بازي با نمايش جعلي آرايش نظامي

سارا معصومي

دولت امريكا ترفند جديدي را براي به پاي ميز مذاكره كشاندن ايران برگزيده است. ترساندن تهران با كناره‌گيري از توافق هسته‌اي و بازگرداندن تحريم‌ها جواب نداد؛ لذا وزارتخانه‌هاي خارجه و دفاع با همراهي شوراي امنيت ملي تظاهر به آرايش نظامي در منطقه پيراموني ايران مي‌كنند؛ غافل از اينكه اين حناي واشنگتن هم ديگر رنگي ندارد. دونالد ترامپ و تيم وي تمام گزينه‌ها را همزمان امتحان مي‌كنند: از تحريم اقتصادي تا ابراز تمايل به تماس تلفني، از تحريك افكار عمومي داخل تا بزرگنمايي قشون‌كشي نظامي. درست در روزهايي كه دونالد ترامپ مي‌گويد در ابراز تمايل براي گفت‌وگو با مقام‌هاي ايراني صادق است و براي تاييد اين صداقت، شماره تماس خود را در اختيار سفارت سوييس در ايران (حافظ منافع امريكا) قرار مي‌دهد، تيتر رسانه‌هاي امريكايي در اقدامي هماهنگ به اعزام تجهيزات و عدوات نظامي سنگين به منطقه خليج فارس به منظور رويارويي با ايران اختصاص دارد. بنيامين نتانياهو يكي از اعضاي گروه بي‌ (جان بولتون، محمدبن‌زايد و محمدبن‌سلمان) به امريكايي‌ها خبر داده كه ايران قصد دارد به تلافي قرارگرفتن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در ليست گروه‌هاي تروريستي خارجي و همچنين اتخاذ سياست فشارحداكثري اقتصادي و سياسي از سوي واشنگتن، اهداف امريكا در منطقه غرب آسيا را هدف قرار بدهد و همين خبرسازي به سوژه‌اي براي نمايش پررنگ‌تر شدن حضور نظامي امريكايي‌ها در منطقه تبديل شد. آش پخته شده در رسانه‌هاي امريكايي در بزرگنمايي اخبار اعزام تجهيزات به منطقه خليج فارس و به تبع آنها خبرگزاري‌هايي چون رويترز به قدري شور شد كه روزنامه‌نگاران مستقل‌تر امريكايي نسبت به اين فضاسازي رسانه‌اي و تبعات آن هشدار دادند. پس از قرار گرفتن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در ليست گروه‌هاي تروريستي خارجي امريكا، ايران نيروهاي فرماندهي مركزي امريكا موسوم به سنتكام را تروريست خواند و همين مساله منجر به اين تعبير شده كه نيروهاي نظامي دو طرف در منطقه در حال حاضر در چندقدمي حادثه‌اي ولو تصادفي قرار گرفته‌اند. همزمان مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا نيز در سفري به عراق به مقام‌هاي كشور ميزبان هشدار داده كه هدف قرارگرفته شدن نيروهاي امريكايي در اين كشور توسط آنچه وي نيروهاي نيابتي ايران خوانده از سوي واشنگتن تحمل نخواهد شد. در 10 روز گذشته تقريبا هرچندساعت يك‌بار رسانه‌هاي امريكايي اخبار مربوط به اعزام تجهيزات نظامي به منطقه را به‌روزرساني كرده‌اند و به نظر مي‌رسد كه گردانندگان اين ترفند جديد، مانورهاي نظامي معمول را هم به حساب تلاش‌ها براي تحريك يا به ظن خود ترساندن ايران گذاشته‌اند. در 48 ساعت گذشته، اداره امور دريايي امريكا درباره احتمال حمله ايران يا گروه‌هاي نيابتي آن به كشتي‌هاي تجاري امريكا كه از خليج فارس مي‌گذرند، هشدار داده، فرماندهي مركزي امريكا، سنتكام اعلام كرده چهار هواپيماي بمب افكن ب-۵۲ امريكا در قطر مستقر شده‌اند و همچنين نيروهاي نظامي