ميثم سليماني
ناآرامي‌هاي سياسي و امنيتي در ونزوئلا ساعت به ساعت وارد فاز جديدتري مي‌شود و تنها نكته‌اي كه مي‌توان قطعا گفت اين است كه اين فضاي سياسي هيچ برنده‌اي ندارد. اكنون نه خوان گوايدو رييس‌جمهور خود خوانده ونزوئلا كه خواهان كودتا با حمايت خارجي عليه مادورو است و نه نيكولاس مادورو رييس‌جمهور كنوني ونزوئلا كه به هر قيمتي خواهان ماندگاري در قدرت است برنده اين ماجرا هستند اما بازنده بزرگ‌تر اين ماجرا مردمي هستند كه زير اين جريان‌هاي سياسي طي ساليان اخير له شدند و هيچ چشم‌انداز روشني براي آينده خود نمي‌بينند. ونزوئلا بيشتر شبيه يك صحنه بازي شده كه هيچ كس به فكر منافع مردم نيست بلكه تنها مي‌خواهد برنده باشد. بحران اقتصادي در ونزوئلا كه البته بخشي از آن ريشه در تحريم‌هاي رنگارنگ دارد جاي دفاع آنچناني از نيكولاس مادورو باقي نگذاشته است. شايد اگر اوضاع اقتصادي به بهانه‌اي در دست مخالفان بدل نشده بود، قدرت‌هاي خارجي با رهبري امريكا به اين راحتي نمي‌توانستند در اوضاع داخلي ونزوئلا دخالت كنند.
اختلاف ساعت ميان ايران و ونزوئلا، تعقيب دقيق تحولات اين كشور و انعكاس آن در رسانه‌هاي مكتوب را سخت كرده است اما براساس آنچه از پيش اعلام شده روز چهارشنبه (به وقت كاراكاس) مخالفان نيكولاس مادورو به دعوت خوان گوايدو به تظاهرات خياباني روي آوردند. شامگاه سه‌شنبه به وقت تهران بود كه پيام ويديويي گوايدو در شبكه‌هاي مجازي منتشر شد. وي در اين پيام براي چندمين‌بار از ارتش خواست تا نيكولاس مادورو را از سمت خود بركنار كند.
خوان گوايدو از روز سه‌شنبه فاز جديدي از اقدام عليه مادورو را كليد زد. او براي دستيابي حمايت نيروهاي مسلح ونزوئلا، خارج از پايگاه هوايي در اطراف كاراكاس ايستاد و ويديويي را منتشر كرد كه در اطراف آن تعدادي از نيروهاي گارد ملي پشت سر او حضور داشتند. همين موضوع باعث شد اعتراضاتي خشونت‌آميز كاراكاس را دربر بگيرد كه در نتيجه آن حدود 100 نفر زخمي شدند. با پايان روز سه‌شنبه به وقت محلي، در حالي كه گوايدو نتوانست حمايت نيروهاي مسلح ونزوئلا را دريافت كند، اعتراض‌ها به پايان رسيد.
گوايدو در پيام روز سه‌شنبه خود كه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شد، گفت: ما مي‌دانيم كه مادورو حمايت و احترام نيروهاي مسلح را به همراه ندارد. ما بايد فشار را حفظ كنيم.
اين سخنان گوايدو دقيقا به معناي تصميم وي براي كودتاي نظامي عليه مادورو بود اما گوايدو رسما آخرين شانس‌هاي خود را براي اثبات موقعيتي كه در آن قرار دارد، امتحان مي‌كند. او اكنون بيش از سه ماه است كه پس از سوگند رياست‌جمهوري نيكولاس مادورو به عنوان رييس‌جمهور، خود را به عنوان رييس‌جمهور قانوني ونزوئلا معرفي مي‌كند و رياست‌جمهوري مادورو را نامشروع اعلام كرده است. اما واقعيت آن است كه قدرت در ونزوئلا هنوز دراختيار نيكولاس مادورو قرار دارد و تاكنون اقدامات براي بركناري نيكولاس مادورو شكست خورده است.
به گزارش رويترز، در حالي كه خوان گوايدو حمايت ايالات‌متحده و برخي كشورهاي غربي را به دست آورده، اما نيروهاي مسلح كماكان در كنار مادورو هستند و كشورهاي ايران، روسيه، تركيه، چين و كوبا از او حمايت مي‌كنند.
گوايدو در تلاش است هر چه بيشتر نيروهاي مسلح ونزوئلا را به سمت خود سوق دهد اما در عمل موفقيت قابل‌توجهي تا به امروز به دست نياورده،
هر چند تعدادي از نيروهاي گارد ملي او را همراهي مي‌كنند ولي مادورو با حمايت نيروهاي مسلح خود كماكان در دفتر رياست‌جمهوري اين كشور حضور دارد.
