عبور پرخطر از خط قرمز ايران

در حالي كه ايران اعلام كرده روز 23 فوريه اجراي پروتكل الحاقي را متوقف مي‌كند، دولت جو بايدن رييس‌جمهور امريكا مي‌گويد همچنان مشغول بحث و رايزني با متحدان و كنگره است. كاظم غريب‌آبادي، نماينده ايران در سازمان‌هاي بين‌المللي مستقر در وين، روز دوشنبه در توييتي اعلام كرد به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اطلاع داده كه ايران روز 23 فوريه اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي را متوقف خواهد كرد.
وي در اين توييت نوشت: قانون مصوب مجلس ايران در موعد مقرر (23 فوريه) اجرا خواهد شد و اين مساله امروز به اطلاع آژانس بين‌المللي انرژي اتمي رسيد تا اقدامات لازم براي انجام اين كار در زمان مقرر را اتخاذ كند. حسن‌نيت است كه حسن نيت مي‌آورد!
برخي كارشناسان مسائل ايران معتقدند اين اقدام نشان‌دهنده اين باور جمهوري اسلامي است كه دولت بايدن تاخير زيادي در بازگشت به برجام داشته و قدمي در اين راه برنداشته است.
اگرچه اين اقدام باعث قطع دسترسي آژانس به بازرسي‌هاي سرزده در ايران مي‌شود، اما ديگر سازوكارهاي نظارت و راستي‌آزمايي فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران حفظ مي‌شود. اقدام ايران در راستاي قانوني است كه مجلس اين كشور در ماه دسامبر و به دنبال ترور محسن فخري‌زاده به دست اسراييل به تصويب رساند.
يكي از كارشناسان ايراني كه با دولت امريكا در تماس است، مي‌گويد: اين اقدام بدان معناست كه ايراني‌ها ديگر اميدي ندارند امريكا اقدامي در جهت بازگشت به برجام انجام دهد. متاسفانه بايد بگويم حق هم با آنهاست.
دولت بايدن مرتبا بر اين نكته تاكيد كرده كه مشغول رايزني با متحدان، شركا و اعضاي كنگره است تا بتواند سياست خود در قبال ايران را تدوين كند. مقامات دولت بايدن نيز اعلام كرده‌اند كه راب مالي، نماينده ويژه او در امور ايران، تازه سه هفته است كه كار خود را در اين سمت آغاز كرده است.
يك كارشناس در امور منطقه مي‌گويد: از اواخر ژانويه كه مالي كارش را شروع كرد، رايزني‌هاي امريكا با فرانسه، انگليس و آلمان- سه قدرت اروپايي كه برجام را امضا كرده‌اند- آغاز شده است. به گفته او، در اين رايزني‌ها هر سه كشور اروپايي بر اين موضع واحد تاكيد كرده‌اند كه امريكا بايد هر چه زودتر به برجام بازگردد.
در حالي كه مذاكرات متعددي ميان مديران سياسي سه كشور و رابرت مالي انجام شده، سطح فني و كاري مذاكرات همچنان قطعي نشده، چراكه واشنگتن هنوز در خصوص موضع سياسي كلي خود به نتيجه نرسيده است.
دولت بايدن علنا اعلام كرده كه تهديد ايران مبني بر توقف بازرسي‌هاي سرزده آژانس باعث نمي‌شود امريكا عجله‌اي به خرج دهد.
ند پرايس، سخنگوي وزارت خارجه امريكا روز 10 فوريه به خبرنگاران گفت: روز 21 يا 22 فوريه اين پيشنهاد همچنان روي ميز است كه اگر ايران به تمام تعهدات خود ذيل برجام عمل كند، امريكا نيز آماده است به اين مسير ديپلماسي وارد شود و دوباره به برجام عمل كند. در حال حاضر ما مشغول مذاكره با شركا، متحدان و اعضاي كنگره در خصوص مسير پيش‌رو هستيم. فكر مي‌كنم برخلاف برخي طرف‌ها كه به موضع‌گيري‌هاي عمومي علاقه دارند، اين چيزي نيست كه ما به دنبال آن باشيم. ما خيلي شفاف اعلام كرده‌ايم موضع‌مان پايبندي در برابر پايبندي است: ايران به تعهدات خود ذيل برجام بازگردد، آن وقت امريكا هم همين كار را انجام مي‌دهد.
اما در حالي كه دولت بايدن در برابر ضرب‌الاجل ايران از خود مقاومت نشان داده است، اين مساله در داخل موافقان و مخالفان خودش را دارد. برخي مي‌گويند بگذاريد اين ضرب‌الاجل 21 فوريه بيايد و برود و امريكا هم كاري نكند و برخي ديگر معتقدند امريكا بايد جديت خود در خصوص يك ابتكار ديپلماتيك را پيش از 21 فوريه ابراز كند. در حال حاضر به نظر مي‌رسد گروه اول پيروز شده‌اند.
بايدن قرار است روز جمعه با ساير رهبران گروه 7 يك كنفرانس ويديويي داشته باشد. اين كنفرانس كه به ميزباني انگليس برگزار مي‌شود، قرار است روي واكنش جهاني در قبال بحران كرونا متمركز باشد. اما يكي از كارشناسان مسائل منطقه در پاسخ به سوالي در خصوص احتمال موضع‌گيري بايدن در خصوص تمايل امريكا به ادامه ديپلماسي هسته‌اي با ايران به همراه ساير متحدان در گروه 7، مي‌گويد بعيد است دولت بايدن آماده چنين موضع‌گيري شده باشد.
وي مي‌گويد: همه ‌چيز بسيار كند پيش مي‌رود و اوضاع بسيار نااميدكننده است. روز سه‌شنبه علي ربيعي، سخنگوي دولت ايران اعلام كرد: توقف اجراي پروتكل الحاقي به معناي توقف همكاري با آژانس نيست. وي در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام كرد: از آنجايي كه تحريم‌ها تا امروز لغو نشده، دولت و سازمان انرژي اتمي مجبور به تعليق اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي است كه موجب كاهش نظارت‌ها و بازرسي‌هاي فراپادماني آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي خواهد شد. ايران عضو پادمان است و بر اساس تعهدات پادماني، بخش عمده‌اي از نظارت‌ها، يعني نظارت‌هايي كه در چارچوب پروتكل الحاقي نيستند، باقي خواهد ماند. بنابراين توقف اجراي داوطلبانه پروتكل به معناي قطع همكاري با آژانس نيست. اين همكاري ادامه خواهد داشت و جمهوري اسلامي ايران قطعا طي نامه‌اي همه موارد را از قبل به اطلاع آژانس خواهد رساند، كما اينكه تا كنون نيز چنين كرده است. مجيد تخت‌روانچي، سفير ايران در سازمان ملل نيز در گفت‌وگو با يورونيوز اعلام كرد پس از 21 فوريه وضعيت به حالت پيش از برجام بازمي‌گردد.
منبع: وب‌سايت ديپلماتيك