استراتژي جديد ترامپ جنجال‌آفرين شد
خروج از سوريه حربه يا وعده
ميثم سليماني
هنگامي كه ايالات متحده نيروهاي خود را براي حمايت از يگان‌هاي كرد سوري به شرق سوريه اعزام كرد كمتر كسي اين تصور را داشت كه امريكا پس از شكست داعش در اين منطقه بخواهد آنجا را به آساني ترك كند. منطقه‌اي كه برآورد مي‌شود بيش از 2 هزار نيروي امريكايي در آن مستقر هستند و وظيفه پشتيباني و آموزش نيروهاي كرد را در اين منطقه برعهده دارند. اما حالا دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا طي روزهاي گذشته اعلام كرده كه قصد دارد اين نيروها را از شرق سوريه به طور كامل خارج كند زيرا معتقد است پس از شكست داعش در اين منطقه ديگر دليلي براي حضور نظامي امريكا وجود ندارد. هرچند اين نوع نگاه دولت امريكا بسيار جالب توجه است اما چنين اقدامي در ميان نخبگان و سياستمداران امريكايي با استقبال زيادي روبه‌رو نشد. اگر به نقشه نبرد در سوريه نگاهي بيندازيم نيروهاي امريكايي بيشتر در منطقه رقه مستقر هستند و با حمايت هوايي همه‌جانبه از نيروهاي كرد سوريه بخش‌هاي عمده‌اي از استان ديرالزور را در اختيار گرفته‌اند؛ مناطقي كه چاه‌هاي نفت اصلي سوريه در آنجا قرار دارد و يكي از نگراني‌هاي اصلي و عمده تحليلگران و مقام‌هاي امريكايي از چنين تصميمي تسلط دوباره نيروهاي ارتش سوريه و حاميان آن بر مناطق نفت‌خيز سوريه است كه اگر امريكا بخواهد نيروهاي خود را از اين منطقه خارج كند و حمايت از نيروهاي كرد را به پايان برساند برتري ارتش سوريه و پيشروي در اين نقاط به همراه همپيمانان خود نه‌تنها غيرممكن نيست بلكه كاملا عملياتي است و دولت سوريه مي‌تواند كنترل كامل خود بر سوريه را جشن بگيرد.
خروجي به نفع ايران؟
جاش راگين، ستون نويس واشنگتن‌پست در اين باره مي‌نويسد: بسياري از استدلال‌هاي خوب براي حفظ حضور امريكا در سوريه پس از سقوط داعش وجود دارد اما به نظر مي‌رسد كه رييس‌جمهور ترامپ با هيچ كدام از آنها متقاعد نخواهد شد. اگر او مي‌دانست كه ايالات متحده و شركاي آن تقريبا تمام نفت سوريه را تحت كنترل دارند ممكن بود تصميم خود را تغيير دهد. نكته جالب توجه اين است كه اگر امريكا تصميم به ترك منطقه بگيرد احتمالا اين منابع نفتي به دست ايران خواهد افتاد. از طرفي تحليلگران امريكايي معتقدند كه حضور امريكا در سوريه بخشي از پروژه‌اي است كه مي‌خواهد از بحران جديد پناهندگان، مبارزه با افراط‌گرايي و نفوذ روسيه و ايران در منطقه جلوگيري كند و اينكه اجازه ندهد بشار اسد به همراه متحدان خود پيروزي كامل در جنگ داخلي سوريه را جشن بگيرند و عرصه را به طور كامل در اختيار ايران و روسيه قرار دهد. اما ترامپ بارها اعلام كرده است كه اين موضوعات وظيفه ايالات متحده نيست و حالا نيز قول داده كه سربازان امريكايي را از سوريه خارج كند. ترامپ روز پنجشنبه در اوهايو گفت: ما داعش را به جهنم فرستاديم و نيروهاي خود را به زودي از سوريه خارج خواهيم كرد. اجازه دهيد حالا ديگران از آن مراقبت كنند. ترامپ همچنين در ماه گذشته ميلادي اعلام كرد كه اگرچه كشته شدن مردم در غوطه شرقي نقض حقوق بشر است اما او قصد ندارد در مورد آن كاري انجام دهد زيرا ماموريت امريكا تنها از بين بردن داعش و بازگشت به خانه بوده است. به نوشته واشنگتن‌پست اين سياست ترامپ با ديدگاه مقامات عالي امنيت ملي امريكا در تضاد است. جيمز متيس، وزير دفاع امريكا در اواخر سال گذشته گفت كه نيروهاي نظامي امريكايي براي تثبيت وضعيت در سوريه پس از شكست داعش خواهند ماند. در ماه ژانويه نيز ركس تيلرسون، وزيرخارجه وقت ايالات متحده نيز پنج هدف بلندمدت ايالات متحده را براي حضور در سوريه ترسيم كرد كه از جمله آنها رهايي از سلاح‌هاي كشتار جمعي و حل اختلافات سياسي بوده است. وي قول داد كه ايالات متحده حضور نظامي در سوريه را بر اين موضوع متمركز كند كه داعش ديگر نمي‌تواند در اين منطقه حضور پيدا كند. ديويد آدسنيك، مدير تحقيقاتي بنياد دفاع از دموكراسي در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست مي‌گويد: ما هرچند 30 درصد از سوريه را در اختيار داريم اما مناطقي كه گفته مي‌شود 90 درصد توليد نفت قبل از جنگ در سوريه در اين مناطق بوده در اختيار ما است كه اين اهرم فشار خوبي براي ما است. لازم به ذكر است طبق آخرين آمار سال 2017 سوريه در رتبه 31 كشورهاي داراي ذخاير نفت جهان شناخته مي‌شود كه گفته مي‌شود داراي 2500ميليون بشكه نفت است.
