پناهجويان و كمپ لعنتي
به نام «موريا»
محمود فاضلي
دبيركل سازمان عفو بين‌الملل طي نامه‌اي به آقاي چيپراس نخست‌وزير يونان، از وضعيت دشوار پناهجويان در كمپ «موريا» واقع در درياي اژه انتقاد كرد و شرايط زندگي در آن را نااميد‌كننده دانست و بر بازگرداندن كرامت انساني براي كساني كه در آنجا زندگي دشواري دارند، تاكيد كرد. كمپ «موريا» در يونان اكنون نه تنها براي بسياري از پناهجويان مكان شناخته شده‌اي است، بلكه در ابعاد بين‌المللي گزارشات زيادي از وضعيت اسفبار اين اردوگاه منتشر مي‌شود. اين كمپ يك پايگاه نظامي قديمي در جزيره لسووس است و بزرگ‌ترين كمپ پذيرش مهاجران در اين كشور محسوب مي‌شود. در موريا نزديك به 8 هزار مهاجر زندگي مي‌كنند، در حالي كه ظرفيت پذيرش تنها 3 هزار نفر را دارد. پذيرش پناهجويان بيش از دو برابر ظرفيت باعث شده است كه امكانات كافي براي زندگي در اختيار پناهجويان نباشد.
طبق تواقفي كه در سال 2016 ميان تركيه و اتحاديه اروپا حاصل شد، پناهجوياني كه به جزاير يونان مي‌رسند تا زماني كه مراحل پذيرش درخواست پناهندگي آنها به پايان نرسد از ورود به شهرهاي اصلي يونان ممنوع هستند. به همين دليل مهاجران دركمپ موريا همچنان در انتظار به پايان رسيدن اين روند هستند. برخي از مهاجران نزديك به دو سال است كه در اين كمپ در انتظار مشخص شدن وضعيت خود هستند. با آغاز فصل زمستان و بارش شديد باران، مشكلات مهاجران در موريا بيشتر شده است. چادرها به‌شدت سرد و مرطوب و رفت و آمد در مسيرهاي پر از گل و لاي كمپ بسيار سخت شده است. برق كافي و وسايل گرمايش مناسب نيز وجود ندارد.
در پي اعتراضات گروه‌هاي بين‌المللي فعال در امور بشردوستانه و هشدار آنها نسبت به وقوع يك بحران انساني در كمپ موريا، سرانجام دولت يونان حاضر شد كه جمعيت آن را تا 2 هزار نفر كاهش دهد. رسانه‌هاي يوناني و بين‌المللي بارها از مشكلات پناهجويان در كمپ‌ها و به‌خصوص كمپ «موريا» گزارش‌هاي مختلفي منتشر كرده‌اند و كميسيون اتحاديه اروپا و سازمان ملل بارها به يونان اعتراض كرده و خواستار بهبود وضع زندگي پناهجويان شده‌اند.
اخيرا وزارت خارجه آلمان، يونان را بابت وضعيت كمپ‌هاي مهاجرين و پناهجويان مورد انتقاد قرار داده و تاكيد كرده است با وجود كاهش جزيي جمعيت افراد مستقر در كمپ‌هاي پر جمعيت، وضعيت در جزيره لسووس همچنان نگران‌كننده است. با وجود آنكه وزير سياست مهاجرت يونان مدعي است روند رسيدگي به پرونده پناهجويان تسريع شده است اما زمان جهت رسيدگي به درخواست‌هاي پناهندگي بسيار طولاني است و وقت مصاحبه براي متقاضيان مارس 2019 تنظيم مي‌شود! مجله آلماني «فوكوس» نيز طي گزارشي به وضعيت پناهجويان در خاك يونان وعواقب دراماتيك سياست پناهندگي اتحاديه اروپا در يونان پرداخته است و نوشته است «بخشي از هزينه انساني سياست پناهندگي اتحاديه اروپا بر يونان متمركز است. پناهجوياني كه براي زمان طولاني در جزاير يوناني مانند Lesvos باقي مي‌مانند، در شرايط بدي زندگي مي‌كنند.»