امريكا هم اعلام كرده‌‌اند كه يك ناو جنگي و سيستم دفاع هوايي موشكي پاتريوت را به منطقه اعزام مي‌كنند. به گفته اين مقام‌ها، ناو جنگي يواس‌اس آرلينگتون كه براي انتقال هواگرد و وسايل نقليه آبي‌خاكي استفاده مي‌شود به ناو هواپيمابر يواس‌اس آبراهام لينكلن مي‌پيوندد. همزمان با انتشار اخبار مربوط به اعزام سيستم دفاع هوايي موشكي پاتريوت به منطقه برخي كارشناسان نظامي اعلام كردند كه اين اقدام امريكا در حقيقت هيچ معناي خاصي ندارد چراكه ارتش امريكا قريب به 5 ماه پيش 4 سيستم دفاع موشكي پاتريوت را از منطقه خارج كرد و در تحولات 48 ساعت گذشته از اعزام مجدد يكي از آنها خبر داده است. اين هياهوي خبري در حالي شكل گرفته كه مقام‌هاي متفاوت امريكايي از دونالد ترامپ تا جان بولتون تاكيد دارند كه واشنگتن به دنبال گزينه نظامي عليه ايران يا جنگ با اين كشور نيست. در چنين شرايطي به نظر مي‌رسد كه بازيگر يا بازيگران سومي در صحنه تلاش مي‌كنند با ارايه اطلاعات نادرست يا خبرسازي در سطح وسيع فضا را براي وقوع درگيري نظامي ميان ايران و امريكا فراهم كنند. دولت ترامپ در شرايطي تحركات نظامي را چاشني سياست فشار حداكثري سياسي و اقتصادي بر تهران كرده كه رابطه ايران با اروپا در حوزه برجام نيز دستخوش جزر و مدهايي شده است. ايران يك سال پس از كناره‌گيري امريكا از برجام، اقدام به كاهش سطح تعهدات كرده و بازه زماني دو ماهه را براي اقدام مقتضي 1+4 در چارچوب برجام براي جبران خسارت ناشي از تحريم‌هاي امريكا تعيين كرده است. در چنين شرايطي از امريكا همزمان پيام سياسي مذاكره و پيام نظامي قشو‌ن‌كشي به گوش مي‌رسد. بي‌بي‌سي انگليسي در اين باره مي‌نويسد: ماه‌هاي سختي پيش روي ايران و ساير بازيگران اعم از برجامي‌ها و امريكا است. همه تلاش مي‌كنند مسائل را با توسل به ديپلماسي فيصله دهند اما موفقيت هيچ ضمانتي ندارد. دولت ترامپ از مدت‌ها پيش براي كناره‌گيري ايران از توافق هسته‌اي برنامه‌ريزي كرده‌بود و اكنون تهران مي‌گويد خروج از برجام در دستور كار قرار دارد اما فعلا مراحل گام به گام پيش خواهد رفت. به نظر مي‌رسد واشنگتن به هدف خود نزديك‌ شده اما خطر تنش نظامي حتي از نوع تصادفي آن هم افزايش پيدا كرده است. در شرايطي كه ترامپ مي‌گويد مشتاق شنيدن صداي ايراني‌ها براي مذاكره است و تهران مي‌گويد با كشوري كه از توافقي چندجانبه خارج شد حرفي نداريم، چشم‌ها به ميانجي‌گراني دوخته شده كه به نظر مي‌رسد مي‌توانند براي كاستن از سطح تنش ميان تهران و واشنگتن يا حداقل مديريت آن كاري از پيش ببرند. برخي تحليلگران از اروپا به عنوان محتمل‌ترين واسطه ياد مي‌كنند و همزمان برخي نقش كشورهاي ديگري چون روسيه يا عمان را پررنگ مي‌دانند. سفر هفته آينده مايك پمپئو به روسيه كه تا لحظه تنظيم اين خبر بايد طبق برنامه‌ريزي اعلام شده انجام شود، به نزديك‌ترين زماني تبديل شده كه مساله ايران به شكل مستقيم با فردي از دولت امريكا در ميان گذاشته شود. در همين راستا، يك مقام ارشد دولت امريكا اعلام كرده كه موضوع ايران و توافق هسته‌اي در اولويت مذاكرات پمپئو با مقام‌هاي روس است.