روياي برباد رفته امريكا در سوريه
در اين بين حتي حاميان دونالد ترامپ نيز نسبت به اين اقدام رييس‌جمهور ايالات متحده موضع گرفتند. ليندزي گراهام، سناتور جمهوريخواه طي مصاحبه‌اي با شبكه خبري فاك نيوز، اين تصميم ترامپ را يك اشتباه خطرناك دانست كه مي‌تواند دستاوردهاي ايالات متحده را در مبارزه با گروه‌هاي تروريستي از بين ببرد. وي در ادامه افزود: اين تصميم بدترين تصميم رييس‌جمهور امريكا مي‌تواند باشد. من اين فيلم را قبلا ديده‌ام زماني كه اوباما همان كار را در عراق انجام داد. در حال حاضر بيش از 3هزار داعشي در اطراف سوريه حضور دارند و ما در حال حاضر نيروهاي نظامي در اين كشور داريم تا از ما و از منطقه محافظت كنند. اگر ما نيروهاي خود را به زودي از كشور خارج كنيم داعش دوباره تقويت مي‌شود، جنگ ميان كردها و تركيه از كنترل خارج مي‌شود و شرايط براي پيشروي نيروهاي اسد و ايران در كشور فراهم مي‌شود. گفتني است محمد بن سلمان، وليعهد سعودي كه حدود دو هفته است در امريكا به سر مي‌برد در مصاحبه‌اي با نشريه تايم عنوان كرد كه نيروهاي امريكايي بايد حضور خود در سوريه را حفظ كنند. اين سخنان پس از تصميم دونالد ترامپ اعلام شد. وليعهد عربستان در مصاحبه خود تاكيد كرد كه ما معتقديم نيروهاي امريكايي حداقل در ميان مدت بايد در سوريه حضور پيدا كنند. در اين ميان نيز حتي برني سندرز، سناتور دموكرات كه به‌شدت ضد جنگ نيز هست با ايده دونالد ترامپ موافقت نكرد. سندرز در مصاحبه با سي‌ان‌ان گفت: هرچند ايالات متحده براي هميشه نمي‌تواند نيروهاي خود را در سوريه نگه دارد اما اين ايده كه نيروهاي امريكايي بايد خيلي زود سوريه را ترك كنند قابل اجرا نيست. وي در ادامه افزود: كار با تمام بازيكنان اصلي در منطقه از جمله روسيه بايد بخشي از روند صلح در سوريه باشد. اكنون كار ما اين است كه با متحدان‌مان در كل منطقه كار كنيم و هركاري كه مي‌توانيم براي صلح در سوريه انجام دهيم و اين اطمينان حاصل شود كه روسيه نيز بخشي از اين روند است. اما من نمي‌خواهم شاهد حضور نيروهاي امريكايي در يك جنگ داخلي بي‌پايان در سوريه باشم و ديدگاه من يك آره يا نه به ديدگاه ترامپ نيست.
امريكا، اسب مرده در سوريه
اما در اين ميان دو نكته اساسي در خصوص طرح ترامپ وجود دارد يكي اين است كه آيا ترامپ مي‌خواهد از سوريه خارج شود و ديگر آن است كه در صورت چنين اقدامي متحدان امريكا ديگر به دولت ترامپ اطمينان مي‌كنند. برخي تحليلگران معتقدند كه قطع بودجه 200 ميليون دلاري براي ثبات در سوريه و اعلام استراتژي خروج بخشي از سناريوي دونالد ترامپ براي دريافت هزينه‌هاي جنگ از كشورهاي عربي مانند عربستان سعودي است كه چندي پيش نيز برخي رسانه‌هاي امريكايي خبر از درخواست 4 ميليارد دلاري امريكا از عربستان براي ماندن در سوريه را مطرح كردند و بديهي است كه ترامپ به نحوي تلاش مي‌كند تا هزينه نبرد در سوريه را از جيب ديگران تامين كند. از سويي ديگر اگر استراتژي ترامپ اجرايي شود عملا پشت نيروهاي كرد سوريه خالي مي‌شود و آنها روي اسب بازنده شرط‌بندي كردند و بدون حمايت امريكا نيز شانسي براي ماندگاري در برابر حملات تركيه و ارتش سوريه نخواهند داشت و شايد ديگر هيچ كشور و هيچ گروهي حاضر نباشد با امريكا بر سر يك ميز به توافقي دست يابد كه آينده آن روشن نيست.