جايزه ويژه يك جشنواره مستند به «هرتزوك» رسيد
از سرقت دوربين تا فتح جهان فيلمسازي
رسول‌آباديان
ورنر هرتزوك شخصيتي بسيار جالب دارد. او خودش در جايي گفته است كه از دوران نوجواني حس علاقه به سينما را در خودش احساس كرده و به دليل همين علاقه، دست به سرقت يك دوربين 35ميليمتري زده و با همين دوربين چند فيلم‌كوتاه ساخته كه نامش را سر زبان‌ها انداخته است! هرتزوك از جمله فيلمسازاني است كه حضور بازيگران غير حرفه‌اي و بومي در كنار استفاده از چهره‌هايي حرفه‌اي را براي نشان‌دادن هرچه‌شفاف‌تر واقعيات زندگي به رسميت مي‌شناسد و مي‌توان گفت كليه آثارش بر همين مدار مي‌چرخند. كارگردان 76ساله آلماني كه اخيرا موفق به دريافت جايزه‌اي به خاطر مجموعه آثارش از جشنواره مستند «ويزيون دو ريل» شده است، پيش از اين نيز افتخاراتي چون دريافت نشان «خرس نقره‌اي» و جايزه بهترين كارگرداني از جشنواره «كن» را به نام خود ثبت‌كرده است. خالق آثار درخشاني چون «نشانه‌هاي زندگي»، «جايي كه مورچه‌هاي سبز خواب مي‌بينند»، «آگوئيره خشم پروردگار»، «معماي كاسپرهاوزر»، «قلب شيشه‌اي»، «خرس خاكستري»، «برخورد در انتهاي زمين»، «ملاقات با گورباچف» و... از جمله ساخته‌هاي اين فيلمساز هستند. شايد هرتزوك فيلمساز پركاري نباشد و بيشتر منتقدان سينما به دليل روحيه گوشه‌گيرانه‌اش دل خوشي از او نداشته باشند اما حقيقت اين است كه اين فيلمساز تاكنون توانسته با ساختن حدود 20فيلم، خود را در رديف فيلمسازان درجه يك جهان جاي دهد. خوبي هرتزوك اين است كه در هركدام از زمينه‌هاي كليدي سينما مانند بازيگري و كارگرداني و فيلمنامه‌نويسي تبحر دارد و زماني كه دست به ساختن يك فيلم مي‌زند، عمده تلاش خود را به كار مي‌گيرد تا دانسته‌هاي پيشينش را در بهتر ساختن يك اثر به كار بگيرد. هرتزوك شخصيتي مستقل است كه در هر فيلم مي‌توان با بخشي از روحيه جست‌وجوگرش آشنا شد. آنگونه كه تاكنون گفته شده، اين فيلمساز به قول معروف زياد با كسي«نمي‌جوشد» اما دست‌اندركاران برگزاري جشنواره‌هاي مختلف در سراسر جهان، همواره گوشه‌چشمي به او و آثارش دارند. گروهي از منتقدان در سراسر جهان، هرتزوك را مستندسازي خبره مي‌دانند و گروهي ديگر پس از تماشاي نخستين ساخته بلند او يعني«نشانه‌هاي زندگي» به اين نتيجه‌رسيدند كه با هنرمندي تمام و كمال در عالم سينما مواجه هستند. نكته‌اي كه بايد درباره شخصيت اين فيلمساز بدانيم اين است كه او هرگز تن به ماندن در يك فضاي فكري را نداشته و به محض تغيير عقيده در مورد يك نگرش اجتماعي يا سياسي دست به كار شده و اثري در عالم سينما آفريده است. هرتزوك متولد 5 سپتامبر1042 به دنيا آمد. مادرش كروات است و پدرش آلماني. دوران كودكي اين هنرمند كه خودش به تلخي از آن ياد مي‌كند در روستايي كوهستاني نزديك مرز اتريش سپري شد. او بارها از خاطرات نه چندان خوشايند خود در دروان نوجواني گفته و اينكه در سن 14سالگي به اين نتيجه مي‌رسد كه بايد دل از ديار خود بكند و پاي پياده به سمت كشور آلباني حركت كند؛ سفري ملال‌آور با مسافت 2000كيلومتر. هرتزوك گفته است كه لحظه‌به لحظه اين سفر در گسترش حس فيلمسازي‌اش موثر بوده و از همان سال‌ها پا به اين وادي گذاشت و تاكنون دوام آورده.