پديده گرد و غبار
دوباره سر برآورد
گروه اجتماعي|فصل جديدي از بروز گرد و غبار در ايران دوباره فرا رسيده است. اين را مي‌توان از روي هشدارهاي پياپي سازمان هواشناسي درباره احتمال وقوع اين پديده در كشور متوجه شد. اين سازمان با صدور اطلاعيه‌هاي جداگانه‌اي وقوع گرد و غبار در استان‌هاي غرب، شرق و شمال شرق كشور را پيش‌بيني كرده است. به گزارش ايرنا و به گفته كبري رفيعي، كارشناس سازمان هواشناسي تا آخر هفته جاري شاهد بروز گرد و خاك در مناطقي از نوار شرقي، جنوب غرب و مناطق مركزي كشور خواهيم بود كه كاهش كيفيت هوا را در اين مناطق به همراه دارد. همچنين به گفته او مناطقي در زابل، تهران، جنوب استان سمنان، اصفهان، يزد، مركزي و قم هم با پديده وزش باد شديد همچنين انتقال گرد و خاك از كوير به اين مناطق روبه‌رو خواهند بود. خوزستان به عنوان يكي از استان‌هايي كه با مساله گرد و غبار مواجه است هم در روزهاي گذشته وضعيت مساعدي نداشته است. سه‌شنبه هفته جاري عليرضا آذريان، مسوول آزمايشگاه هواي اداره كل حفاظت محيط زيست خوزستان به ايرنا خبر داده بود كه ميزان گرد و غبار در اهواز به بيش از 7 برابر حد مجاز رسيد. به گفته او منشأ اين گرد و غبار، مرز ايران و عراق در شمال غرب بستان بوده است اما منابع داخلي نيز در نتيجه وزش باد شديد فعال شده‌اند. اين موارد نشان‌دهنده شكل‌گيري دور جديدي از بروز گرد و غبار در كشور است و مثل هميشه استان‌هايي مانند خوزستان و سيستان و بلوچستان هم بيشتر در معرض اين پديده قرار گرفته‌اند. كيامرث حاجي‌زاده، مديركل مديريت بحران خوزستان درباره دلايل بروز اين پديده گفت:«باران‌هاي امسال عوارضي مانند افزايش تبخير و افزايش دما دارد كه منجر به خشك شدن سريع خاك مي‌شود، بنابراين ممكن است كانون‌هاي ريزگرد جديدي در خوزستان ايجاد شود.» به گزارش ايسنا حاجي‌زاده دو روز قبل درباره خشك شدن نهال‌هاي كاشته شده در عرصه‌هاي كانون‌هاي ريزگرد هشدار داده بود:«اهمال‌كاري در اين زمينه از سوي هيچ نهادي پذيرفته نيست و در صورت اهمال برخورد لازم انجام خواهد شد. پروژه نهال‌كاري در كانون‌هاي ريزگرد خوزستان يك پروژه ملي و بيت‌المال است كه بايد به خوبي مديريت شود. شركت جهاد نصر متولي تامين آب در عرصه‌هاي ريزگرد در زمينه آب‌اندازي، تامين آب نهال‌ها و مراتع و حفظ ذخيره‌هاي مرتع و قرنطينه‌اي و مراقبت از آنهاست. جهاد نصر بايد پاسخگو باشد كه چرا تاكنون آبي از سوي اين شركت تهيه نشده و نهال‌ها آبياري نشده‌اند؟» به گفته حاجي‌زاده ۳۰ هزار هكتار عرصه ريزگرد نيازمند آب است و اگر آب جنوب شرق و كانال كوت امير نبود؛ تاكنون نهال‌هاي كاشته شده در كانون‌ها خشك شده بودند. اما در حالي مديركل مديريت بحران استانداري خوزستان درباره پديده گرد و غبار هشدار داده و بر لزوم رسيدگي و مراقبت از طرح‌هاي نهال‌كاري در كانون‌هاي گرد و غبار داخلي سخن گفته كه پيش از اين و در بهمن ماه سال گذشته روزنامه «اعتماد» در گفت‌وگو با مدير ستاد ملي مقابله با گرد و غبار درباره احتمال وقوع پديده گرد و غبار و لزوم پرهيز از سهل‌انگاري در اين باره هشدار داده بود. علي‌محمد طهماسبي‌بيرگاني به «اعتماد» گفته بود:«بعضي دوستان فكر