زبان بدن درخشان جو بايدن
در مناظره نخست
فردين افتخاري
زبان بدن جو بايدن، نامزد دموكرات‌ها در مناظره با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا بسيار خيره‌كننده بود. با اينكه دونالد ترامپ بارها او را متهم كرد كه در طول 47 سال، كاري از پيش نبرده است اما ناخواسته در دام تجربه و درايت اين مدت پيشينه سياستمداري بايدن افتاد. در حالي كه بايدن رفتار و سخناني در شأن يك رييس‌جمهور بروز مي‌داد، ترامپ 74 ساله همچون جواني جاهل در قامت يك نظم‌گريز پيش مي‌فت.
استراتژيست‌هاي ادوگاه دموكرات‌ها، نامزد خود را به شكلي كاملا كارشناسي شده آماده كرده بودند. در طول مدت زمان مناظره، جو بايدن مگر در موارد تاثيرگذار اصلا به ترامپ نگاه نمي‌كرد و در مقابل ترامپ فقط به بايدن نگاه مي‌كرد. اين امر كاملا نوعي استيصال و درماندگي و نياز به تاييد از سوي ترامپ را به ذهن بينندگان متبادر مي‌كرد.
جو بايدن با ملت امريكا سخن مي‌گفت، با تيزبيني و باهوشي مثال زدني دوربين را مي‌شناخت و در مديوم‌كلوزآپ‌ها كلام را بسيار درخشان ادا مي‌كرد. در اين قاب‌هاي متاثركننده در بعضي لحظات طوري تن صداي خود را تنظيم مي‌كرد كه گويي يك بازيگر كاركشته سينمايي است و دوربيني وجود ندارد. لحظه‌اي كه داشت از افسوس خود براي عدم اقدام دولت ترامپ به پخش ماسك و جلوگيري از مرگ 100هزار امريكايي سخن مي‌گفت به نظر لحظه‌اي ثبت شدني در تاريخ مناظرات رياست‌جمهوري امريكا برپا كرد؛ زماني كه با صداي اندوه‌آلود گفت:«فقط يك ماسك.» بايدن نه تنها در دام حركات و حرف‌هاي عوام‌فريبانه ترامپ نيفتاد بلكه او را از سنگرش بيرون كشيد و به دنبال خود به هر جايي خواست كشاند. صحنه طوري بود كه تمام سخنان ترامپ به ايراد گزاره‌هاي سلبي و رو به بايدن گذشت. زماني كه بايدن به جاي نگاه به ترامپ، گاهي اوقات همزمان سر را به زير مي‌انداخت، تكان مي‌داد و مي‌خنديد و بعضا هم مي‌گفت خدا و دوربين اين لحظات را شكار مي‌كرد يا با انگشت به سمت ترامپ اشاره مي‌رفت و ترامپ بي‌صدا مي‌ماند، بينندگان رييس‌جمهوري را در تصوير مي‌ديدند كه گويا در مقابل پدربزرگش چيزي براي گفتن ندارد و فقط وسط حرف‌هاي او مي‌پرد.
در ميانه مناظره در نهايت بايدن با سكوت و عصبانيت در چهره، معذرت‌خواهي مي‌كند و مي‌گويد ادامه صحبت با اين «دلقك» سخت است. به نظر نمي‌رسد استفاده از «دلقك» تصادفي بوده باشد و مشاوران بايدن با پيش‌بيني رفتارهاي ترامپ دقيقا اين جمله و نحوه اداي آن را تدارك ديده بودند. در مقابل اين حركت، ترامپ بلافاصله و منفعلانه بايدن را با اسم كوچك او «جو» خطاب كرد. تاثر بينندگان از اين مغلوب شدن ترامپ و دريافت موضوع قابل پيش‌بيني است. نكته مهم اين بود كه بايدن ترامپ را رييس‌جمهور خطاب نمي‌كرد و فقط از ضمير «او» و «تو» استفاده مي‌كرد. حتي وقتي روي صحبتش با ترامپ بود به دوربين نگاه و جزء به جزء كارهاي ترامپ را در هر موضوعي با استفاده از حركات دو دست ترسيم مي‌كرد. اما ترامپ به دليل باز بودن دكمه كت خود از انجام اين مهم عاجز بود و براي به هم نخوردن نظم كت و‌شلوار، مجبور بود تنها از يك دست استفاده كند. براي نمونه در قسمت موضوع سركوب اعتراضات در امريكا، بايدن با قدرت هر چه تمام ظاهر شد و با استفاده از حركات صورت بسيار دقيق و دست‌ها و چشم در چشم مردم امريكا با احساس و ترديد معني‌دار در لحن و صدا پرسيد كه «اين مرد، اين مرد قرار است ناجي امريكايي‌هاي آفريقايي‌‌تبار باشد؟ اين مرد اصلا اهميت مي‌دهد؟»
زبان بدن بايدن هنگام دفاع از پسرش در برابر اتهامات ترامپ با ميزاني كنترل شده از غرور و تعصب نسبت به پسرش همراه بود و جملات پراكنده ترامپ را چنان با قدرت كلام و زبان بدن پاسخ داد كه كمتر بيننده‌اي مي‌توانست تحت تاثير اين سكانس قرار نگيرد. در مقابل، زماني كه ترامپ از سوي بايدن و با اشاره دست با عنوان «عروسك خيمه‌شب‌بازي پوتين» مورد خطاب قرار گرفت هيچ پاسخ قاطع و در حد انتظار طرفداران ترامپ مشاهده نشد، نه در كلام و نه در زبان بدن. آخرين قدرت‌نمايي بايدن در قاب دوربين تشويق مردم به راي‌دهي و اعلام قبول نتيجه انتخابات در هر صورت برد يا باخت بود. اين بار نيز بايدن بسيار تاثيرگذار عمل كرد؛ با گفتن اينكه «راي دهيد، راي دهيد» و اشاره دست به ترامپ كه با اين كار او ديگر نمي‌تواند در قدرت بماند و خواهد رفت و نيز با مشت كردن دست خود به بينندگان گفت كه سرنوشت كشور دست شماست. زماني كه دوربين در اين صحنه بلافاصله از مديوم كلوزآپ بايدن به لانگ‌شات تغيير كرد، مشخص بود كه حتي كريس والاس مجري مناظره نيز كه پشت به دوربين بود، بي‌حركت ايستاده و تحت تاثير حركات و سخنان بايدن قرار گرفته است.
به نظر مي‌رسد كه اردوگاه دموكرات اين نكته را به درستي دريافته كه رمز چيره شدن بر منش عوام‌فريبانه و آشوب‌طلبانه ترامپ بي‌توجهي به حضورش در مناظره، زير سوال بردن سياست‌هايش بدون درگيري لفظي بااو، تاكيد و تكيه بالا بر واقعيات (Facts) و اعداد و در نهايت به عنوان برآيند اين تاكتيك‌ها، خارج كردن ترامپ از ريل تعريف شده ستاد جمهوري‌خواه براي پيشبرد مناظره از سوي اوست. در واقع بايدن راهبرد خود را نه مناظره و بده‌بستان كلامي با ترامپ بلكه متاثرسازي مردم امريكا با تركيبي از كلام و زبان بدن و تحقير دونالد ترامپ قرار داده است.
دانشجوي دكتراي دانشگاه تهران و تحليلگر اطلاعات در حوزه امنيت ملي ايران