واكسن كرونا، از انكار تا اصرار
زهرا جنت
از روزهاي آغازين پاندمي كرونا، همه در بيم و اميد، چشم به اخبار واكسن آن دوخته‌اند. جدا از كيفيت كاربردي و قابليت علمي اين واكسن، پذيرش عمومي و همراهي مردم در جوامع مختلف براي اين واكسيناسيون هم نقش تعيين‌كننده‌اي در مبارزه با اين بيماري دارد.
با آنكه دولت‌ها به دنبال كشف، ساخت ، يا خريد واكسن هستند، اما به نظر مي‌رسد در كشورهاي مختلف، اجماعي براي استفاده از واكسن وجود ندارد. عده‌اي قبل از مساله كرونا هم، با مساله واكسيناسيون مشكل داشتند و حتي خواهان توقف آن بودند. از عمده دلايل اين افراد، عدم اطمينان از اثر بخشي واكسن‌ها، عدم دسترسي همه مردم از اقشار مختلف و خصوصا جوامع فقير به آن و شك به خاطر منافع تجاري توليد است. حتي با وجود تعداد كم اين افراد و ديدگاه‌هاي مخالف نسبت به اكثريت همراه، باز هم سازمان بهداشت جهاني آن را يكي از موارد تهديد سلامت جهاني برشمرده است.
علاوه بر موارد بالا و گروه‌هاي اقليت مخالف جدي واكسيناسيون به‌طور عام، ترديدهايي در ميان مردم در مورد واكسن كرونا وجود دارد. نگراني‌هاي مربوط به سلامتي بعد از استفاده از واكسن و عوارض احتمالي آن، يكي از عوامل تاثيرگذار در اين ترديد است. برخي نگران هستند واكسني كه در اين زمان كم ساخته و توليد شده است و فرصت تست كمي داشته، كارايي لازم را نداشته باشد.
با آنكه نمي‌توان اين نگراني‌ها را به‌طور كلي رد كرد و در شرايط عادي، شايد محلي براي توقف و جست‌وجوي بيشتر بود ولي بايد به اين نكته توجه ويژه داشت كه پاندمي كرونا، يك شرايط بحراني و بي‌سابقه براي دهه‌هاي اخير است. گرچه قبلا هم دنيا با بيماري‌هاي همه‌گير و كشنده مواجه شده است ولي بشر در آن زمان به اين حد از پيشرفت در علم پزشكي و تكنولوژي نرسيده بود و اينكه دنيا در اين عصر و اين سطح از پيشرفت، زمينگير اين بيماري شده است ما را به اين مساله رهنمون مي‌كند كه بايد در زمينه مهار آن و خصوصا توليد و استفاده از واكسن به توافقي فراگير رسيد.
يكي از عوامل ايجاد شك و ترديد در جامعه در زمينه استفاده از واكسن، شبكه‌هاي اجتماعي هستند كه گاهي از آشفته بازار كرونايي، براي بالا بردن بازديد خود و كسب درآمد بيشتر استفاده مي‌كنند و از آنجايي كه همه به دنبال اخبار مربوط به كرونا و واكسن هستند افراد يا گروه‌هايي با نشر مواردي كه صحت آن تاييد نشده است يا اخباري كه واقعيت خارجي ندارند ذهنيت مخاطبان را با ترس و هراس همراه مي‌كنند. به دليل روال سوءاستفاده از اخبار جعلي در فضاي مجازي، مردم بايد در زمينه هر خبري و خصوصا خبرهاي مربوط به بيماري كرونا، همواره خبرها و اطلاعات را از منابع معتبر دنبال كنند.
رقابت علمي، سياسي و اقتصادي كه بر سر كشف و توليد واكسن وجود دارد هم، از جمله عواملي است كه باعث ترديد عده‌اي در زمينه واكسن مي‌شود. بهتر است فارغ از مسائل سياسي و اقتصادي به اين مساله نگاه كنيم كه در سطح جهان، از سازمان‌هاي بين‌المللي مثل سازمان بهداشت جهاني گرفته تا نظام پزشكي و كادر درماني كشورها به عنوان حاميان انجام واكسن، از جمله نهادها و افرادي هستند كه در حرفه و پيشه خود، به دنبال كمك به سلامت انسان‌ها و نجات جان افراد بيمار هستند. با آنكه زندگي همه مردم دنيا با شرايط پاندمي دچار تغيير و مشكلات شده است ولي اكثريت اين افراد در صف اول مبارزه براي نجات دنيا از چنگال اين بيماري قرار دارند. در كنار رعايت موارد مراقبتي مثل قرنطينه، ماسك و رعايت فاصله، انجام واكسيناسيون از طرف اكثريت مردم، سهمي است كه مردم مي‌توانند در همكاري با كادر درماني ادا كنند.
از آنجايي كه غالبا مديريت بحران كرونا در دست دولت‌هاست، آنها نيز بايد اقداماتي را براي جذب مشاركت حداكثري مردم در كشور خود و همچنين در سراسر دنيا براي واكسيناسيون انجام دهند. از جمله اينكه در زمينه مطالعات، كشف و توليد واكسن، شفافيت داشته باشند. وقتي اخبار اين موارد از طريق خود دولت‌ها رصد و گزارش شود راه براي اخبار زرد و نامعتبر و شايعه سازي، خصوصا در فضاي مجازي بسته مي‌شود. دولت‌ها همچنين بايد نگراني‌ها را در زمينه استفاده از واكسن شناسايي كنند و آنها را در روند كار خود اعمال كنند يا پاسخي موثر براي رفع آن نگراني ارايه كنند. اگر مردم در زمينه قدرت ايجاد ايمني و عوارض احتمالي آن از قبل اطلاعات داشته باشند، نتايج حاصل از واكسيناسيون را هم با واقع‌بيني رصد مي‌كنند، مي‌پذيرند و براي مراحل بعدي نيز همراهي خواهند كرد. از آنجايي كه غالبا ادعا مي‌شود كه براي ايجاد ايمني جمعي در مقابل اين ويروس بايد بيش از هفتاد درصد مردم جهان واكسن آن را دريافت كنند و از سويي كشورهاي فقير امكان خريد آن را ندارند، يكي از عوامل روشن و همراه كننده افكار عمومي با واكسن، اقدام جهاني كشورهاي ثروتمند و توسعه‌يافته و سازمان‌هاي جهاني براي دسترسي كشورهاي فقير به واكسن است.