پس از مدت‌ها كش‌وقوس بر سر جلوگيري از فروش سلاح به عربستان سعودي در نهايت سناي ايالات متحده لايحه‌اي را به تصويب رساند تا جلوي فروش سلاح به عربستان سعودي گرفته شود. اين تصميم در حالي اتخاذ شد كه تنش‌هاي جدي و فراواني در منطقه خاورميانه روز به روز افزايش مي‌يابد و دولت ايالات متحده نيز هر روز به دنبال فروش هر چه بيشتر سلاح به كشورهايي مانند عربستان و امارات است تا به جنايت‌هاي آنها در يمن دامن بزند. اما در نهايت قطعنامه دو حزبي كه روز پنجشنبه در سنا به تصويب رسيد عملا امريكا را از فروش اسلحه به عربستان سعودي منع و اختيارات دولت در اين زمينه را محدود مي‌كند. اين مصوبه در شرايطي تصويب شد كه اكثريت سناي امريكا جمهوريخواه و همراه دولت هستند. اما حتي سناتور ليندزي‌گراهام از كاروليناي جنوبي كه يكي از بلندپايه‌ترين سناتورهاي جمهوريخواه و نزديك به دونالد ترامپ محسوب مي‌شود از اين لايحه حمايت كرد و به دموكرات‌ها براي تصويب اين قطعنامه پيوست. اين قطعنامه با 53 راي به تصويب رسيد. اما لايحه ديگري كه روز پنجشنبه به تصويب رسيد، منع فروش سلاح به امارات متحده عربي بود كه اين لايحه نيز با 51 راي به تصويب رسيد.
اين راي در حالي به دست آمد كه 53 كرسي سنا در اختيار جمهوريخواهان قرار دارد. اكنون اين لايحه به مجلس نمايندگان فرستاده خواهد شد و با توجه به اينكه اكثريت كرسي‌هاي اين مجلس در اختيار دموكرات‌ها قرار دارد كار سختي براي تصويب آن وجود ندارد. اما نكته اصلي اينجاست كه اين لوايح به احتمال زياد توسط رييس‌جمهور وتو خواهد شد كه در اين شرايط براي بي‌اثر كردن وتو بايد دوسوم سنا به اين لايحه راي دهند. سناتور باب منندز دموكرات پس از تصويب اين لايحه به خبرنگاران گفت: اين اقدامات در راستاي نقش عربستان سعودي در جنگ يمن و ائتلاف تحت رهبري اين كشور است كه باعث جنگ يمن شد و يك فاجعه انساني در اين كشور را به بار آورد.
منندز همچنين عنوان كرد كه مجلس سنا قصد داشت كه نشان دهد حتي اگر شما متحد ما باشيد، نمي‌توانيد در صورت كشتار غيرنظاميان بدون مجازات بمانيد.
اما كاخ سفيد مدعي شده است كه ايالات متحده اقدامات متعددي را در راستاي كمك به ارتش عربستان سعودي در راستاي كاهش خطر و تلفات غيرنظاميان در يمن انجام داده است. از جمله اين اقدامات آموزش و مشاوره به ارتش عربستان سعودي براي كمك به بهبود فرآيند هدف‌گيري آنها براي به حداقل رساندن تلفات غيرنظاميان است. اما واقعيت آن است كه آموزش‌هاي ادعايي ايالات متحده كمك چنداني به شرايط نكرده است و كماكان تلفات غير نظامي جنگ يمن ادامه دارد.
كاخ سفيد در بيانيه خود مدعي شده است؛ تصويب اين لايحه به متحدان‌مان اين پيغام را ارسال مي‌كند كه ايالات متحده در دوره‌اي كه به لحاظ زماني تهديدها افزايش مي‌يابد شركا و متحدان خود را رها مي‌كند. بنا به ادعاي كاخ سفيد عربستان سعودي به عنوان مانعي براي فعاليت‌هاي مخرب ايران و نيروهاي وابسته به ايران در منطقه است و اين لايحه عملا بر توانايي شركاي امريكا براي جلوگيري و دفاع از اعمال خصمانه ايران تاثير خواهد گذاشت.