سرگرداني پناهجويان در اين جزيره مشكلات روحي بسياري براي مهاجران داشته است. استفاده افراطي از داروهاي تسكين‌دهنده و مواد مخدر رواج يافته و گزارش‌هاي متعددي از تلاش مهاجران به خودكشي منتشر شده است. اين شايعه نيز وجود دارد كه تلاش براي خودكشي تنها راه ممكن براي ترك كمپ و رفتن به شهرهاي بزرگ يونان است. اما براي افرادي كه همچنان در اين اردوگاه باقي مانده‌اند، مشكلات پاياني ندارد. افزايش ناامني‌ها باعث شده است كه زنان و دختران حتي از ترك چادرهاي محل سكونت‌شان در هراس باشند.
بسياري از زنان باردار مجبورند در شرايطي غيربهداشتي زندگي كنند و پس از به دنيا آمدن فرزندان‌شان نيز از مراقبت‌هاي بعد از زايمان برخوردار نمي‌شوند. كاركنان سازمان‌هاي غيردولتي فعال در اين اردوگاه‌ها، از وجود قاچاقچيان و افراد مسلح در اردوگاه‌ها خبر مي‌دهند. بر اساس آمار وزارت كشور يونان، در حال حاضر نزديك به 15 هزار زن و مرد و كودك مهاجر در جزاير يونان به سر مي‌برند. هزاران كودك بدون همراه در كمپ‌هاي مهاجران يونان نياز به كمك دارند و زندگي سالمندان، معلولان و افراد آسيب‌پذير مانند زنان و كودكان نيز در خطر است.
دولت چپگراي يونان كه همچنان در بحران اقتصادي به‌سر مي‌برد قادر به تامين امنيت و زندگي مناسبي براي پناهجويان در كمپ‌ها نيست، اما متعهد شده است تا در زمان كوتاهي با اتخاذ تدابيري وضعيت زندگي مهاجران در اين كشور را بهبود بخشيده و تا ماه آينده بيش از 6هزار نفر از مهاجران را از كمپ‌هاي جزاير به شهرهاي اصلي يونان منتقل كند. ازدحام پناهجويان و ورود بي‌پايان آنان به جزاير باعث شد كه در بعضي از جزاير اين كشور تعداد پناهجويان از جمعيت اين جزاير فراتر برود و ساكنين بومي اين جزاير با اعتراض به مسوولان، خواستار ارايه خدمات بيشتر به پناهجويان و انتقال سريع آنان به شهرهاي بزرگ هستند.
نكته جديد و بي‌سابقه در اين كمپ‌ها اينكه اخيرا يك خانواده كرد اقليت ايزدي مستقر در كمپ پناهجويان در يونان مدعي شد كه بارها توسط ساير پناهجوياني كه طرفدار داعش هستند، مورد تهديد قرار گرفتند، اما پليس يونان فقط نظاره‌گر بوده و هيچ اقدامي جهت جلوگيري يا توقف اين درگيري‌ها انجام نداده است. به ادعاي آنها بسياري از پناهجويان مستقر در كمپ‌ها از حاميان داعش هستند و ايزدي‌ها را كافر خطاب كرده و آنان را به مرگ تهديد كردند. نشريه نيوزويك نيز به نقل از پزشكان بدون مرز از افزايش بدرفتاري و تعرض جنسي به زنان و كودكان در داخل اردوگاه پناهجويان موريا در جزيره لسووس خبر داد. حداقل هفته‌اي يك مورد تعرض جنسي به زنان و كودكان گزارش مي‌شود. به گفته مسوول پزشكان بدون مرز در كمپ موريا، نيمي از افرادي كه مورد تعرض جنسي قرار گرفته‌اند زير 18 سال بوده‌اند.