خط لوله انتقال گاز
يا فضا‌سازي عليه ايران؟
محمود فاضلي
چهارمين اجلاس سران يونان، قبرس و رژيم صهيونيستي در نيكوزيا، پايتخت قبرس اگرچه با اهداف اقتصادي برگزار شد اما هدف‌هاي سياسي پنهان و آشكاري را در منطقه دنبال مي‌كند. در اين نشست نقش تركيه در قبرس، سوريه، اژه و شرق مديترانه، مساله خاورميانه، نقش ايران در منطقه و تحولات سوريه در دستور كار اجلاس قرار داشت. در اين نشست گام‌هاي بعدي پروژه لوله گاز EastMed به منظور امضاي توافقنامه سه‌جانبه مورد بررسي قرار گرفت. در جريان نشست، تفاهمنامه‌هاي اقتصادي و فرهنگي از جمله يادداشت تفاهم همكاري در مقابله با حوادث دريايي و آلودگي دريا و همكاري در تكنولوژي‌هاي نوين ميان طرفين به امضا رسيد كه مهم‌ترين آن امضاي قرارداد احداث خط لوله انتقال گاز درياي مديترانه شرقي به اروپا بود. در پي اين توافق، خط لوله انتقال گاز به اروپا از حوالي فرودگاه حيفا در سرزمين‌هاي اشغالي آغاز و با گذر از جنوب جزيره قبرس و توسط خط لوله اضافي به بخش قبرس جنوبي متصل شده و در ادامه با گذر از يونان به ايتاليا مي‌رسد.
طرفين با احداث اين خط لوله گازي 1880 كيلومتري، در ادامه درصدد اتصال ذخاير گازي مصر به اين خط لوله هستند. خط لوله انتقال گاز از مديترانه شرقي تا ايتاليا بخشي از پروژه «كريدور گاز جنوب» و خط دوم پروژه موسوم به «تاناپ» است. پروژه 45 ميليارد دلاري متشكل از خط لوله قفقاز جنوبي، خط لوله ترانس آناتولي (TANAP) و خط لوله انتقال گاز آدرياتيك (TAP) بخشي از طرح انتقال گاز جمهوري آذربايجان به اروپاست كه از فاز دوم ميدان گازي «شاه دنيز باكو» آغاز شده و با خط لوله قفقاز جنوبي از خاك گرجستان عبور كرده و به مرز تركيه مي‌رسد و در ادامه با پيوستن به پروژه خط لوله ترانس آناتولي موسوم به «تاناپ» در داخل خاك تركيه و خط لوله آدرياتيك موسوم به «تاپ» در يونان، آلباني و ايتاليا به اروپا خواهد رسيد. هزينه كل پروژه كريدور گازجنوبي بيش از 45 ميليارد دلار برآورد شده است و جمهوري آذربايجان از سال 2018 توسط خط لوله ترانس آناتولي سالانه 6 ميليارد مترمكعب گاز به تركيه و از سال 2020 نيز توسط اين خط لوله سالانه 10 ميليارد مترمكعب گاز اين كشور به اروپا انتقال خواهد يافت.
در اين نشست رهبران قبرس و رژيم صهيونيستي در خصوص اختلافات بر سر نحوه تقسيم درآمد ناشي از بهره‌برداري از ميدان گازي «آفروديت» كه در حاشيه مرز دريايي قبرس و اسراييل قرار گرفته است با يكديگر گفت‌وگو كردند. رهبر بخش ترك نشين قبرس نيز معتقد است حمل و نقل گاز طبيعي به اروپا از طريق تركيه راهكار عملي بوده كه به صلح، ثبات و كمك به ايجاد يك راه‌حل در مساله قبرس كمك مي‌كند. ايجاد صلح و ثبات در منطقه با حذف تركيه و قبرس ترك امكان پذير نيست. قبرس بخش ترك نيز حق دارد از منابع طبيعي اين جزيره بهره‌برداري كند. اين اقدام براي حل مساله قبرس كه به سود مشترك هر دو بخش است، كمك مي‌كند.
همزماني اين اجلاس با خروج امريكا از توافق برجام فرصتي براي طرفين براي حمله تبليغاتي به ايران بود. رييس‌جمهور قبرس اعلام داشت ما از ايران خواستار برقراري روابط حسنه با همسايگان خود و احترام به اصل عدم مداخله در امور كشورها هستيم. با توجه به نزديكي جغرافيايي قبرس و اسراييل، ما نيز بسيار نگران فعاليت‌هاي موشك بالستيك و همچنين خطرات ناشي از تسليحات هسته‌اي در خاورميانه هستيم. هرگونه تلاش كه حق موجوديت اسراييل را تضعيف يا تهديد كند غيرقابل تصور است و آن را تحمل نخواهيم كرد.
نخستوزير رژيم صهيونيستي مدعي شد كشوري وجود دارد كه موجوديت ما را زير سوال برده و آن حكومت تهران است. آنها بطور روزمره خواستار محو اسراييل از نقشه زمين مي‌شوند و رويكرد تهاجمي بي‌سابقه‌اي عليه ما و ديگر كشورهاي منطقه دارد. اگر به مديترانه برسند تلاش خواهند كرد براي ناوها و زيردريايي خود تاسيسات نظامي بسازند و اين تهديدي براي همه ما است. نخستوزير يونان نيز تاكيد كرد در اين اجلاس نخستوزير اسراييل نگراني‌هاي جدي خود را نسبت به آزمايشات موشكي بالستيكي با برد بلند توسط ايران را ابراز كرد. ما در اين نگراني‌ها سهيم هستيم اما به نظرم اين احتمال وجود دارد لغو توافق هسته‌اي موجب بي‌ثباتي در منطقه بشود كه منفعتي براي هيچ كشوري نخواهد داشت.
به اعتقاد نخست وزير چپگراي يونان با امضاي اين توافقنامه فوق‌العاده با اهميت از نظر ژئوپولتيك همكاري راهبردي سه طرف در حوزه انرژي شكل خواهد گرفت. طرف يوناني در يك سنت ديرينه ديپلماتيك، از فرصت اين اجلاس استفاده كرد و تركيه را به رعايت حقوق بين‌المللي و حق حاكميت همسايگان خود فرا خواند. سران يونان و قبرس در اين جلسه نگراني خود نسبت به اقدامات چالش آفرين تركيه در اژه و منطقه انحصاري اقتصادي قبرس را اعلام كردند. وي حمايت يونان از ازسرگيري مذاكرات فلسطين و اسراييل براي يافتن راه‌حلي پايدار بر مبناي اصل دو كشور كه به گفته وي شرايط صلح و امنيت براي اسراييلي‌ها و فلسطيني‌ها را برقرار كند تاكيد كرد.
برگزاري اين نشست البته داراي مخالفيني در آتن بود. حزب كمونيست يونان به عنوان مخالف اصلي سياست‌هاي دولت مدعي شد درپي حرف‌هاي شعاري همچون «همكاري راهبردي»، «صلح» و «پروژه‌هاي ضروري» طرح‌هاي جنگ‌طلبانه نهفته است كه اين‌بار از طريق فضا‌سازي و بهانه‌جويي جهت مورد هدف قرار دادن ايران و ديگر كشورهاي خاورميانه دنبال مي‌شود. به اعتقاد اين حزب، خروج امريكا از توافق بين‌المللي برنامه هسته‌اي ايران حلقه ديگري از زنجيره تجاوزگري امپرياليستي با تركيبي از تشديد تهديدها و تحريم‌هاي جديد غيرقابل قبول عليه مردم ايران است.