آن‌گونه كه دولت ونزوئلا اعلام كرده آنها توانسته‌اند كودتايي محدود را خنثي كنند و شواهد نيز نشان از اين موضوع دارد. اما مقام‌هاي امريكا به شدت از وقايع اخير در ونزوئلا عصباني شده‌اند. مايك پمپئو پس از تحولات روز سه‌شنبه ونزوئلا در مصاحبه خود با سي‌ان‌ان به‌طور رسمي اعلام كرد مادورو در حال خروج از كشور براي پناهنده شدن به كوبا بوده كه روسيه جلوي اين كار را گرفته است؛ ادعايي كه از سوي مقام‌هاي دولت ونزوئلا رد شد، اما به نظر مي‌رسد مقام‌هاي دولت امريكا سرمايه‌گذاري جدي بر بحث عملياتي شدن كودتا كردند. آن‌گونه كه جان بولتون مشاور امنيت ملي امريكا نيز بيان كرده از وزير دفاع، رييس ديوان عالي و دستگاه اطلاعات ارتش ونزوئلا خواسته كه طرف گوايدو را بگيرند، اما صحبت‌ها و ادعاهاي مايك پمپئو جالب توجه بود و او ادعا كرد كه مادورو آماده انتقال قدرت به صورت مسالمت‌آميز بوده اما روسيه مانع شده است.
وزير خارجه امريكا در حالي بر اين موضوع تاكيد كرد كه علاقه‌مند به انتقال قدرت مسالمت‌آميز در ونزوئلاست كه در جملات بعدي احتمال مداخله نظامي را رد نكرد. در اين ميان هم وزير خارجه ونزوئلا و هم دولت روسيه اخبار منتشر شده درخصوص جلوگيري روسيه از كناره‌گيري مادورو را تكذيب كردند.
از طرفي ديگر در حالي پمپئو نوك پيكان انتقاد را به سمت روسيه گرفت كه دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات‌متحده بدون هيچ اشاره‌اي به نقش روسيه، كوبا را تهديد به شديدترين تحريم‌ها در بحث دخالت در ونزوئلا كرد. در اين شرايط مشخص نبود به‌طور دقيق نقش كوبا چيست، اما امريكايي‌ها به شكل پراكنده و سردرگمي عليه روسيه و كوبا موضع‌گيري كردند چراكه در عمل بحث كودتا در روز سه‌شنبه به شكست انجاميد.
هر چند در حال حاضر كشمكش سياسي در ونزوئلا كماكان جريان دارد و مشخص نيست تا روزها و حتي ساعت‌هاي ديگر در اين كشور چه اتفاقاتي رخ مي‌دهد، اما نبايد فراموش كرد كه اكنون استانداردهاي زندگي در ونزوئلا به شدت پايين آمده است. اين كشور با خاموشي‌هاي متوالي مواجه است، كمبود آب و مواد غذايي و همچنين تورم افسارگسيخته و كمبود تجهيزات پزشكي تبديل به اصلي‌ترين چالش اين روزهاي مردم ونزوئلا شده است. طبق آمارها ميليون‌ها نفر از مردم براي نجات جان خود دست به مهاجرت زده‌اند.
كلوديا ريورز كارگر نانوايي 36 ساله‌اي كه در اعتراضات روز سه‌شنبه يك پرچم ونزوئلا را حمل مي‌كرد به خبرنگار رويترز گفت: اميدوارم اين آخرين باري باشد كه ما به خيابان‌ها مي‌آييم. من مي‌خواهم پايان اين دولت را ببينم.
با وجود اين نيكولاس مادورو، خوان گوايدو را يك عروسك امريكايي مي‌داند كه قصد دارد يك كودتا عليه او ترتيب دهد. مادورو در يك سخنراني تلويزيوني روز سه‌شنبه گفت: «فردا، در اولين روز ماه مه يك راهپيمايي بزرگ و ميليوني را از سوي طبقه كارگر خواهيم داشت.» وي افزود: «ما با انواع مختلف تجاوز و تلاش براي كودتايي كه پيش از اين در تاريخ ما ديده نشده، روبه‌رو شده‌ايم.»
در حال حاضر به نظر مي‌رسد هم گوايدو و هم مادورو روز جهاني كارگر را براي قدرتنمايي در كاراكاس انتخاب كرده‌اند. حال بايد ديد كه اين قدرتنمايي خياباني به نفع چه كسي به پايان مي‌رسد. واقعيت آن است كه اتحاديه‌هاي كارگري به صورت سنتي از حزب حاكم حمايت مي‌كنند. ريسا گرايس تارگو رييس ميز امريكاي‌لاتين در گروه اوراسيا واقع در واشنگتن به رويترز گفت: تظاهرات روز چهارشنبه از اين جهت اهميت دارد كه توانايي گوايدو را براي بسيج عمومي به نمايش مي‌گذارد و بايد ديد كه آيا مي‌تواند اتحاديه‌هاي كارگري را پشت‌سر خود قرار دهد يا خير.
ونزوئلا هر روز، هر لحظه و هر ساعت مي‌تواند آبستن حوادثي باشد كه در قالب هيچ چارچوب تحليلي قرار نگيرد و تا لحظه تنظيم اين گزارش مي‌توان گفت كه تنها بايد منتظر ماند و ديد.