درخشان شدن مريخ و پنهان شدن ماه

گروه اجتماعي | فرداشب طبق پيش‌بيني‌هاي منجمان، سايه زمين روي ماه خواهد افتاد. اين اولين‌بار نيست كه زمين بين ماه و خورشيد قرار مي‌گيرد، آخرين بار هم نخواهد بود. اما عبور جمعه شب زمين از بين خورشيد و ماه آنقدر طولاني است كه لقب طولاني‌ترين خسوف قرن را از آن خود كرده است. آنها كه در طول سال نگاه‌شان به ستاره‌ها و سياره‌هاست، براي رسيدن جمعه ثانيه شماري مي‌كنند. چرا كه خسوف تنها پديده نجومي جمعه شب نيست، در ساعات اوليه شامگاه روز جمعه، مريخ هم قرار است در درخشان‌ترين حالت خود در آسمان شب نمايان شود. همين دو پديده كم نظير باعث شده تا بسياري از علاقه‌مندان به نجوم در حالت آماده باش قرار گيرند و برنامه‌هاي ويژه‌اي براي جمعه شب داشته باشند. از جمله گروه‌هايي كه مدت‌هاست براي رسيدن 5 مرداد برنامه‌ريزي مي‌كنند، دفاتر خدمات مسافرتي و مراكز نجوم هستند. طراحي تورهاي رصدي ويژه مدت‌هاست علاقه‌مندان به نجوم را وسوسه مي‌كند تا آسمان شهرهاي بزرگي مثل تهران را رها كنند و براي تماشاي طولاني‌ترين خسوف قرن به بيرون شهر و جايي دور از آلودگي‌هاي نوري بروند و براي اين تورهاي رصدي مبالغي از 66 تا 220 هزار تومان پرداخت كنند.

اما اينكه آسمان جمعه شب چه وضعيتي خواهد داشت و آسمان شهرهاي بزرگ چه تفاوتي با آسمان خارج از شهر دارد و خسوف در آنها چه شرايطي خواهد داشت، سوالاتي است كه «كاظم كوكرم» سردبير ماهنامه نجوم به آنها پاسخ مي‌دهد و در رابطه با اينكه چرا بهتر است اين پديده خارج از شهر مشاهده شود به «اعتماد» مي‌گويد: «در حال حاضر تورهاي زيادي به مقصد خارج از شهر برگزار مي‌شود.

البته به صورت كلي درست است كه ماه گرفتگي در شهرهاي بزرگ هم قابل رويت است، اما وقتي اين پديده در آسمان خارج از شهر و به دور از آلودگي‌هاي نوري مشاهده شود، يك تفاوت عمده دارد. قبل از ماه گرفتگي آسمان كاملا روشن است و ستاره‌ها در آسمان ديده نمي‌شوند، اين خصوصيت تمام شب‌هايي است كه ماه شب چهاردهم در آسمان است. اما با شروع ماه گرفتگي و تاريك شدن مداوم ماه به تدريج آسمان تاريك شده و نوار راه شيري و انبوه اجرامي كه در آسمان‌هاي تاريك قابل ديدن هستند، پديدار مي‌شوند، در حالي كه ماه هم در آسمان است.» كوكرم در رابطه با پديده كم نظيري كه روز جمعه در آسمان شب اتفاق خواهد افتاد، مي‌افزايد: «ماه گرفتگي كلي از ساعت 10 شب روز جمعه آغاز مي‌شود و شكل كلي ماه گرفتي از ساعت 12 شب تا 1 و 43 بامداد روز شنبه قابل مشاهده خواهد بود. افتادن سايه زمين بر ماه باعث مي‌شود كه ماه به شكل سرخ رنگ ديده شود. يكي از دلايلي كه باعث مي‌شود اين ماه گرفتگي از ديگر پديده‌هاي مشابه متمايز شود، اين است كه تا 87 سال ديگر خسوفي با اين مشخصات اتفاق نمي‌افتد. تمام افرادي كه جمعه شب اين ماه گرفتگي را مي‌بينند، بسيار بعيد است كه براي بار دوم شاهد اين پديده باشند. ويژگي ديگر اين است كه بخش عمده جمعيت ساكن دنيا اين پديده را مي‌بينند.

استراليا، تمام بخش‌هاي آسيا، آفريقا، اروپا و امريكاي جنوبي اين پديده را مي‌بينند، فقط مردم ساكن امريكاي شمالي بايد براي تماشاي اين پديده به قاره‌اي ديگر سفر كنند.» علاوه بر خسوف طولاني جمعه شب، پديده نادر ديگري هم در آسمان اتفاق مي‌افتد، كوكرم در اين رابطه مي‌گويد: «مريخ هم در شب 5 مرداد به يك وضعيت خاص و تاريخي مي‌رسد كه تا 17 سال ديگر تكرار نمي‌شود. در حال حاضر موقعيت زمين در گردش به دور خورشيد و همين‌طور موقعيت گردش مريخ به گونه‌اي است كه اصطلاحا «مقابله» رخ مي‌دهد. به اين معنا كه در آسمان مريخ در مقابل ماه قرار مي‌گيرد. از ديد ما مريخ در يك سوي آسمان و ماه در سوي ديگر آن قرار مي‌گيرد، در واقع هم‌زمان با غروب خورشيد مريخ طلوع مي‌كند.

آخرين بار كه مريخ در فاصله نزديكي از زمين قرار گرفت، سال 83 بود.» كوكرم در انتها در مورد خرافه‌هايي كه در خصوص ماه گرفتگي وجود دارد هم مي‌گويد: «تماشاي ماه گرفتگي براي چشم انسان هيچ خطري ندارد و اين موضوع كه برخي معتقدند تماشاي ماه گرفتگي براي زنان باردار تبعات دارد، كاملا خرافات است و همه مي‌توانند اين پديده كم نظير را تماشا و از آن لذت ببرند.» بسياري از علاقه‌مندان به آسمان شب، جمعه شب در كوير يا بلندي‌هاي اطراف شهرها براي تماشاي پديده‌اي نادر چشم به آسمان مي‌دوزند. دو گوي سرخ در دو سوي آسمان و كهكشاني از ستارگان در چهاردهمين شب ماه در آسمان پديدار خواهد شد. اما آلودگي‌هاي نوري، ساكنان شهرهاي بزرگ را از تماشاي كامل اين پديده كم‌نظير محروم مي‌كند.

«مريخ هم در شب 5 مرداد به يك وضعيت خاص و تاريخي مي‌رسد كه تا 17 سال ديگر تكرار نمي‌شود. در حال حاضر موقعيت زمين در گردش به دور خورشيد و همين‌طور موقعيت گردش مريخ به گونه‌اي است كه اصطلاحا «مقابله» رخ مي‌دهد. به اين معنا كه در آسمان مريخ در مقابل ماه قرار مي‌گيرد. از ديد ما مريخ در يك سوي آسمان و ماه در سوي ديگر آن قرار مي‌گيرد، در واقع هم‌زمان با غروب خورشيد مريخ طلوع مي‌كند.