سوالاتي با پاسخ روشن
اما سوال اصلي اكنون اينجاست كه آيا امريكا نگران تضعيف متحدان خود است يا ميزان فروش سلاح خود به كشورهاي منطقه را در خطر مي‌بيند؟ سوال ديگر آن است كه آيا عربستان سعودي توانسته جلوي اقدامات ايران در منطقه را با خريد سرسام‌آور تسليحات از ايالات متحده بگيرد يا تنها اين خريد به جنايت‌هاي عربستان در منطقه كمك كرده است؟
شايد جواب به اين سوالات اگر به آمار و ارقام نگاه كنيم تا حد زيادي روشن باشد. عربستان سعودي بين سال‌هاي 2008 تا 2018 نزديك به 14 ميليارد دلار سلاح از ايالات متحده وارد كرده است و چيزي در حدود 60 درصد سلاح خود را از امريكا تامين مي‌كرد. اين رقم تنها در سال 2018 به بالاي 3ميليارد دلار رسيد و عربستاني‌ها 88 درصد از اسلحه خود را از امريكا تامين كردند. اگر سري به آماري كه موسسه صلح سوئد منتشر كرده، بزنيم متوجه مي‌شويم كه عربستاني‌ها اولين مشتري سلاح‌هاي امريكايي محسوب مي‌شوند و با اختلاف در جايگاه اول قرار دارند. همچنين دومين كشوري كه توسط سنا تحت تحريم قرار گرفت، امارات متحده عربي بود كه سومين مشتري اسلحه ايالات متحده محسوب مي‌شود. امارات بين سال‌هاي 2008 تا 2018 در مجموع 7.5 ميليارد دلار از امريكا خريد تسليحاتي داشت و حدود 64 درصد از تسليحات خود را از اين كشور خريداري مي‌كرد. حالا اين رقم تنها در سال 2018 به 799 ميليون دلار رسيد و همچنين حدود 73 درصد از تسليحات خود را از امريكا تامين كرده است. اين اعداد و ارقام در حالي است كه بسياري از كشورها در حال كاهش وابستگي خود به تسليحات امريكايي هستند و عدم فروش تسليحات به كشورهاي عربي مي‌تواند ضربه جدي را به امريكا وارد كند. اما نكته ديگر اينكه عربستان عملا نتوانسته مانع جدي بر سر فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران باشد. بهانه عربستاني‌ها در يمن نيز حمايت ايران از انصارالله يمن است كه بارها اين موضوع تكذيب شده است و عربستاني‌ها عملا اين موضوع را دستاويزي براي حمله به مردم بي‌گناه يمن كرده‌اند.
تاثير گزارش قتل خاشقجي
روز چهارشنبه گزارشي منتشر شد كه تا حد زيادي نشان داد، عامل قتل جمال خاشقجي روزنامه‌نگار سعودي در كنسولگري عربستان سعودي در استانبول شخص محمدبن سلمان وليعهد عربستان سعودي است. كنگره نيز خواستار پاسخگويي دولت عربستان نسبت به اين جنايت شده و دولت نيز جلوي هر گونه اقدام در اين مسير را گرفته است. سناتور رند پال در ميان جمهوريخواهاني بود كه به ممنوعيت فروش اسلحه راي داد و در سخنراني روز پنجشنبه خود گفت: مدارك زيادي وجود دارد كه شاهزاده سعودي يكي از مخالفان خود را سلاخي كرده است. آيا شما فكر نمي‌كنيد همين موضوع به ما اجازه جلوگيري از فروش سلاح به عربستان سعودي را بدهد.
او در ادامه گفت: ما به روسيه و چين سلاح نمي‌فروشيم، زيرا با آنها اختلاف‌نظر داريم و فكر نمي‌كنيم كه فروش سلاح به آنها به نفع ما باشد. او در ادامه با خطاب قرار دادن عربستان سعودي گفت آنها نيز غيرقابل اعتماد هستند.
تعليق فروش اسلحه به عربستان در بريتانيا
روز پنجشنبه تنها خبرهاي بد براي عربستان از واشنگتن نمي‌آمد، بلكه بريتانيا هم حامل خبر بد ديگر بود. دادگاه استيناف بريتانيا در حكمي صادرات سلاح به عربستان سعودي را متوقف كرد، چرا كه دادگاه معتقد بود اين سلاح‌ها به نقض قوانين بين‌المللي بشردوستانه منجر شود و دولت نيز بلافاصله اعلام كرد كه فروش سلاح‌هايي كه ممكن است در جنگ يمن مورد استفاده قرار گيرد را متوقف مي‌كند. كمپين بين‌المللي حقوق بشر در مورد تجارت اسلحه نيز اعلام كرد كه بمب‌هاي بريتانيايي و جت‌هاي جنگنده اين كشور در جنگ يمن مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين دادگاه كه متشكل از سه قاضي بود، رسما اعلام كرد كه دولت هيچ تلاشي براي اينكه رصد كند كه آيا ائتلاف تحت رهبري سعودي قوانين بين‌المللي را نقض كرده يا خير، انجام نداده است. ليام فاكس وزير تجارت بريتانيا اعلام كرده كه قراردادهاي جديد به حالت تعليق درخواهد آمد تا بازبيني‌هاي دولت در فروش اسلحه به عربستان صورت گيرد.
بر اساس گزارش موسسه صلح سوئد، بريتانيا ششمين كشور صادركننده اسلحه در جهان محسوب مي‌شود و بريتانيا پس از امريكا بزرگ‌ترين تامين‌كننده تسليحات عربستان سعودي محسوب مي‌شود و طي يك دهه گذشته 43 درصد از فروش تسليحات اين كشور به عربستان بوده است.