كرده‌اند 4 قطره باران كه آمده، ماجراي گردوغبار تمام شده است. به آنها توضيح داده‌ايم به دليل راه افتادن سيلاب در دشت‌ها رسوبات منفصل بالادست را پخش مي‌كند. ارديبهشت ماه دوباره رطوبت تمام مي‌شود. شكل منحني‌هاي بارش و منحني‌هاي گرد و غبار شبيه هم و فقط ميان آنها يك تاخير زماني وجود دارد. يعني اگر در منطقه‌اي حداكثر بارش باران را شاهد باشيم؛ بعد از مدتي پيك گرد و غبار را شاهد خواهيم بود. دليلش همان رسوبات خشك شده منفصل است. وقتي خشكسالي داريم بعد كه باران مي‌آيد ما با سيلاب روبه‌رو مي‌شويم زيرا پوشش زمين از بين رفته است. همه اين اتفاقات منطق علمي دارد.» به نظر مي‌رسد صداي مدير ستاد ملي مقابله با گرد و غبار از سوي مسوولان استان خوزستان به خوبي شنيده نشده كه حالا 4 ماه بعد همان پيش‌بيني‌ها درست از آب درآمده است. طهماسبي‌بيرگاني البته در آن گفت‌وگو با اشاره به مشكلات كل كشور در زمينه گرد و غبار بر لزوم اختصاص بودجه مناسب براي مقابله با اين پديده تاكيد كرده بود:«در سال گذشته استان‌هاي جنوب غربي ايران با تمركز بر خوزستان و ايلام از ميانگين 35 ساله 15 روز كمتر گرد و غبار داشته‌اند. اما در جنوب شرق به ويژه در سيستان و خراسان جنوبي و هرمزگان نزديك به 20 روز بيشتر از ميانگين 35 ساله گرد و غبار داشته‌ايم. استراتژي سال 98 ما در خوزستان بيشتر تمركز بر نگهداري و مراقبت و مديريت چراي دام و اجراي قرق‌هاي پوشش گياهي است. دنبال اين هستيم يك مقدار به مناطق جنوب شرق و هرمزگان رسيدگي كنيم. به خصوص كه در شرق هرمزگان از جاسك تا كنارك يك باريكه‌اي وجود دارد كه قرار است آنجا توسعه صنعتي هم رخ دهد. عرض خيلي كمي دارد اما غبارخيزي‌اش بسيار زياد است يعني بعد از سيستان در رتبه دوم غبارخيزي قرار دارد. ريگان در استان كرمان هم در رديف بعد قرار دارد كه بسيار مهم است. البته فعلا هم پولي در دستمان نيست و داريم تلاش مي‌كنيم از صندوق توسعه ملي كمك بگيريم.» اما مساله گرد و غبار صرفا هم به كانون‌هاي داخلي مربوط نيست و برخي از كانون‌هاي گرد و غبار به دليل قرار گرفتن در كشورهاي همسايه از مديريت ايران خارج‌اند. به گفته محمد درويش، پژوهشگر بخش تحقيقات بيابان در موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور، تثبيت كانون‌هاي ريزگرد عراقي در شرايط فعلي امكان‌پذير نيست. به گزارش ايسنا، درويش با بيان اينكه كشورهاي اطراف تاثير زيادي بر وضعيت انتشار گرد و غبار در ايران دارند، گفت: باد غالب در كشور ما از غرب به شرق است كه هر چقدر كشورهاي سوريه و عراق جوي ناپايدار داشته باشند تاثير خود را بر هواي كشور ما مي‌گذارد. اين كارشناس تصريح كرده است: «براي مقابله با گرد و غبار و ريزگرد حدود ۱۵ كارگروه در كشور تاكنون شكل گرفته و جلسات مشترك نيز با عراق برگزار شده و كارشناسان ايراني به آنها پيشنهاد داده‌اند كه اگر امنيت ما را تضمين كنيد ما حاضر هستيم دانش فني را اختيار شما قرار دهيم تا به مهار كانون‌هاي بحراني فرسايش بادي اقدام كنند. واقعيت اين است كه به دليل اينكه امنيت در سوريه و عراق وجود ندارد، كارشناسان نمي‌توانند براي تثبيت ناهمواري‌هاي ماسه‌اي و انتخاب گونه‌هاي مناسب اقدام كنند.»