌هاست كه به زندگي همه مردم استان خوزستان گره خورده است. بزرگان ما در استان خوزستان خاطره خوشي از طرح درخت‌كاري براي مقابله با گرد و غبار دارند. اين مشكل گرد و غبار زماني در چهار دهه پيش موجب بسته شدن جاده شوش به اهواز مي‌شده است اما آن روز با دورانديشي در خط مسير جاده نهال‌كاري شده و مشكل حل شده و اكنون از شوش به اهواز درختان قابل مشاهده‌اند. پس تجربه مردمي نشان داده كه نهال‌كاري مي‌تواند يكي از راه كارهاي ما باشد اما نتيحه بخش بودن آن نيازمند رعايت برخي پيش‌شرط‌هاست. اگر قرار است نهال‌كاري انجام شود اين كار بايد به شركت‌ها يا سازمان‌هاي مردم نهاد با تجربه و مسووليت‌پذير سپرده شود. اين متولي‌ها هم بايد نقش نهاد واسط را ايفا كنند و از ظرفيت‌هاي مردم بهره ببرند. نهال كاشتن كاري ندارد بلكه معضل نگهداري از اين نهال‌هاست آن هم در هواي گرم خوزستان كه از چند ماه ديگر آغاز مي‌شود و نهال‌ها حتما بايد روزانه آبياري شوند. اينكه فعلا چرا از مشاركت گسترده انجمن‌هاي مردمي استفاده نمي‌شود براي ما روشن نيست. يكي ديگر از پيش‌شرط‌ها اين است كه درباره انتخاب نوع نهال‌ها يك بار براي هميشه يك موسسه تحقيقاتي دلايل علمي انتخاب گونه‌ها را به افكار عمومي توضيح دهد تا شائبه‌هاي موجود درباره مشكل‌زا بودن برخي گونه‌ها مثل كهور پاكستاني رفع شود.
مدير انجمن آوان سبز دزفول