بسترسازي براي روابط ديپلماتيك احزاب
مرتضي مبلغ
سامانه سياسي، به ويژه حزب در ايران با مشكلات عديده‌اي رو به رو است. دموكراسي بدون وجود احزاب قوي، فعال و موثر نمي‌تواند پا بگيرد و يكي از ضرورت‌ها و لوازم تاثير احزاب، نسبت ارگانيك و قانوني‌شان با انتخابات است. نظام‌هاي انتخاباتي در كشورهاي مردم سالار جنبه حزبي دارد. در ايران نسبت احزاب با انتخابات قانوني و ارگانيك نشده است و از اين وجه قدرت و تاثيرگذاري‌شان محدود است.
همچنين احزاب براي تامين منابع مالي خود با مشكلات جدي مواجه هستند. در كشورهاي مختلف دنيا براي حل اين مشكل به دو صورت عمل مي‌شود؛ يا احزاب مجاز به فعاليت اقتصادي نيستند و دولت‌ها يارانه‌اي را به احزاب اختصاص مي‌دهند؛ يا احزاب اجازه دارند فعاليت اقتصادي در چارچوب مقررات معين داشته باشند. در كشور ما هيچ يك از اين دو پشتوانه براي احزاب وجود ندارد. البته در دوران اصلاحات تدابيري در اين راستا انديشيده شد اما در دولت بعدي متوقف شد.
همچنين روابط ديپلماتيك احزاب با كشورهاي خارجي ضعيف است. برخي احزابي كه از نظر حاكميت خودي تلقي مي‌شوند، آزادي عمل‌هايي دارند اما براي آن احزاب نيز خاصيت ويژه‌اي نمي‌توان مترتب بود. نظام مشخصي براي روابط بين‌المللي و دپيلماتيك احزاب وجود ندارد و هيچ حزبي اجازه چنين اقدامي ندارد؛ در صورت اقدام با اتهامات عديده‌اي نيز مواجه مي‌شود. بنابراين مساله به اين لحاظ ساختاري است و ضروري است كه براي سامان سياسي كشور رويكرد‌هاي جديد اتخاذ شود. تغيير رويكرد نسبت به فعاليت احزاب و اعتماد به اين نهاد دموكراتيك ضروري است. در اين صورت است كه مي‌توان شاهد توسعه سياسي و دموكراتيك كشور بود. بي‌توجهي به اين مولفه‌ها تاكنون نيز مشكلات زيادي براي كشور ايجاد كرده است.
خانه احزاب در دولت اصلاحات در زمينه ارتباط با احزاب دنيا تلاش زيادي كرد. در دولت اصلاحات حتي براي يارانه احزاب نيز تلاش شد. در همان زمان ارتباطاتي برقرار و سفرهايي انجام شد. اما متاسفانه همه اين اقدامات در دولت بعدي متوقف شد و شرايط سختي براي احزاب به وجود آمد. طبيعي است كه امروز احزاب اصلاح‌طلب براي برقراري روابط ديپلماتيك با احزاب خارجي تلاش مي‌كنند اما مهم‌ترين مساله فراهم شدن بستر براي چنين فعاليت‌هايي است. اگر حزب اصلاح‌طلبي در اين زمينه فعال شود با انواع اتهاماتي مواجه مي‌شود كه يك حزب اصولگرا با آن رو به رو نيست. بنابراين تلاش احزاب براي برقراري ارتباط با احزاب خارجي تنها مولفه موجود نيست. اگر هم حزب اتحاد ملت ايران يا ديگر احزاب اصلاح‌طلب براي تقويت روابط ديپلماتيك حزبي تلاش كنند، افاقه نمي‌كند و راه به جايي نمي‌برد. ما نيازمند اين هستيم كه نگاه امنيتي نسبت به احزاب كمتر شود و مناسبات سازنده در رويكرد كل حاكميت نسبت به احزاب شكل بگيرد. اينكه هر ارتباطي با خارج از كشور ارتباط با بيگانگان تلقي شود، قطعا مانع شكل‌گيري ديپلماسي حزبي خواهد بود. البته دغدغه‌اي كه وجود دارد طبيعي است اما بايد سازوكارهاي شفافي تبيين شود تا در عين اينكه ارتباطات ديپلماتيك احزاب تقويت مي‌شود، بتوان سيستم نظارتي نيز برقرار كرد تا از برخي ارتباط‌هاي مشكوك هم جلوگيري شود.
عضو شوراي مركزي حزب اتحاد ملت ايران